نقش آزمون تجربی، در بررسی صدق برخی احادیث و روایات

نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام

مقاله 4، دوره 1، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 79-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

کاظم استادی^*

دانش آموخته کارشناسی‌ارشد فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

آموزه‌های دینی، شامل بسیاری از جملات «خبری» و «خبریِ مشرط» هستند که مؤمنین و یا غیر مؤمنین را به «نتایج» یا «جزاء‌هایی» وعده می‌دهند. از آنجایی که عدم نتیجه عملی صدق این جزاء‌ها، می‌تواند در زندگی روزمره فرد فرد مسلمانان و حتی غیرمسلمانان، اثرگذار باشد و موجب تقویت یا سستی بنیان اعتقادات دینی و یا ترویج و تقبیح مذهب شود، لازم است برای رفع این مشکل، این آموزه‌ها را از هر طریقی که امکان دارد، مورد ارزیابی قرار داد. اگر گزاره‌های دینی، قابل تجربه باشند، می‌توان و حتی باید آن‌ها‌ را تجربه کرد و اگر در آزمون تجربی، نتوانست صادق باشند، به استنادِ تجربه، صدق آن گزاره را ابطال نمود. بنابراین، تجربه می‌تواند برخی گزاره‌های دینی (حداقل به صورت موردی و با پذیرش قواعدی به صورت کلی) را ابطال و یا اثبات نماید؛ و آموزه‌های دینی را از پلشتی‌ها و خرافات بزداید. به نظر می‌رسد این راه جدید (یعنی آزمون تجربی)، جدای از بررسی‌های نظری احادیث و روایات، ابزار مناسبی برای بررسی عملی صحت و صدق روایات و احادیث ‌باشد.

کلیدواژه‌ها

حدیث؛ تجربه؛ صدق روایت؛ خرافه؛ فلسفه حدیث

مراجع