معرفی و قابلیت‌سنجی توان‌های ژئوتوریسم شهرستان بهمئی با استفاده از مدل‌های Pereira & Reynard

جغرافیای طبیعی

دوره 15، شماره 57، آذر 1401، صفحه 63-90   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

حمید بابلی موخر^{* 1}؛ سعید نگهبان²

¹دانش آموخته دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²دانشیار بخش جغرافیا، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

شهرستان بهمئی با ترکیبی از پدیده‌های بکر طبیعی، اشکال ویژه زمین‌شناسی و ژئومورفولوژیکی با قابلیت‌های ژئودایورسیتی و ژئومورفودایورسیتی در کنار آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی، موقعیت ممتازی جهت توسعه گردشگری دارد. در پژوهش حاضر نسبت به معرفی جاذبه‌های ژئوتوریستی منطقه با تأکید بر ارزیابی توان‌های شش ژئوسایت با بکارگیری مقایسه‌ای دو روش پریرا و رینارد اقدام شد و به این ترتیب ارزش و جایگاه ژئوتوریستی هر ژئوسایت مشخص گردید. نتایج ارزش‌گذاری و امتیازدهی شاخص‌های موجود در مدل‌ها نشان داد که براساس مدل پریرا و از نگاه عیار ژئومورفولوژیکی و در دو ارزش علمی و دید، تنگ سروک به ترتیب با کسب امتیاز 49/4 و 85/3 و دریاچه برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 96/3 و 91/2 بیشترین جاذبه را دارند. همچنین از بعد عیار مدیریتی مدل پریرا و در ارزش‌های حفاطت و کاربری، تنگ سروک به ترتیب با کسب امتیاز 5/67 و 05/94 و برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 66/66 و 83/85 بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده‌اند. از طرفی نتایج ارزیابی ژئوسایت‌های منطقه براساس مدل رینارد نشان می‌دهد که بر مبنای ارزش علمی تنگ سروک و دریاچه برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 5/3 و 44/3 و بر مبنای ارزش افزوده تنگ سروک و تنگ ماغر به ترتیب با کسب امتیاز 66/6 و 06/6 بیشرین ظرفیت‌ها را به منظور توسعه ژئوتوریسم دارند. و در نهایت براساس نتایج حاصل از ارزیابی ارزش ترکیبی تنگ سروک و برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 55/3 و 98/2 ارزش بیشتری دارند.

کلیدواژه‌ها

ژئوتوریسم؛ روش پریرا؛ روش رینارد؛ تنگ سروک؛ شهرستان بهمئی

مراجع

1- آل علی، سید محسن، فیض‌نیا، سادات و ابوالقاسم اسمعیلی‌قیوم‌آبادی (1385): بررسی چینه‌نگاری سکانسی سازند سروک در شمال غرب بهبهان (تنگ ماغر)، بیست و پنجمین گردهمایی علوم زمین، تهران،

https://civilica.com/doc/93927.

2- اقتداری، احمد (1375): خوزستان و کهگیلویه و ممسنی، جغرافیای تاریخی و آثار باستانی، چاپ دوم، تهران: موسسه فرهنگی آیات، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

3- اکبریان، محمد ( 1400): ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسعه ژئوتوریسم در جزیره هرمز، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی، سال دهم، شماره 1، صص 39-20.

4- ایلدرمی، علی‌رضا، شایسته، کامران و لیلا فاضلی (1397): بررسی پتانسیل گردشگری ژئومورفوسایت‌های دامنه شمالی الوند همدان با استفاده از روش فاسیلوس و رینارد، فصلنامه علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال هجدهم، شماره 61، صص 240-221.

5- تیغ‌مند، سمیه، کرم، امیر و عزت‌ا... قنواتی (1401): تبیین توان‌ها و مدیریت گردشگری ژئوسایت‌ها بر پایه ارزیابی محوطه‌های تنوع زمینی (مطالعه موردی: منطقه گردشگری تنگه واشی در شهرستان فیروزکوه)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیست و دوم، شماره 65.

6- توفیقیان، حسین و محرم باستانی (1396): پژوهشی در آئین‌های تدفین دورۀ ساسانی در سواحل خلیج فارس، مطالعات باستان‌شناسی، شماره 2.

7- جدیدی، رضا، کریم‌زادگان، حسن و نازنین بدری (1396): نقش ژئوپارک‌ها در ملاحظات گردشگری آمایش سرزمین؛ مطالعه موردی: ایجاد ژئوپارک در استان لرستان، علوم زمین، سال بیست و هفتم، شماره 106، صص 192-179.

8- حسن‌زاده، یاسر، مقیمی، ابراهیم و مهران مقصودی (1400): ارزیابی توسعه ژئوتوریسمی شرق تنگه هرمز از طریق رتبه‌بندی قابلیت‌های ژئومورفولوژیکی (از میناب تا جاسک)، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی، سال دهم، شماره 1، صص 148-130.

9- رنجبر، محسن (1388): قابلیت‌های ژئوتوریستی تنگ زینگان صالح‌آباد شهرستان مهران، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی(علمی-پژوهشی)، سال چهارم، شماره 9.

10- سپیدنامه، حسین، صالحی کاخکی، احمد، حسینی، هاشم و ابراهیم رایگانی (1399): مطالعه و تحلیل عوامل شکل‌گیری، کارکرد و اهمیت قلاع و دژهای دفاعی کوره ارجان از صدر اسلام تا پایان سلجوقی، نشریه مطالعات تاریخی جنگ، شماره 1، صص 114-79.

