تحلیل عرفانی یکصدوده کلمه از مناقب اهل‌البیت در نهج‌البلاغه

عرفان اسلامی

دوره 19، شماره 74، دی 1401، صفحه 281-300   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

ابوالفضل قهاری^*

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن،ایران. [e-mail]

چکیده

نهج البلاغه گوشه‌هایی از سخنان انسان والایی است که هم در عرفان نظری و هم در عرفان عملی، عارف کامل است، اگر چه تمام آموزه‌های عرفانی امام علی (علیه‌السلام) در نهج البلاغه گرد‌آوری نشده است .امام عارفان علی ((ع)) خود در این باره می‌فرماید: "نحن شجرة النبوة و محط الرسالة و مختلف الملائکة، و معادن العلم و ینابیع الحکم...."؛ یعنی ،این ماییم که نبوت را درخت، رسالت را فرودگاه، فرشتگان را جایگاه آمد و شد، دانش را کانون و حکمت را چشمه‌های جوشانیم، پس اگر علم و دانشی هست و اگر عرفانی وجوددارد، در خاندان وحی و رسالت یعنی علی و فرزندانش یافت­می‌شود. مولای متقیان در جای­­جای نهج البلاغه در مناسبت­های مختلف به فضایل و مناقب انحصاری اهل­بیت اشاراتی دارد تا در حد توان و مقدورات دغلبازان و توطئه­گران را رسوانماید. مولای متقیان به آن دسته از فضایل و مناقب اهل­البیت اشاره­می­کند که جز مدعیان کذّاب جرأت نکردند مدعی داشتن آن مناقب و فضایل باشند. در مقاله حاضر به استناد قرآن کریم و احادیث نبوی و به اتکا گفته­های اهل عرفان و لغت در معنی اهل بیت نقد و بررسی می­شود و با دلایل متقن ثابت­خواهدشد که مقصود از اهل­بیت در کلام رسول خدا (ص) و ائمه طاهرین (ع) فقط ال عباست و بس و شامل زوجات رسول خدا (ص) در آیه تطهیر نمی­شود و پس از آن به فرازهای از نهج البلاغه اشاره­خواهدشد که مولای متقیان امیرالمؤمنان به ذکر فضایل و مناقب انحصاری آنان می­پردازد و در توجیه و تفسیر این فضایل و مناقب از مهم ترین و معتبرترین شارحان نهج البلاغه استفاده شد. باشد که هدیه­ای ناقابل به پیشگاه اهل­بیت و ائمه طاهرین (ع) باشد و شکی نیست همه این مناقب نشأت­گرفته ازمقام عرفانی اهل بیت (ع)است. ایشان می­فرماید: هُم موضع سِرّه. آنان جایگاه راز خدایند. باید عارف به رازهای خداوند باشد وگرنه چگونه می­توان­گفت آنان جایگاه رازخداوندند.

کلیدواژه‌ها

مناقب؛ اهل بیت؛ نهج البلاغه؛ یکصدوده کلمه

مراجع