جایگاه رساله ی استادی در فلسفه ی نقدی کانت

کاوش های عقلی"

دوره 1، شماره 1، آذر 1401، صفحه 15-25   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حسین هوشنگی^*

دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

حیات فلسفی کانت مشتمل بر دو دوره ­ی پیشانقدی (تا ۱۷۷۰.م) و نقدی است. رساله ­ی استادی کانت که در سال ۱۷۷۰. م تالیف شده است، کانت را در میانه­ ی پرواز نشان می­ دهد. اساساً دوره­ های گذار در تاریخ فلسفه اهمیت ویژه­ای دارند چون می­ توانند ما را با مسائل اصلی فلسفی در دوره تکون و شکل­ گیری آنها از نزدیک آشنا کنند و افزون بر تسهیل فهم و درک اهمیت راه حل ها و نوآوری­ ها ریشه­ شناسی اصطلاحات خاص فیلسوف را نیز میسر کند. در رساله ­ی استادی، با تفکیک حساسیت و عقل شناخت پدیداری به حساسیت و شناخت نفس الامری به عقل اختصاص داده می­ شود. در همین رساله، کانت به عامل زمان و مکان به عنوان صورت ادراک که وظیفه ساماندهی به معرفت را ایفا می­ کند، تفطن می­ یابد. بعدها مسئله چگونگی تطابق مفاهیم عقلی با اعیان غیر محسوس توجّه او را جلب کرد و در رویارویی با این مسئله مفاهیم عقلی را هم ناظر به عالم پدیداری دانست؛ ولی تحت تاثیر شبهات هیوم در باره علیت اطلاق آن مفهوم بر عالم پدیداری نیز محل سوال قرار گرفت و راه برای طرح آموزه ­ی عناصر پیشینی در دوره نقدی گشوده شد.

کلیدواژه‌ها

کانت؛ دوره‌ی نقدی و پیشانقدی؛ رساله ی آغاز استادی؛ حساسیت؛ عقل

مراجع