نقش رهبری تحوّل‌آفرین و هوش موفّق در عملکرد خلاقانه با میانجی‌گری مدیریت دانش و خودکارآمدی معلّمان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، آذر 1401، صفحه 85-108   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سیروس قنبری^{* 1}؛ حسین معجونی²

¹استاد مدیریت آموزشی گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

²دانش آموخته دکتری مدیریت آموزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

هدف: هدف اصلی پژوهش بررسی نقش رهبری تحوّل‌آفرین و هوش موفّق در عملکرد خلاقانه با میانجی‌گری مدیریت دانش و خودکارآمدی معلّمان بود.
روش: روش پژوهش کمّی، توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه پژوهش معلّمان ناحیه چهار شیراز به تعداد 1890 نفر بودند، که از این جامعه با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و بر مبنای فرمول کوکران نمونه‌ای به حجم 318 نفر انتخاب شد. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه-های رهبری تحوّل‌آفرین بس و آلیو(1997)، هوش موفّق گریگورنکو و استرنبرگ(2002)، مدیریت دانش شرون و لاوسون (2003)، خودکارآمدی ریگز و نایت(1994)، و عملکرد خلاقانه الدهام و کامینگز(1996) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با کمک تکنیک‌های توصیفی(میانگین و انحراف معیار) و استنباطی(تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر تأییدی) و با استفاده از نرم افزارهای Spss و Lisrel انجام شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل نشان داد: متغیّرهای رهبری تحوّل‌آفرین، هوش موفّق، مدیریت دانش و خودکارآمدی دارای اثر مستقیم، مثبت و معنادار در سطح 05/0 بر عملکرد خلاقانه معلّمان بودند؛ رهبری تحوّل‌آفرین و هوش موفّق با میانجی‌گری مدیریت دانش و خودکارآمدی دارای اثر غیرمستقیم، مثبت و معنادار بر عملکرد خلاقانه معلّمان بودند؛ همچنین خودکارآمدی با میانجی‌گری مدیریت دانش دارای اثر غیرمستقیم، مثبت و معنادار در سطح 05/0 بر عملکرد خلاقانه معلّمان بود.
نتیجه‌گیری: در نهایت بر اساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت استفاده مدیران مدارس از سبک رهبری تحول‌آفرین و هوش موفّق، بواسطه مدیریت دانش و خودکارآمدی، منجر به عملکرد خلاقانه معلّمان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

رهبری تحوّل‌آفرین؛ هوش موفّق؛ مدیریت دانش؛ خودکارآمدی؛ عملکرد خلاقانه

مراجع

آقابابایی، سارا؛ ملک پور، مختار؛ کجباف، محمدباقر و عابدی، احمد. (1394). اثربخشی آموزش هوش موفق بر توانایی های تحلیلی، خلاقانه و عملی دختران تیزهوش 2-4 ساله شهر اصفهان. فصلنامه کودکان استثنایی، 15(4)، 44-37.

بابایی، علی؛ مکتبی، غلامحسین؛ بهروزی، ناصر و آتش افروز، عسگر. (1396). تأثیر آموزش هوش موفق بر انگیزه پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی معلم در دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان. فصلنامه علمی - پژوهشی روشها و مدل­های روان­شناختی، 8(30)، 176-159.

باعزت، سارا؛ افلاکی فرد، حسین و شهیدی، نیما. (1395). رابطه بین مدیریت دانش با خودکارآمدی و خلاقیت معلمان مراکز پیش‌دبستانی. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(28)، 169-184.

پروازراد، فاطمه. (۱۳۹۷). تاثیر مدیریت دانش بر کارآفرینی سازمانی. همایش ملی مدیریت و کسب و کار الکترونیکی با رویکرد اقتصاد مقاومتی، مشهد، موسسه آموزش عالی فردوس مشهد.

پهلوان صادق، اعظم و عبداللهی، بیژن. (1394). الگوی ساختاری رابطه توانمندسازی روان‌شناختی و رضایت شغلی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی و خودتنظیمی (مورد مطالعه: دانشگاه خوارزمی). مدیریت و برنامه­ریزی در نظام­های آموزشی، 8(1)، 112-85.

سعادت، نیلوفر و شاه طالبی حسین آبادی، بدری. (1399). بررسی رابطه رهبری تحول آفرین با عملکرد نوآورانه با نقش میانجی تاب­آوری کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان). تحقیقات مدیریت آموزشی، 12(45)، 206-197.

صباحی، شراره؛ طالع پسند، سیاوش و محمدی فر، محمدعلی. (1395). ویژگی­های روان­سنجی پرسشنامه هوش موفق در آموزش (TSI-Q) در معلمان شهر تهران. فصلنامه اندازه­گیری تربیتی، 7(26)، 55-75.

قربانی، رقیه. (1396). تبیین خردمندی: بر اساس ویژگی­های شخصیتی و هوش موفق با واسطه­گری اخلاق(صبر) و خودکارآمدی مقابله. رساله دکتری، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

کزازی، زهرا؛ ابراهیمی، صلاح الدین؛ سیفی، علی و اصفهانی­زاده، امین. (1399). رابطه خلاقیّت معلمان با اثربخشی تدریس ریاضی پایه ششم دوره ابتدایی. پویش در آموزش علوم پایه،  6(20)، 35-20.