11- علیزاده، رضا، ایزدی، حسن و مجتبی آراسته (1400): رتبه‌بندی ظرفیت گردشگری طبیعت‌مبنا در مناطق کوهستانی، (نمونۀ موردی: منطقۀ شرقی استان لرستان)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 25، شماره 1.

12- عنابستانی، علی اکبر و مهدی معصومی(1400): بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری دریاچه‌ای در ایران (مطالعه موردی: دریاچه‌های استان فارس)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیست و یکم، شماره 63.

13- قربانی، رسول، آستین چیده، محمد و محمد مهری (1389): ژئوتوریسم: بهره‌گیری از جاذبه‌های ژئومورفولوژیکی و زمین‌شناختی دره‌های کوهستانی (نمونة موردی: درۀ سیمین در جنوب همدان)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 14، شماره 4.

14- کیارستمی، کیانا، باغبانی، داریوش، آل علی، سید محسن، آقانباتی، سیدعلی و محمد پرندآور (1398): بررسی سنگ چینه‌نگاری و زیست چینه‌نگاری سازند سروک در برش الگو، علوم زمین، سال 29، شماره 113، صص 164-155.

15- کامیابی‌شادان، حسین، صادقی، عباس و یوسف آق (1384): لیتواستراتیگرافی سازند سروک و تعیین مرز آلبین – سنومانین در تنگ سروک و قلعه کژدمک« نهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، تهران، https://civilica.com/doc/31964.

16- محمدی‌فر، یعقوب و علیرضا خونانی (1395): مروری بر مطالعات الیمایی، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، صص 174-151.

17- مختاری، داود (1394): ژئوتوریسم، تبریز، دانشگاه تبریز، صفحه 424.

18- موسوی‌ایرائی، محدثه‌سادات و حسین حاجی‌علی‌بیگی (1393): تحلیل چین‌خوردگی جناغی تنگ ماغر در کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس، شمال بهبهان، پژوهش‌های دانش زمین، سال پنچم، شماره 19، صص 98-83.

19- نگهبان، سعید، درتاج، دیانا و سعید رحیمی‌هرآبادی (1397): ارزیابی قابلیت و ظرفیت‌های گردشگری میراث‌های زمین‌شناختی در محوطه‌های ژئوتوریستی) نمونه موردی: ژئومورفوسایت‌های نمونه استان هرمزگان) فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال هشتم، شمارة پیاپی 29، صص 140-125.

20- یاوری، آناهیتا، قویدل سیوکی، محمد، مجیدی‌فرد، محمودرضا و سید حمید وزیری (1397): توصیف و زیست‌چینه‌نگاری آمونیت‌های سازند کژدمی، برش چینه‌شناسی تنگ ماغر شمال باختر بهبهان (حوضه زاگرس)، علوم زمین، سال 27، شماره 107، صص 232-221.

 

21- Bülent, D. Cigdem, K. & Barıs, K. (2011): Tendü Hilal Goktug, Erdinç Kutsal، Evaluation Of The Tourism Potential Of Besparmak Mountains In The Respect Of Protection Use Balance, The 2nd International Geography Symposium GEOMED 2010, Procedia Social And Behavioral Sciences 19, Pp. 250–257.

22- Çetiner, ZS. Ertekin, C. & Yiğitbaş, E. (2017): Evaluating Scientific Value Of Geodiversity For Natural Protected Sites: The Biga Peninsula, Northwestern Turkey”, Geoheritage, Doi: 10.1007/S12371-017-0218-3.

23- Coratza, P. & Giusti, C. (2005): A Method For The Evaluation Of Impacts On Scientific Quality Of Geomorpholigy, I1, Quaternario, 18 (1): 306-312.

24-Liu, Z. Dong, X. Liu, Z. & Liu, Q. (2013): A Simple Analysis On Wetland Ecotourism Sustainable Development: Case Study For Jinyin Lake, Advanced Materials Research, (807): 910-914.

25-Maghsoudi, M. Moradi, A. Moradipour, F. & Nezammahalleh, MA. (2019): Geotourism Development In World Heritage Of The Lut Desert, Springer, Geoheritage, Vol. 11, Issue 2, Pp 501–516.

26-Ngwira, P.M. (2020): A Review Of Geotourism And Geoparks: Is Africa Missing Out On This Mechanism For The Development Of Sustainable Tourism? Geoconservation Research 2(1), 29–39.

27- Pereira, P. Pereira, D. Alves, MI. & Braga, C. (2007): Geomorphosite Assessment In Montesinho Natural Park (Portugal, Geographica Helvetica, 62 (3): 159-168.

28-Reynard, E. Fontana, G. Kozlik, L. & Scapozza, C. (2007): A Method For Assessing Scientific And Additional Values Of Geomorphosites, Geogrhelv 62: 148-158.

29-Rocha, J. Brilha, J. & Helena, H. M. (2014): Assessment Of The Geological Heritage Of Cape Mondego Natural Monument (Central Portugal). Proceedings Of The Geologists’ Association, 125, 107–11.

30-Stupariu, I. Stupariu, A. Stoicescu, I. Peringer, A. Buttler, A. & Fürst, C. (2017): Integrating Geobiodiversity Features In The Analysis Of Landscape Patterns, Ecological Indicators, 80: 363-375.