تابوستیزی در شطحیات عرفا

عرفان اسلامی

دوره 19، شماره 74، دی 1401، صفحه 363-378   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

منیژه همراه¹؛ بهروز رومیانی^{* 2}؛ مصطفی سالاری³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

هنگام مطالعه متون عرفانی، در کنار ارتباط جذبی سالک با خدا که توأم با توکل، شیفتگی، تسلیم و در نهایت فناست، ارتباط دیگری نیز وجوددارد که در ظاهر گفتار و کردار، حریم مقدس و نامقدس را رعایت نمی‌کند. اجتماع این تلقی «تابوشکنانه» با آن رابطه انفعالی، هر خواننده­ای را دچار تناقض می­کند. جستار حاضر درصدد بررسی دلایل تابوستیزی در شطحیات عرفاست، این­که چه دلایل فردی یا اجتماعی و یا حالات روحی می­تواند باعث بروز شطحیات شود. تأمل در دلایل تابوستیزی نشان می­دهد که گرچه گستاخی عرفا در مواردی اعتراض به تحریف ارزش­هاست، در اغلب موارد محصول صمیمیت و شیفتگی انسان نسبت به خداوند است و هیچ منافاتی با سرسپردگی عارف ندارد.

کلیدواژه‌ها

تابوستیزی؛ تصوف و عرفان؛ شطح؛ عرفا

مراجع