تبیین اصول کهن‌الگوهای خانه‌های ایرانی از دیدگاه اسلامی با رویکرد سلامت روان ساکنان

سیاست گذاری شهری و منطقه ای

دوره 1، شماره 4، دی 1401، صفحه 71-88   

نوع مقاله: مقاله مروری

نویسندگان

بهرنگ مرادی^{* 1}؛ شرمین عیسی زاده زیری²؛ سارا افشار²؛ زهرا گودرزی²

¹گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی، گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

استفاده از اصول حاکم بر کهن‌الگوها به‌عنوان الگوهای ذهنی و ناخودآگاه جمعی بشر، به‌عنوان راهکارهایی با پشتوانه عمیق و مؤثر اجتماعی و کالبدی می‌تواند در سیاست‌گذاری نحوه تأمین مسکن در قالب اصول حاکم بر برنامه‌ریزی و طراحی مسکن ایرانی اسلامی، نقش مؤثری داشته باشد. کهن‌الگوها در میان انسان‌ها، طی قرن‌ها مشترک بوده و به‌عنوان میراثی انسانی و فارغ از تجربه‌های فردی با حفظ الگوهای تکرارشونده و ایجاد فضایی مطلوب از لحاظ روانی در حفظ سلامت روان ساکنین تأثیرگذار هستند. بررسی‌های صورت‌گرفته با کلیدواژه کهن‌الگو در منابع گذشته نشان می‌دهد که تلفیق و وجه اشتراک کهن‌الگوها از دیدگاه بینش اسلامی و تأثیرات آن در سلامت روان کاربران، بررسی نگردیده است، درحالی‌که شناخت مؤلفه‌های مؤثر مشترک بین کهن‌الگوها، بینش اسلامی و سلامت روان کاربران می‌تواند در دستیابی به الگویی برای برنامه‌ریزی ساخت مسکن ایرانی راهگشا باشد. هدف از تحقیق حاضر تبیین اصول مشترک کهن‌الگوهای خانه‌های ایرانی از دیدگاه اسلامی و منطبق بر مؤلفه‌های تأثیرگذار بر سلامت روان ساکنان است. پژوهش کیفی حاضر، اطلاعات حاصل از اسناد معتبر علمی در 11 سال اخیر را به‌صورت نظام‌مند مورد تحلیل محتوا قرار داده است. نتایج نشان می‌دهد که ۱۰ اصل مشترک در کهن‌الگوهای خانه‌های ایرانی از دیدگاه بینش اسلامی، در حفظ سلامت روان ساکنان تأثیرگذار هستند که سلسله‌مراتب با بیشترین و تقسیم فضایی با کمترین میزان تأثیرگذاری، از جمله آنها هستند. با تدوین این اصول در سطوح سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و قوانین موضوعی مرتبط با تأمین مسکن می‌توان گامی بلند در راستای دستیابی به الگوی خانه ایرانی، اسلامی برداشت.

کلیدواژه‌ها

کهن‌الگو؛ خانه ایرانی و اسلامی؛ سلامت روان؛ سیاست‌گذاری مسکن

مراجع

 

Barati, N. & Kakavand, E. (2016). Phenomenological Investigation in the Event of Archetype Recognition in Islamic-Iranian Architecture. Journal of Bagh-e Nazar, 13(42), 5-18.
(in Persian)

Belali Oskui, A. & Nazari, S. (2020). Desirable Values of Housing Design from the Perspective of Islamic Thought (a step towards explaining the Iranian Islamic model of housing). Islamic Iranian Progress Model Biannul Journal-Studies, 8(15), 299-335. (in Persian)

Bemanian, M. & Amini, M. (2015). The Social Architecture Of The Iranian House. Tehran: Avvaloakhar publications. (in Persian)

Cline, M.P. (1997). The Pos and Cons of Adopting and Applying Design Patterns in the Real World. in Communications of the ACM. 39(10): 47-49.

