کلاس‌بندی و وزن‌دار کردن عوامل مؤثر در ضریب رواناب حوضه آبخیز رازآور کرمانشاه

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1401

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (نظری و تحلیلی)

نویسنده

تورج لطفی فر^*

استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.

چکیده

در ایران به‌دلیل شرایط اقلیمی و طبیعی خاص اکثر رودخانه‌ها سیل‌خیز بوده و اکثر مناطق کشور در معرض تهاجم سیلاب قرار دارند. رودخانه‌ی رازآور نیز به‌عنوان یکی از حوضه‌های بزرگ و سیل‌خیز شمال کرمانشاه با پتانسیل تولید رواناب بالا می‌باشد. این پژوهش به‌منظور مطالعه و ارزیابی توان تولید رواناب در این حوضه با روش کلاس‌بندی و وزن‌دار کردن مؤثرترین عوامل سیل‌خیزی صورت پذیرفته و در این راستا ابتدا با تقسیم‌بندی حوضه به زیرحوضه‌های کوچک‌تر با کم اهمیت کردن تأثیر عامل مساحت، تأثیر عوامل مؤثر دیگری را در سیل‌خیزی حوضه نشان داده و با کلاس‌بندی ارتفاع رواناب تولید شده در هر یک از زیرحوضه‌ها و تهیه‌ی نقشه‌های پتانسیل سیل حوضه برای دوره‌های بازگشت 2 تا 100 ساله با تفکیک زیرحوضه‌ها به رتبه 5-6-7 با استفاده از روش SCS ارتفاع رواناب برای هر یک از زیرحوضه‌ها و حوضه‌ی اصلی محاسبه گردید و سپس نقشه CN از تلفیق نقشه‌های واحدهای هیدرولوژیک، خاک و نقشه کاربری اراضی و پوشش گیاهی تهیه گردیده و متغیرهای کیفی زمین‌شناسی، پوشش گیاهی و ضریب رواناب CN به متغیرهای کمی تبدیل و به‌عنوان متغیرهای مستقل معرفی گردیده‌اند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که عامل زمین‌شناسی با میانگین 33/3R= و پوشش گیاهی با میانگین 20/2R= و ضریب رواناب CN با میانگین 73/72R= مؤثرترین عوامل در تولید رواناب حوضه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

رازآور؛ روش SCS؛ ضریب CN؛ کلاس‌بندی؛ وزن‌دهی