نگاهی به داستان ها و حکایات تمثیلی در بوستان

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 14، شماره 53، آبان 1401، صفحه 27-42   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مسعود پاکدل^*

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

چکیده

با توجه به اینکه بیان مطالب در قالب حکایت و داستان تأثیرگذارتر و دلنشین تر است، سعدی در بوستان برای نقل آموزه ها و مطالب عالی اخلاقی و حکمی از حکایات تمثیلی بهره برده است. برای شناخت بهتر آثار ادبی باید به واکاوی آن ها پرداخت، به همین دلیل ضرورت دارد حکایت های تمثیلی بوستان تحلیل و بررسی شود. در این پژوهش برآنیم تا با روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدف شناخت حکایت های تمثیلی بوستان به این پرسش پاسخ داده شود که سعدی چگونه و با چه هدفی از تمثیل بهره برده است و حکایات تمثیلی تا چه اندازه به زیبایی مطلب افزوده و در انتقال مفاهیم مؤثر بوده اند. نتایج نشان می دهد که سعدی در آفریدن حکایت های تمثیلی و ارائۀ شاهد و مثال های مناسب و متنوع موفق بوده است و مطالب ارزندۀ مورد نظر خود را در قالب داستان های کوتاه تمثیلی به گونه ای بیان نموده، که بر خوانندگان بسیار تأثیرگذار باشد. بیان آموزه های اخلاقی در قالب داستان افزون بر التذاذ ادبی، سبب ماندگاری آن ها نیز شده است.

کلیدواژه‌ها

سعدی؛ بوستان؛ داستان؛ حکایت؛ تمثیل

مراجع

الف. کتاب ها:

الهی قمشه ای، حسین محی الدین (1388). «سیصد و شصت و پنج روز با سعدی»، تهران: سخن.

انزابی نژاد، رضا و قره بگلو، سعیدالله (1378). «بوستان سعدی»، تهران: انتشارات جامی.

پورنامداریان، تقی (1375). «رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی»، چ چهارم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

خزائلی، محمد (1366). «شرح بوستان»، چ ششم، تهران: انتشارات جاویدان.

رادفر، ابوالقاسم (1368).« فرهنگ بلاغی ـ ادبی»، تهران: انتشارات اطلاعات.

زرین کوب، عبدالحسین (1372). «با کاروان حله»، تهران: علمی.

---------------  (1383). «حدیث خوش سعدی»، تهران: سخن.

شفیعی کدکنی،محمدرضا(1368). «صور خیال در شعر فارسی»، تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس (1373). «بیان و معانی»، تهران: فردوس.

فروغی، محمدعلی(1376). «کلیات سعدی»، چ ششم، تهران: ققنوس.

ناصح، محمدعلی(1381). به کوشش خلیل خطیب رهبر، «بوستان سعدی»، تهران: صفی علیشاه.

همایی، جلال الدین (1359). «فنون بلاغت و صناعات ادبی»، تهران: نشر هما.

یوسفی، غلامحسین (1372). «بوستان»، چ چهارم، تهران: انتشارات خوارزمی.

------------ (1369). «گلستان»، چ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.

 

ب. مقاله ها:

آقاحسینی، حسین و سیدان، الهام(1392). «بررسی جایگاه تشبیه و تمثیل در اندیشۀ تعلیمی سعدی»، پژوهش نامۀ ادبیات تعلیمی دهاقان، شمارۀ نوزدهم، صص 28-1

پاکدل، مسعود و ستوده، آزاده (1396). «نگاهی به تمثیل و نماد در شعر سیمین بهبهانی»، فصلنامۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی بوشهر، شمارۀ سی و چهارم، صص 64-46.

تاج بخش، پروین (1384). «حکایات تمثیلی در بوستان»، مجلۀ رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ هفتاد و چهار، صص 93-87

حسینی کازرونی، سید احمد، رضائیان، بهزادپور، حمیدی، سید جعفر، دیره، عزت(1400). «بررسی فرانیازها و فراآسیب ها در شخصیت صائب تبریزی بر اساس ادبیات تمثیلی غزلیات شاعر با تکیه بر نظریۀ روانشناسان انسان گرا»، فصلنامۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی بوشهر، شمارۀ چهل و نهم، صص 50-24.

غلام، محمد(1383). «شگردهای داستان پردازی در بوستان»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز، شمارۀ مسلسل 189، صص 38-17

فتوحی، محمود (1383). «تمثیل ماهیت، اقسام، کارکرد»، مجلۀ دانشکدۀ تدبیات و علوم انسانی، شمارۀ چهل و هفت، صص 177-141.