تأثیر آموزش نظریه انتخاب و آموزش مبانی درمان پذیرش و تعهد بر تمایزیافتگی خود در دانش‌آموزان دبیرستان دوره دوم

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

دوره 23، شماره 4 - شماره پیاپی 90، اسفند 1401، صفحه 29-38   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2021.1911165.2652

نویسندگان

گلنار صادق نیا¹؛ محمدرضا زربخش بحری^{* 2}؛ شهره قربان شیرودی²

¹دانشجوی دکترا روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، تنکابن، ایران.

²دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، تنکابن، ایران.

چکیده

پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی آموزش نظریه انتخاب و مبانی درمان پذیرش و تعهد بر تمایزیافتگی‌خود در دانش­آموزان دبیرستان دوره دوم انجام شد. روش پژوهش آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه ماهه انجام شد. جامعه آماری کلیه دانش‌آموزان دبیرستان دوره دوم رشت در سال تحصیلی 98-1397 بود. 45 دانش­آموز دبیرستان دوره دوم که میزان تمایزیافتگی‌خود در آن‌ها پایین‌تر از نقطه‌برش بوده انتخاب و تصادفا در سه گروه 15 نفری، یعنی دو گروه مداخله و یک گروه کنترل حضور یافتند. برای گروه مداخله اول آموزش نظریه انتخاب و گروه مداخله دوم آموزش مبانی پذیرش و تعهد در 8 جلسه اجرا شد. گروه کنترل آموزشی دریافت‌ نکردند. سه ماه بعد پیگیری انجام‌شد. جهت تعیین تاثیر مداخله‌ها، با استفاده از پرسشنامه تمایزیافتگی خود اسکورن و اسمیت (Skowron & Schmitt, 2003)، پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری برگزار شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌وسیله تحلیل کوواریانس (MANCOVA) انجام شد. یافته‌ها نشان دادند  نمرات گروه‌های مداخله در مقایسه با گروه کنترل در مقیاس تمایزیافتگی‌خود تغییرات معنی‌دار داشت. تمایزیافتگی ‌خود پس از مداخلات افزایش‌یافت و افزایش در گروه نظریه انتخاب بیشتر بود. نتایج پژوهش نشان ‌داد آموزش نظریه انتخاب در افزایش تمایزیافتگی‌خود تاثیر بیشتری نسبت به آموزش مبانی درمان پذیرش و تعهد دارد.

کلیدواژه‌ها

نظریه انتخاب؛ مبانی درمان پذیرش و تعهد؛ تمایزیافتگی خود؛ دانش‌آموزان دبیرستان دوره دوم

مراجع

Alizadehfard, S., & Mahpooya, R. (2017). The effect of choice theory training on learning cognitive strategies among students. Journal of Educational Psychology Studies, 14(27), 161-180. [In Persian]

Almeida, S.N., Elliott, R., Silva, E.R., & Sales, C.M.D. (2019). Fear of cancer recurrence: A qualitative systematic review and metasynthesis of patients’ experiences. Clinical Psychology Review, 68, 13-24.

Amani, R. (2015). The role of family functioning in adolescent anxiety and depression. Biannual Journal of Clinical Psychology and Personality, 13(2), 77-84. [In Persian]

Angiola, J.E., Bowen, A.M. (2013). Quality of life in advanced cancer: An acceptance and commitment therapy view. Counseling Psychologist, 41(2), 313-335.

Barandeh, N., Shafiabadi, A., & Farzad, V. (2017). A comparison of the effectiveness of acceptance and commitment therapy (ACT) and choice theory on the procrastination among female third-grade high school students in Shahriar county. Fundamentals of Mental Health, 19(3), 319-326. [In Persian]

Bowen, M. (1976). Theory in the Practice of Psychotherapy. INP. J. Guerin, Jr. (Ed). Family therapy: Theory and Practice. New York: Gardner Press.

Chung, H., & Gale, J. (2009). Family functioning and self-differentiation: A cross-cultural examination. Contemporary Family Therapy, 31(1), 19-33.

Fiorillo. D., McLean, C., Pistorello, J., Hayes, S.C., & Follette, V.M. (2017). Evaluation of a web-based acceptance and commitment therapy program for women with trauma-related problems: A pilot study. Journal of Contextual Behavioral Science, 6(1), 104-113.

Glasser, W. (2001). Counseling with Choice Theory. Ali Sahebi, Trans. Tehran: Sayeh Sokhan.