Eslami Mahmoodabadi, M. & Peyvastehgar, Y. & Heydari, A. (2021). Tranquility at Home An Inquiry on Tranquility at Home from Islamic Perspective in Two Patterns of Apartments and Detached Houses with Courtyards in Kerman. Journal of Bagh-e Nazar, 18(99), 5-24. (in Persian)

Ghaffari, A. & Banaei, M. (2011). What is Healthy House?. Journal of Housing and Rural Environment, 30(133), 15-28. (in Persian)

Golabchi, M. & Zeynali Farid,A. (2014). Archetypal Architecture. Tehran University Publications. (in Persian)

Hamzenejad, M. & Sadrian, Z. (2014). Housing Design Principles of Islam and Other Contemporary Usable Patterns. Journal of Researches in Islamic Architecture, 1(4), 60-78. (in Persian)

Hatefi Shojae, S. (2016). Archetype Museums. 2nd International conference on research in science and technology. Istanbul, turkey. (in Persian)

Heravi. H. & Falamaki, M. & Tahaei, A. (2020). Reflection of Feminine Archetypes in Iranian Historical Architecture through the Lens of Jung The Code of Femininity in the Mandala Schemas of Iranian Historical Architecture. Journal of Bagh-e Nazar, 16(80), 51-62. (In persian)

Hesham, M. (2005). Traditional Islamic Principles Of Built Environment. Urban Planning And Architecture Research Center Of Iran Publications. (In persian)

Lawrence A, P. & Oliver P, J. (2001). Personality: Theory And Research. Ayizh Publications.

Memarian, Gh. & Hashemi Toghr oljerdi, S. M. & Kamalipour, H. (2010). The Impact Of Religious Culture On Organization Of Houses Comparative Study Of Houses In Islamic, Zoroastrain And Jewish Districts Of Kerman. Journal of Iranian Cultural Research, 3(2), 1-25. (in Persian)

Naeimi Frotaninejad, F. & Rahbari Manesh, K. & Alborzi, F. & Khansari, Sh. (2020). Architectural Analysis of Residential Complexes Based on Physical Components Affecting the Inhabitants’ Mental Health: A Case Study. Journal of Disability Studies. 10, 174. (in Persian)

Naghibi, N. & Hosseini, S. B.(2016). The Impact of Psychological, Physical and Environmental Factors and Promoting the Residents' Satisfaction of Residential Complexes. Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 2(2), 15-25. (in Persian)

Naghizadeh, M. (2017). Islamic Aboding: From Theory to Practice in the Past and Present. Journal of Architectural Thought, 1(2), 47-67. (in Persian)

Parvizi, E. (2020). Explaining the Impact of the Subconscious on Location Identity. Journal of Rooyesh-e Ravanshenasi, 9(48), 85-92). (in Persian)

Quran. (1995). Nasser Makarem Shirazi. Qom Publications. (in Persian)

Razavizadeh A.S. (2020). Representation of Sustainable Archy Type in the Architecture of the Past and Present of the Iranian House (extraction of design rules based on hot and dry climate archetypes). Journal of Researches in Islamic Architecture, 7(28), 80 98.
(in Persian)

Sajjadi Ghaem-Maghami, P. S. & Poordeihimi, Sh. & Zarghami, E. (2010). Principles of Social Sustainability in Residential Complexes, From the Perspective of Iranian Experts. Journal of Soffeh, 20(51), 75-87. (in Persian)

Shabani Jafroudy, M. & Salavatian, S. M. & Nikouei, A. & Asadi Majreh, S. (2020). Reflection of Feminine Psyche and Masculine Psyche Archetypes from Jung’s Perspective in the Traditional Houses in the Central Plateau of Iran. Journal of Woman in Culture Arts, 12(2), 219-249. (in Persian)

Taheri, S. & Taheri, J. (2020). Assessment of Environmental Factors Effective on Mental Health (Case study: 600-unit and 512-unit residential complexes in Mashhad). Journal of Hoviatshahr, 13(40), 57-74. (in Persian)

Torabi, Z. & Asadi, Sh. & Jozpiri, A. (2016). Adaptation Of Christopher Alexander's Theories With Iranian Archetypes.Second International Conference On Research In Engineering, Science And Technology: United Arab Emirates, Dubai.

Vasigh, B. & Pashootanizadeh, A. & Bemanian, M. R. (2009). Concept of Place in Quran. Journal of Iranian Academic's Quranic Organization, 1(3), 93-101. (in Persian)

Yamini, S. & Alimohammadi, P. & Bazrafkan, K. (2020). Analysis of the Contemporary Architectural Works based on the Mythical Criticism Approach Adaptation of Yokohama Port Terminal Architectural Pattern to Persian Garden Archetype. Journal of Bagh-e Nazar, 17(86), 17-28. (in Persian)

Zarghami, E. & Sadat, S. A. (2016). A Comparative Analysis of Indicators of Housing on the Basis of Today's Persian-Islamic Culture with Apartment Housing. Journal of Naqshejahan, 6(2), 60-72. (in Persian)