سایه‌روشن جدال زن سنتی و مدرن در ایران و سوریه (مورد پژوهانه: رمان «الدوامة» و «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم»)

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 16، شماره 63، مهر 1401، صفحه 182-200   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2022.1946185.2323

نویسندگان

سارا حسنی نفطه^{* 1}؛ یحیی معروف²؛ علی سلیمی²؛ عبدالرضا نادریفر³

¹دانشجوی دکترای ادبیات عرب، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

²استاد گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³استادیارگروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین ابزارهای درک جایگاه زنان در جامعه، آثار ادبی هستند. در دهۀ اخیر، به دلیل تحوّل در ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع و بالا رفتن سطح آگاهی زنان، نویسندگان زن با دیدگاه انتقادی به بیان جایگاه و نقش اجتماعی زنان پرداختند و خواستار تغییر بنیادین در نگرش مردم و بازنگری در تفاسیر مردسالارنه از متون ادبی شده‌اند. زویا پیرزاد و قمر کیلانی از نویسندگانی هستند که با شناختی که از وضعیت زنان جامعه عصر خود دارند به نوشتن داستان‌هایی با محوریت زنان اقدام کرده‌اند. مقاله پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به تحلیل و مقایسۀ شخصیت زنان سنتی و مدرن در رمان‌های «الدوامة» اثر قمر کیلانی نویسندۀ معاصر سوری و «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» اثر زویا پیرزاد می‌پردازد. آثار این دو نویسنده معاصر، تجلیگر رئالیسم و واقعگرایی آنان می‌باشد که بیانگر بسیاری از حوادث اجتماعی در دو جامعۀ سوری و ایرانی است. این دو نویسنده، شخصیت زنان سنتی را با ویژگی‌هایی چون خانه‌داری، انجام نقش‌های جنسیتی، انفعال در برابر نظام مردسالار و تابعیت از سنن مرسوم، ترسیم می‌کنند و در مقابل چهرۀ زنان مدرن آثارشان با اموری چون اشتغال، اثبات هویت زنانه و مبارزه با مردسالاری و زیر پا نهادن سنن و عرف مرسوم توصیف شده است.

کلیدواژه‌ها

سنت و تجدد زنان؛ الدوامة؛ چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم؛ قمر کیلانی؛ زویا پیرزاد

مراجع

افشارکهن، جواد. (1383)، بازخوانی جامعه­شناسی سنّت­گرایی و تجددّطلبی در ایران بین دو انقلاب، تهران: آوای نور.

پاینده، حسین. (1392)، مدرنیسم و پست مدرنیسم، تهران: انتشارات روزگار.

پیرزاد، زویا. (1380)، چراغ­ها را من خاموش می­کنم، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

جهانبگلو، رامین. (1387)، زمانی برای انسانیّت بشر، تهران: نی

زرافا، میشل. (1386)، جامعه­شناسی ادبیّات داستانی، ترجمه نسرین پروینی، تهران:نشر سخن.

کیلانی، قمر. (1983)، الدوامة، دمشق: وزارة الثقافة و الارشاد القومی.

گیدنز، آنتونی.(1384)، پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: مرکز.

مارشال، گوردون. (1388)، فرهنگ جامعه­شناسی آکسفورد، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: میزان.

میل، جان استوارت. (1377)، کنیزک کردن زنان، ترجمه خسرو ریگی، چاپ اول، بی جا.

مجلات

جعفری سدهی، رضا. آقاجانی، حسین. امیرمظاهری، امیرمسعود. (1396). «تبیین جامعه شناختی تاثیر سبک زندگی بر نگرش بین زوجین مراجعه کننده به مراکز بهزیستی گیلان». پژوهشنامه مددکاری اجتماعی. سال دوم. شماره 7. بهار 1395. صص39-76.

صادقی­گیوی، مریم. پرهیزکاری، بهاره. (1390). «تبیین مولفه های هویت سنتی و مدرن زن در شعر پروین اعتصامی». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شماره بیستم. صص 207-227.