Gootzeit, J.H. (2014). ACT Process Measures: Specificity and Incremental Value. PhD Thesis. Dissertations: University of Iowa.

Hasannezhad Reskati, M., Hosseini, S.H., Alizadeh-Navaei, R., Khosravi, S., & Mirzaian, B. (2020). Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy Management on Self-Differentiation and Fear of Disease Progression in Patients with Breast Cancer.  Journal of Babol University of Medical Sciences, 22(1), 110-118. [In Persian]

Hayes, S.C., Pistorello, J., & Levin, M.E. (2012) Acceptance and commitment therapy as a unified model of behavior change. Counseling Psychologist, 40(7), 976-1002.

Keshavarz-Afshar, H., Ghanbarian, E., Jebeli, S.J., & Saadat, S.H. (2019). The relationship between differentiation of self and early maladaptive schemas with family performance components among the military women residing in Tehran, Iran. Journal of Military Medicine, 20(6), 635-644. [In Persian]

Klever, P. (2009). Goal direction and effectiveness, emotional maturity, and nuclear family functioning. Journal of marital and family therapy, 35(3), 308-324.

Malmir, T., Ebrahimi-Moghadam, H., Rahmani, F., & Ramezanalizadeh, Z. (2017). Investigate the effectiveness of group training based on Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on aggression and anxiety in patients with panic. Quarterly Journal of Psychological Studies, 13(4), 141-156. [In Persian]

Mosher, C.E., Secinti, E., Hirsh, A.T., Hanna, N., Einhorn, L.H., Jalal, S.I., Durm, G., Champion, V.L. & Johns, S.A. (2019). Acceptance and Commitment Therapy for Symptom Interference in Advanced Lung Cancer and Caregiver Distress: A Pilot Randomized Trial. J Pain Symptom Manage, 58(4), 632-644.

O'Hayer, C.V.F., O'Hayer, K.M., & Sama, A. (2018). Acceptance and Commitment Therapy with Pancreatic Cancer: An Integrative Model of Palliative Care-A Case Report. J Pancreat Cancer, 4(1), 1-3.

Pourabdol, S., Sobhi, N., Bastami, M., & Ghazanfari, H. (2016). The Effect of Acceptance and Commitment Therapy in Decreasing Academic procrastination Among Students with Specific Learning Disorder (SLD). Biquarterly Journal of Cognitive Strategies in Learning, 4(6), 157-170. [In Persian]

Rahimnia, A & Sayydi, A. (2019). The Role of Self-differentiation and Meta-cognition in the Forecast of Self-efficacy in Vocational Path Decision in Red Cross Medics. Iranian Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 20, 52-63. [In Persian]

Sadeghi Moeen, F. (2016). Effectiveness of Group ACT Teaching on Self-differentiation, Self-wellbeing and Living in Present Time. Master degree Thesis. Dissertation: Shahid Bahonar University of Kerman. [In Persian]

Selm, M.V., Jankowski, N.W. & Tsaliki, L. (2002). Political parties online: Digital democracy as reflected in three Dutch political party web sites. Communications: The European Journal of Communication Research, 27(2), 189-209.

Shariatzadeh, M., Tabrizi, M., & Ahghar, G. (2014). The effectiveness of choice theory by grouping method on increasing self-differentiation and intimacy of married students. Knowledge and Health, 8(4), 89-93. [In Persian]

Sharifi, H., Manavipour, D. & Askari, F. (2014). Psychometric properties of the differentiation of self-inventory. Journal of Industrial/Organization Psychology, 5(18), 9-22. [In Persian]

Skowron, E. A., & Friedlander, M. L. (1998). The differentiation of self-inventory: Development and initial validation. Journal of Counseling Psychology, 45, 235-249.

Skowron, E. A., & Schmitt, T. A. (2003). Assessing interpersonal fusion: Reliability and valibility of a new DSI fusion with others subscale. Journal of Marital and family therapy, 29(2), 209-220.

Skowron, E. A., Wester, S. R., & Azen, R. (2004). Differentiation of Self Mediates College Stress and Adjustment. Journal of Counseling & Development, 82, 69-78.

Zarling, A., Bannon, S., & Berta, M. (2019). Evaluation of acceptance and commitment therapy for domestic violence offenders. Psychology of Violence, 9(3), 257-266.

Zayerzadeh, E., & Pirkhayefi, A. (2014). Studying the relation between levels of self-differentiation and coping styles in divorced women. Quarterly Cultural and Educational Journal of Women and Family, 8(26), 131-156. [In Persian]