راهبرد های سیاسی- اقتصادی امویان و کارگزارانشان در قبال ایرانیان

فصلنامه تاریخ

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1401

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

احمد عباسی نیا¹؛ حسن شادپور^{* 2}؛ محمد نبی سلیم²

¹دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، گروه تاریخ ، واحد شاهرود،دانشگاه آزاد اسلامی ، شاهرود ایران

²استاد یار گروه تاریخ ، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی ، شاهرود ، ایران

چکیده

با تسلط دودمان بنی‌امیه بر نظام سیاسی اسلام، بسیاری از ارزش‌های اسلامی چون؛ مساوات، عدالت و کرامت انسانی نادیده انگاشته شد. سیاست خلیفگان اموی بر سیادت قوم عرب و تحقیر سایر ملل تابعه مبتنی بود؛ به‌گونه‌ای که جز با عرب‌ها، که‌ همه‌ی امتیازات اجتماعی و اقتصادی را از آن خود می‌دانستند، با دیگر اقوام تابعه شیوه‌ی برخورد درخور و عادلانه‌ای نداشتند.

این پژوهش در صدد است با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که خلفای اموی و کارگزارانشان در قبال ایرانیان از چه راهبردهای سیاسی- اقتصادی بهره گرفتند و پیامدهای ناشی از آن چه بود؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سیاست‌های اقتصادی امویان بر مبنای اجرای سیاست تحریم اقتصادی، مصادره-ی اموال معارضان ایرانی، نیز تصرف اراضی خصوصی و اخذ مالیات‌های ناعادلانه بوده است که فشار اقتصادی زیادی برایرانیان تحمیل می‌کرد. در نتیجه، واکنش بخشی از ایرانیانی که توان مقابله سیاسی و نظامی با خلافت نداشتند، به‌صورت نهضت شعوبیه و جست‌وجوی هویت مستقل از شناسه‌ی اسلامی اتباع خلافت خودنمایی کرد.

کلیدواژه‌ها

امویان؛ شعوبیه؛ سیاست نژادی؛ ایرانیان؛ سده اول هـ. ق