بررسی ارتباط محتوای کبالت، آهن، روی و منگنز خاک و علوفه با مقادیر سرمی کبالت، روی، ویتامین B12 و برخی شاخص‌های هماتولوژیک گوسفندان شهرستان رامهرمز

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

دوره 16، 3 (63) پاییز، آذر 1401، صفحه 255-267   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jvcp.2023.1962938.1373

نویسندگان

علی عباس نیکوند^{* 1}؛ فاطمه راست منش²؛ محمد راضی جلالی³؛ الهام غلامی⁴

¹استادیار گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

²استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

³استاد گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

⁴دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد زمین‌شناسی زیست‌محیطی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

وجود کبالت برای ساخت ویتامین B₁₂ توسط میکروفلور شکمبه در نشخوارکنندگان ضروری است. لاغری و کم­خونی از مهم­ترین عواقب کمبود آن می­باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین مقادیر کبالت، آهن، روی و منگنز خاک و علوفه با همدیگر و همچنین با سطوح سرمی کبالت، روی و ویتامین B₁₂ گوسفندان لاغر و طبیعی شهرستان رامهرمز انجام گرفت. بدین منظور تعداد ۸ نمونه^ء خاک و ۸ نمونه^ء علوفه از 4 منطقه^ء رامهرمز اخذ شد. آنالیز نمونه­های خاک و علوفه انجام شد. در ادامه از گوسفندان مناطق با مقدار کبالت علوفه بیشتر و کم­تر از 07/0 میکروگرم/کیلوگرم علوفه خشک، به ترتیب از 25 رأس (15 رأس لاغر و 10 رأس طبیعی) و 43 رأس (28 رأس لاغر و 15 رأس طبیعی) خون­گیری شده و مقادیر سرمی کبالت، روی، ویتامین B₁₂ و برخی شاخص­های هماتولوژیک بررسی شد. نتایج نشان داد که مقدار کبالت علوفه در 2 منطقه­ پلیم (02/0±052/0 میلی­گرم/کیلوگرم علوفه خشک) و لرکی­آباد (00/0±054/0 میلی­گرم/کیلوگرم علوفه خشک) از مقدار استاندارد آن پایین­تر بود. همچنین بین مقادیر سرمی کبالت، روی و ویتامین B₁₂ در گوسفندان لاغر و طبیعی، تفاوت آماری معنی­داری مشاهده نشد. میانگین کلی آهن خاک رامهرمز (1333±15767 میلی­گرم/کیلوگرم خاک) هم بالاتر از مقدار بحرانی بود. بالاترین مقادیر منگنز خاک نیز در مناطق لرکی‌آباد و پلیم، با کم­ترین مقادیر کبالت علوفه همراه بود. ممکن است که مقادیر بالای منگنز و آهن خاک با اثرات شلاته­کنندگی، سبب کاهش دسترسی زیستی کبالت علوفه از خاک شده­باشد. همچنین وجود مقدار 05/0 میکروگرم کبالت در هر کیلوگرم علوفه­^ء خشک، می­تواند مقادیر کافی سرمی از کبالت و ویتامین B₁₂ برای گوسفندان منطقه را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

