شناخت کارکردهای خدمات عام ‏المنفعه در حقوق کیفری ایران

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 3، شماره 3(پیاپی11)، تیر 1402، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

قاسمعلی توسلی¹؛ مجتبی فرح بخش^{* 2}؛ احمد رمضانی³

¹دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

²استادیار، گروه حقوق کیفری، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]

³استادیار، گروه حقوق، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران[e-mail]

چکیده

ترویج اندیشه سزادهی و سرکوبگری و فزونی بیش از پیش جمعیت کیفری جهان باعث انتقاد شدید جرم شناسان و کیفرشناسان نواندیش و تلاش آنان برای ترویج دیدگاه نوین جرم شناسی و کیفر شناسی، تحت عنوان خدمات عام‏المنفعه شد. در همین راستا، پژوهش پیش رو با هدف شناخت کارکردهای خدمات عام‏المنفعه درحقوق کیفری ایران انجام شد تا مشخص شود که خدمات عام‏المنفعه، در حقوق کیفری ایران چه کاربردی دارد؟ از آنجا که این پژوهش در زمرة مطالعات کیفی است، از طریق مطالعة کتابخانه‏ای و بررسی مبانی نظری موضوع، تحلیل یافته‏های پژوهش‏های پیشین و فیش‏برداری‏ از منابع و آراء مورد بررسی، اطلاعات لازم جمع‏آوری، توصیف، طبقه‏بندی و تحلیل شد. یافته‏ها و نتایج پژوهش نشان داد: خدمات عام‏المنفعه، اگرچه از نظر شکلی کیفر محسوب می‏شود، ولی ماهیتاً کارکردی معنویت‏گرایانه در راستای تضمین حقوق انسانی، از‏جمله حفظ کرامت انسانی، حق بهره‏مندی از آزادی نسبی، حق اشتغال و... دارد و به بزهکار فرصت می‏دهد تا با جبران خسارات اجتماعی و نفع‏رسانی به حاکمیت و جامعه، حسن نیت و ندامت خویش را با هدف امکان بازگشت و آشتی سودمندانه به جامعه اثبات نماید. خدمات عام‏المنفعه جایگزین حبس به اصلاح و باز‏اجتماعی‏کردن محکومان کمک نموده، و می‏تواند به‏عنوان راهکار مناسب و شایسته‏ای برای مجرمان غیرخطرناک تبدیل شود. بنابراین، کنشگران حقوقی باید تلاش کنند تا با تمهید مقدمات و اصلاح رویه قضایی زمینه‏ساز بهره‏گیری حداکثری از مزایای این خدمات در اجرا و عمل باشند. چرا که خدمات عام‏المنفعه به‏عنوان مجازات بدل از حبس در کشور ما کمتر تحت تاثیر رویه‏های قضایی به‏مثابه منبع قاعده‏ساز حقوق قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

خدمات عام المنفعه؛ مجازات های جایگزین حبس؛ رویه قضایی

مراجع