دیدگاه ابن‌عربی بر وحیانی‌بودن قران و پاسخ به شبهات آن

عرفان اسلامی

دوره 19، شماره 74، دی 1401، صفحه 1-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرتضی ملکیان¹؛ عبدالرضا مظاهری^{* 2}؛ خسرو ظفرنوایی³

¹دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران.

²استاد گروه عرفان و ادیان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران.نویسنده مسئول: mazahri 711@ yahoo.com

³دانشیار گروه عرفان و ادیان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران.

چکیده

معانیی که از حضرت الهی فرودمی­آیند یک صورت جسمانی مانند صورت خیال ما می­پذیرند و سپس به عالم ملک فرودمی­آیند. بدین لحاظ جهان مثال را « خیال منفصل» نیز می­نامند. و ارواح کلی انسانی پیش از ظهورشان در بدن با آن صورت­ها ظاهرند و اکثر مکاشفات در این عالم است که آن­ را « خیال مقید» می­نامند انواع خواب­ها مربوط به این عالم است و معبر نیز خواب را با توجه به این عالم تعبیرمی­کند. پیامبر (ص) در مورد دو خواب فرموده : یوسف (ع) وقتی که برادرانش در برابر او سجده کردند صورت خارجیه حسیه را حق قرارداد و گفت خوابم تعبیر شد و آن را خیال اندر خیال دانست نه حقیقت و در مورد ابراهیم (ع) بایست خوابش را تأویل­می­کرد اما چون انبیاء امور را در عالم مثال مطلق مشاهد­ه­می­کنند که مطابق با واقع است و نیازی به تعبیر ندارد آن را تأویل نکرد و به ذبح فرزندش پرداخت و این فدیه مربوط به آن چیزی بود که در ذهن ابراهیم (ع) بود نه آنچه در نفس­الامر بود. به این دلیل خداوند فرمود: « ان یا ابراهیم قد صدقت الرویا»  نفرمود در رویا صادق بودی. دکتر عبدالکریم سروش نیز به پدیدارشناسی قرآن پرداخته و در موردِ ماهیت رویا ، قرآن و وحی الهی نق. طه نظراتی دارد؛ از این‌رو ، هر دوی این مطالب را بررسی می­کنیم زیرا بر این اعتقادیم که تضاربِ آراء نه­تنها جمودِ فکری دینی را ازبین­می‌برد بلکه بیش از آن ، باعثِ رشدِ و ارتقاء معرفتی نیز می‌­گردد. این مقاله ‌، از ره‌آوردِ چالش‌های میانِ ادعای سروش و نقد‌های بر آن است که می‌تواند به درک و فهمی عمیق‌تر از مسائلِ مهم و تأثیرگذار در زندگی دینی‌ راه­یابد.

کلیدواژه‌ها

رؤیا؛ عالم مثال مطلق؛ مقید؛ تأویل؛ فدا؛ خیال؛ مکاشفه

مراجع