عناصرخاک؛ عناصرعلوفه؛ شاخص‌های خون؛ ویتامین B12؛ گوسفندان رامهرمز

مراجع

• Abbott, K., Hynd, P., de Graaf, S., Leahy, T. and Larsen, J. (2018). The practice of sheep veterinary medicine. 1^st, University of Adelaide Press. Adelaide, Australia. pp: 382-383.
• Aitken, I.D. (2007). Diseases of Sheep, 4^th, Blackwell Publishing Professional; Ames, IA, USA, pp: 603-604.
• Adriano, D.C. (2001). Trace elements in terrestrial environments. Biogeochemistry, bioavailability and risks of metals. Springer-Verlag, New York, pp: 867-869.   
• Bahrami, A., Asri-Rezaei, S., Akbari, H. and Dalir-Naghadeh, B. (2019). Slaughterhouse survey of cobalt status in serum and liver of cattle in different seasons. Journal of Veterinary Research, 74(3): 388-95. [In Persian]
• Cappuyns, V. and Mallaerts, T. (2014). Background values of cobalt in Flemish and European soils. Geologica Belgica, 17(2): 107-114.
• Chatterjeem J. and Chatterjee, C. (2003). Management of phytotoxicity of cobalt in tomato by chemical measures. Plant Science, 164(5): 793-801.
• Constable, P.D., Hinchcliff, K W., Done, S. H. and Grunberg, W. (2017). Veterinary Medicine: a Textbook of the Diseases of Cattle, Horses, Sheep, Pigs, and Goats. 10^th, Saunders Elsevier, Edinburgh, pp: 818-822.
• Davila-Rangel, J. and Solache-Rios, M. (2006). Sorption of cobalt by two Mexican clinoptilolite rich tuffs zeolitic rocks and kaolinite. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 270(2): 465-471.
• Gonzalez-Montana, J.R., Escalera-Valente, F., Alonso, A.J., Lomillos, J.M., Robles, R. and Alonso, M.E. (2020). Relationship between Vitamin B₁₂ and Cobalt metabolism in domestic ruminant: An Update. Animals, 10(10): 1855-1891.
• Haji-Sadeghi, Y., Fartashvand, M., Shokouhi, M. and Bahavarnia, S.R. (2012). Hemolytic anemia due to experimental onion poisoning in Iranian Ghezel sheep. Journal of Veterinary Clinical Pathology, 6(3): 1613-1619. [In Persian]
• Helmer, C., Hannemann, R., Humann-Ziehank, E., Kleinschmidt, S., Koelln, M., Kamphues, J., et al. (2021). A case of concurrent molybdenosis, secondary copper, cobalt and selenium deficiency in a small sheep herd in Northern Germany. Animals, 11(7): 1864-1878.
• Herdt, T.H. and Hoff, B. (2011). The use of blood analysis to evaluate trace mineral status in ruminant livestock. The Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 27(2): 255-283.
• Hogg, D.S., McLaren, R.G. and Swift, R.S. (1993). Desorption of copper from some New Zealand soils. Soil Science Society of America Journal, 57(2): 361-366.
• Ikem, A., Campbell, M., Nyirakabibi, I. and Garth, J. (2008). Baseline concentrations of trace elements in residential soils from Southeastern Missouri. Environmental Monitoring and Assessment, 140(1): 69-81.
• Jimenez-Ballesta, R., Bravo, S., Amoros, J.A., Perez-de-los-Reyes, C., Garcia-Pradas, J., Sanchez, M., et al. (2022). Soil and leaf mineral element contents in Mediterranean vineyards: Bioaccumulation and potential soil pollution. Water Air and Soil Pollution, 233(1): 1-3.
• Kareem, H.K. (2013). Study of distribution of some trace elements contents in the soil of Basra City using geographic information system (GIS). Journal of University of Babylon for Pure and Applied Sciences, 21(2): 479-509.
• Khan, Z.I., Hussain, K.A., Ashraf, M. and McDowell, L.R. (2006). Mineral status of soils and forages in Southwestern Punjab-Pakistan: Micro-minerals. Asian-Aust. Journal of Animal Science, 19(8): 1139-1147.
• Kojouri, G.h.A. (2006). The status of cobalt in soil, plants and sheep in Shahrekord district, Iran. Iranian Journal of Veterinary Research, 7(14): 66-69.
• LarK, R.M., Ander, E.L., Cave, M., Knights, K.V., Glennon, M.M. and Scanlon, R.P. (2014). Mapping trace element deficiency by cokriging from regional geochemical soil data: A case study on cobalt for grazing sheep in Ireland. Geoderma, 226-227: 64-78.
• Li, Z., McLaren, R.G. and Metherell, A.K. (2004). The availability of native and applied soil cobalt to ryegrass in relation to soil cobalt and manganese status and other soil properties. New Zealand Journal of Agricultural Research, 47(1): 33-43.
• McDowell, L.R. (1992). Zinc. In: Minerals in animal and human nutrition. San Diego: Academic Press, pp: 265-293.
• Mostafa-Tehrani A. and Hosseini, S.M. (2015). Mineral status of soil, forage and livestock blood in Shadegan region of Khuzestan province. Applied Animal Science Research Journal, 4(15): 81-90. [In Persian]
• (2001). Nutrient requirements of domestic animals. 7th ed., National Academies Press, Washington, D.C., pp: 131-143.
• Prabowo, A., McDowell, L.R., Wilkinson, N.S. Wilcox, C.J. and Conrad, J.H. (1991). Mineral status of grazing Cattle in South Sulawasi, Indonesia. 2-Microminerals. American Journal of Animal Science, 4(2): 121-130.
• Prasad, R., Shivay, Y.S. and Kumar, D. (2016). Interactions of zinc with other nutrients in soils and plants - A review. Indian Journal of Fertilizers, 12(5): 16-26.
• Phythian, C.J, Hughes, D., Michalopoulou, E., Cripps, P.J. and Duncan, J.S. (2012). Reliability of body condition scoring of sheep for cross-farm assessments. Small Ruminant Research, 104(1-3): 156-162.
• Rastmanesh, F., Zarasvandi, A.R., Rajabzadeh, N., Nikvand, A.A., Nori, M. and Asakereh, N. (2018). Study on relationship between copper, sulfur, iron, molybdenum and zinc of soil and forages with copper and zinc serum of sheep in Susangerd. Journal of Veterinary Research, 73(3): 327-333. [In Persian]
• Rastmanesh, F., Zarasvandi,R., Parviz, E., Nikvand, A.A., Nouri, M. and Kavosh, H.R. (2020a). Effects of copper, sulfur, iron, molybdenum and zinc of soil and forage on sheep serum copper and zinc levels in Masjedolaiman. Iranian Journal of Veterinary Clinical Sciences, 14(1): 51-58. [In Persian]
• Rastmanesh, F., Shalbaf, F., Moradi, R. and Prinzhofer, A. (2020b). Health risk assessment of heavy metals in Ahvaz oilfield using environmental indicators. International Journal of Environmental Science and Technology, 17(12): 4669-4678.
• Schweinzer, V., Iwersen, M., Drillich, M., Wittek, T., Tichy, A., Mueller, A., et al. (2017). Macromineral and trace element supply in sheep and goats in Austria. Veterinarni Medicina, 62(2): 62-73.
• Sparks, D. (1995). Environmental Soil Chemistry. Academic Press, San Diego, pp: 352-353.
• Suttle, N.F. (2010). Mineral nutrition of livestock. 4^th, CABI: London, pp: 1-14.  
• Westerlly, J.S., Carolina, C.G., Gumercindo, L.F., Rayane, C.P.V., Williane, G.A., Valter, A.N., et al. (2020). Cobalt deficiency in cattle and its impact on production. Pesquisa Veterinaria Brasileira, 40(11): 837-841.