تحلیل راهبردهای معادل‌یابی (سازی) در ترجمه‌های متون بانکی با استفاده از رویکرد زبان‌شناختی معنا‌شناسی ساختارگرا

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 15، شماره 54، خرداد 1402، صفحه 251-280   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2023.1963617.1638

نویسندگان

محمد نصری¹؛ حیدر نصرت زاد^{* 2}؛ شهرام مدرس خیابانی³

¹دانشجوی زبان انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران جنوب.تهران. ایران.

²گروه زبان انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دماوند، دماوند. ایران.

³گروه زبانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج. کرج. ایران.

چکیده

این مقاله سعی در تحلیل ترجمه‌های متون بانکی در حوزه‌ی اعتبار اسنادی (دستورالعمل‌ها) از بانکداری بین‌‌الملل با انتخاب پنج کتاب ترجمه‌شده و یکصد و هفتاد جمله‌‌ی منتخب تصادفی از میان این متون با نگاه تلفیقی ترجمه‌ای و زبان‌شناختی دارد و به همین دلیل با استفاده از دو دیدگاه راهبردهای معادل‌یابی نیومارک و معناشناسی ساختارگرا و با روشی توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به تحلیل برخی معادل‌یابی (سازی)‌های صورت‌گرفته در این متون می‌پردازد تا به این طریق راهبردهای معادل‌یابی (سازی) که استفاده بیشتر و نقش بارزتری در ترجمه و انتقال صحیح معنا در این‌گونه از متون دارند را شناسایی نماید. یافته‌های پژوهش نشان می-دهد که در ترجمه‌های این‌گونه از متون راهبردهای انتقال و گرته‌برداری فراوانی بیشتری نسبت به سایر راهبردها دارند و دیگر راهبردها از امکان وقوع کمتری برخوردار هستند. همچنین از راهبردهای معادل‌یابی مقبول، موقت، جبران، تحلیل مؤلفه‌ای، یادداشت، اضافات و یا توضیحات و فرهنگی (در بخش متون تخصصی) استفاده‌ای نشده است. برخلاف میزان استفاده و بر اساس نمونه‌های یافت‌شده، راهبردهای کارکردی، توصیفی، تحلیل مؤلفه‌ای، یادداشت‌ها، اضافات و توضیحات و گرته‌برداری در معادل‌گزینی (سازی)‌های فارسی واژه‌ها و یا عبارات تخصصی با معنای صحیح و مناسب نقش بارزتری نسبت به سایر راهبردها در ترجمه‌های این متون دارند. البته این به آن معنا نیست که سایر راهبردها نقشی در معادل‌یابی (سازی) این‌گونه از متون ندارند، بلکه استفاده به‌جا و مناسب از راهبردهای دیگر نیز برای ترجمه و انتقال صحیح و دقیق معنا در این متون ضروری به نظر می‌رسند.

کلیدواژه‌ها

راهبردهای معادل‌یابی در ترجمه؛ متون بانکی؛ رویکرد زبان‌شناختی؛ معنا‌‌شناسی ساختارگرا

مراجع

منابع

پالمبو، گ. اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه. ترجمه­ی فرزانه فرحزاد و عبدالله کریم­زاده. تهران: قطره (1391).

چاپ و نشر بازرگانی (1398). اینکوترمز2020: قواعد اتاق بازرگانی بین­المللی برای استفاده از اصطلاحات تجاری داخلی و بین­المللی. تهران: چاپ و نشر بازرگانی.

حسینی، ا.، و درویش ملا، ج. (1393). راهنمای جامع اعتبارات اسنادی. تهران: اداره­ی آموزش بانک سپه.

حسینی معصوم، س. (1399). چالش­های زبان­شناختی در ترجمه؛ برگردان نشان­های تجاری و عناوین سازمانی از فارسی به انگلیسی. فصل­نامه­ی مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، 9(2)، 65-84.

حیدری، ز.، قائمی، م.، و زودرنج، ص. (1397). برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآن کریم طبق نظریه­ی نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه­ی فارسی قرآن کریم). دو فصل­نامه­ی علمی-پژوهشی مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، 5(9)، 79-106.

خلعت­بری، ف. (1373). مجموعه مفاهیم پولی، بانکی و بین­المللی انگلیسی، آلمانی، فرانسه، ایتالیایی، اسپانیایی و فارسی. تهران: شباویز.

خلیلی­زاده گنجعلیخانی، م.، و امیرشجاعی، آ. (1396). مطالعه­ی تطبیقی کاربرد استراتژی­های ترجمه نیومارک در ترجمه­ی قرآن. فصل­نامه­ی مطالعات قرآنی، 9(33)، 221-239.

ذوقی، م. (درکمیته­ی ایرانی اتاق بازرگانی بین­الملل) (1398). مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی(UCP600). تهران: چاپ خجسته.

ذوقی، م.، و زند میرآلاوند، م. (در کمیته­ی ایرانی اتاق بازرگانی بین­الملل) (1399). اینکوترمز 2020: مقررات اتاق بازرگانی بین­المللی برای  استفاده از اصطلاحات بازرگانی بین­المللی و داخلی. تهران: جنگل.

شقاقی، و. (1386). مبانی صرف. تهران: انتشارات سمت.

شیرازی، ف. (در کمیته­ی ایرانی اتاق بازرگانی بین­الملل) (1397). رویه­های بین­المللی عملیات بانکی(ISBP) برای بررسی اسناد به موجب UCP600. تهران: جنگل.

صداقت رستمی، م.، و بیگدلی، ع. (1395). ترجمه­ی متون علوم اجتماعی: مشکلات و راه­حل­ها. مطالعات اجتماعی ایران، 10(2و3)، 57-76.

صیادانی، ع.، و بازیار، ر. (1394). نقدی بر معروف­ترین روش­های ترجمه­ی قرآن کریم (بر اساس جدیدترین تئوری­های ترجمه و زبان­شناسی). دو فصل­نامه­ی پژوهش­های قرآنی در ادبیات، 2(1)، 1-17.

عادل، م.، و رحیمی، ح. (1396). اصول ترجمه­ی متون حقوقی. فصلنامه­ی مطالعات حقوق خصوصی، 48(2)، 301-320.

کیادربندسری، ف.، و صدقی، ح. (1396). چگونگی ترجمه­پذیری عنصر فرهنگی نهادها، آداب و رسوم، جریانات و مفاهیم در ترجمه­های عربی به فارسی با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک. ادب عربی، 9(2)، 199- 216.

لطفی­پور ساعدی، ک. (1388). اصول و روش ترجمه. تهران: دانشگاه پیام نور.

نیومارک، پ. دوره­ی آموزش فنون ترجمه. ترجمه­ی منصور فهیم و سعید سبزیان. تهران: رهنما (1372).

نیومارک، پ. (2006). الجامع فی الترجمه. ترجمه­ی حسن غزاله. بیروت: دار مکتبة الهلال.