«اثبات» یا «ابطال» تأملی در نقش تجربه در علم تجربی

کاوش های عقلی"

دوره 1، شماره 1، آذر 1401، صفحه 94-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمد حسین گنجی^*

دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

تمییز معرفت تجربی از معرفت غیر تجربی، یکی از مسائل مهم معرفت ­شناسی است. ملاک تمایز «علم» از معرفت­ های غیر­تجربی در واقع به تعیین نقش تجربه در علم باز می­ گردد. نگاه سنتی و استقراءگرا، نقش تجربه را تأیید سخنان علمی می­ داند. از این دیدگاه، قضیّه ­ی علمی قضیّه ­ای است که بتوان با روش تجربی آن را تأیید و سرانجام اثبات کرد. فیلسوف معروف علم، کارل پوپر، در آغاز قرن بیستم معیار «ابطال­ پذیری» را به عنوان ملاک تمییز «علم» از دیگر انواع معرفت پیشنهاد کرد. نویسنده در مقاله ­ی حاضر درصدد است با اشاره به برخی از انتقاداتی که به نظریه ­ی پوپر ایراد شده­ است، نتیجه ­ی معرفت شناختی رای او را آشکار کند که در علم تجربی نه اثبات قطعی میسر است و نه ابطال قطعی. این نکته ­ی مهم، تاکیدی بر سرشت ظنی علم تجربی است.
 
 

کلیدواژه‌ها

علم؛ تجربه؛ متافیزیک؛ اثبات؛ ابطال؛ نقد

مراجع