بررسی مناظره در آثار منثور خواجوی کرمانی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 19، شماره 57، آذر 1401، صفحه 45-68   

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2022.697992

نویسندگان

صدیقه ستوده نیا کرانی¹؛ عنایت‌الله شریف‌پور^{* 2}؛ سعید پورامینایی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.

²گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران و دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه شهید باهنرکرمان،

³گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.

چکیده

مناظر­­ه یکی از انواع ادبی است که خاستگاه آن مشرق زمین است و سابقۀ آن به ایران پیش از اسلام برمی­گردد. مناظره در همۀ دوره­های سبکی ادب فارسی نمود داشته ­است. هرچه این شگرد ادبی گام به دورۀ بعد گذاشته ساختارها، عناصر و اجزایش کاملتر شده ­است. خواجوی کرمانی رسائل خود را به این ژانر ادبی اختصاص داده­ است­. در این مقاله مناظرات خواجوی کرمانی، در رسائل او مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته­­اند و ویژگی ساختاری و محتوایی آنها مشخص شده است. هر چهار رسالۀ منثور او به صورت مناظر­ه  بین دو شخصیّت اصلی است که در متن رساله‌ها­، تشخص انسانی یافته‌اند­. بنابراین مناظره و تشخیص از اصلی­­ترین خصوصیّات سبکی رسائل منثور خواجوست. نکتۀ مهمّ در مورد آثار منثور خواجوی کرمانی، محتوا، مضمون و اندیشه­­­های اوست که از طریق آن می‌توان ضمن شناخت افکار و ایده­­های او با مفاهیم فکری، فرهنگی، فلسفی و اجتماعی زمان و جامعۀ او نیز آشنا شد.

کلیدواژه‌ها

خواجوی کرمانی؛ رسائل منثور؛ شمع و شمشیر؛ شمس و سحاب؛ نمد و بوریا و سراجیه

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1ـ بهار، ملک‌الشّعرا، (1387)، مقدّمه‌ای بر دیوان پروین، معجزۀ پروین، به اهتمام مجید قدمیاری، تهران­: سخن.

2ـ تفضلی­،احمد، (1377)، تاریخ ادبیّات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژالۀ آموزگار، تهران­: سخن.

3ـ جنتی عطایی، ابوالقاسم، (1334)، بنیاد نمایش در ایران ، تهران­: صفی علیشاه، چاپ دوم.

4ـ خواجوی کرمانی­، محمودبن علی، (1399)، رسائل خواجو، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد شادروی منش، محمود عابدی، تهران­: موسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اوّل.

5ـ دهخدا، علی اکبر، (1334)، لغت نامه، زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی، تهران­: دانشگاه تهران.

6ـ رزمجو، حسین، (1372)،  انواع ادبی، چ2، مشهد: آستان قدس رضوی.

7ـ رستگار فسایی، منصور، (1372)، انواع شعر فارسی، شیراز: نوی، چاپ اوّل­.

8ـ زرّین کوب، عبدالحسین، (1371)، شعر بی دروغ­، شعربی نقاب­، بحث در متون شاعری­، سبک و نقد شاعری با ملاحظات تطبیقی و انتقادی راجع به شعر قدیم و امروز، تهران: علمی و فرهنگی.

9ـ سجّادی، سیّدجعفر، (1341)، فرهنگ علوم عقلی، تهران: ابن سینا.

10ـ صادقی، علی‌اشرف­؛ عابدی، محمود، (1395)، سخن عشق: جشن نامه دکترحسن انوری، تهران: سخن.

11- میرصادقی­، میمنت، (1376)، واژه نامۀ هنری، تهران­: مهناز­، چاپ دوم. 

12- معین­، محمّد، (1342)، فرهنگ فارسی، تهران­: امیرکبیر.

13ـ واعظ کاشفی­، ملاّحسین، (1369)، بدایع الافکار فی صنایع الاشعار، ویراستۀ میرجلال‌الدّین کزّازی، تهران­: نشرمرکز، چاپ اوّل­.