لشکری منش، بهنوش؛ مسچی، فرحناز و تاجری، بیوک. (1398). پیش بینی تعهد شغلی براساس دشواری تنظیم هیجانی، خودکارآمدی مقابله‌ای با مشکلات با ‎میانجی‌گری اضطراب وجودی در پرسنل اتاق عمل. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(ویژه (روانشناسی))، 669-661.

ملک­زاده، محمد؛ موحدزاده، بهرام و حقیقی، صادق. (1399). اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک به شیوه گروهی بر خودکارآمدی مقابله با مشکلات در افراد سوء مصرف کننده مواد. ارمغان دانش، ۲۵(۲)، ۲۷۵-۲۸۶.

منتظری، محمد و پورحسینعلی، نسرین. (1398). ارتباط رهبری تحول آفرین مدیران مدارس با عملکرد معلمان: تبیین نقش تعدیل کننده انگیزه خدمت عمومی. نشریه مدیریت مدرسه، 7(3)، 90-67.

یاسینی، پوران. (1394). خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی. کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.

Afsar, B., Masood, M., & Umrani, W. A. (2019). The role of job crafting and knowledge sharing on the effect of transformational leadership on innovative work behavior. Personnel Review. 48(5), 1186-1208.

AlMazrouei, H. (2021). Empowerment leadership as a predictor of expatriates learning goal orientation and creative work involvement. International Journal of Organizational Analysis. DOI 10.1108/IJOA-05-2021-2769.

Amabile, T. (2011). Componential theory of creativity (pp. 538-559). Boston, MA: Harvard Business School.

Arora, S., Chaudhary, P., & Singh, R. K. (2021). Impact of coronavirus and online exam anxiety on self-efficacy: the moderating role of coping strategy. Interactive Technology and Smart Education. 18(3), 475-492.

Asiedu, M. A., Anyigba, H., Ofori, K. S., Ampong, G. O. A., & Addae, J. A. (2020). Factors influencing innovation performance in higher education institutions. The Learning Organization. 27(4), 365-378.

Baczyńska, A., & Thornton III, G. C. (2017). Relationships of analytical, practical, and emotional intelligence with behavioral dimensions of performance of top managers. International Journal of Selection and Assessment, 25(2), 171-182.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191-215.

Bashir, M., & Farooq, R. (2019). The synergetic effect of knowledge management and business model innovation on firm competence: A systematic review. International Journal of Innovation Science. 11(3), 362-387.

Cansoy, R., & Parlar, H. (2018). Examining the relationship between school principals’ instructional leadership behaviors, teacher self-efficacy, and collective teacher efficacy. International journal of educational management. 32(4), 550-567.

Chai, D. S., Hwang, S. J., & Joo, B. K. (2017). Transformational leadership and organizational commitment in teams: The mediating roles of shared vision and team-goal commitment. Performance Improvement Quarterly, 30(2), 137-158.

Chen, B. (2020). Enhance creative performance via exposure to examples: The role of cognitive thinking style. Personality and Individual Differences, 154, 109663.

Chen, C. W. (2012). Modeling and initiating knowledge management program using FQFD: a case study involving a healthcare institute. Quality & Quantity, 46(3), 889-915.

Cui, Y., & Yu, G. (2021). A cross-level examination of team-directed empowering leadership and subordinates' innovative performance: an AMO theory perspective. International Journal of Manpower. 42(7), 1257-1278.

de Carvalho Botega, L. F., & da Silva, J. C. (2020). An artificial intelligence approach to support knowledge management on the selection of creativity and innovation techniques. Journal of Knowledge Management. 24(5), 1107-1130.

Hur, W. M., Moon, T. W., & Lee, J. H. (2021). The effect of self-efficacy on job performance through creativity: the moderating roles of customer incivility and service scripts. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics. 33(3), 888-905.

Knight, P., Peesker, K., & Mich, C. C. (2022). The development of self-efficacy and self-leadership within USA accredited sales programs: an exploratory study on sales career preparedness. Higher Education, Skills and Work-Based Learning. 12(1), 26-49. DOI 10.1108/HESWBL-12-2020-0254.

Lee, J., Yun, S., Lee, S., & hyun Lee, J. (2019). The curvilinear relationship between self-efficacy and creativity: The moderating role of supervisor close monitoring. Journal of Business and Psychology, 34(3), 377-388.

Li, Y., Castaño, G., & Li, Y. (2018). Linking leadership styles to work engagement: The role of psychological capital among Chinese knowledge workers. Chinese Management Studies. 12(2), 433-452.

Liao, S. H., Fei, W. C., & Liu, C. T. (2008). Relationships between knowledge inertia, organizational learning and organization innovation. Technovation, 28(4), 183-195.

Mahmood, M., Uddin, M. A., & Fan, L. (2019). The influence of transformational leadership on employees’ creative process engagement: A multi-level analysis. Management Decision. 57(3), 741-764.

Masa’deh, R. E., Shannak, R., Maqableh, M., & Tarhini, A. (2017). The impact of knowledge management on job performance in higher education: The case of the University of Jordan. Journal of Enterprise Information Management, 30(2), 244-262.

Mutonyi, B. R., Slåtten, T., & Lien, G. (2020). Organizational climate and creative performance in the public sector. European Business Review. 32(4), 615-631.

Nguyen, T. N., Shen, C. H., & Le, P. B. (2021). Influence of transformational leadership and knowledge management on radical and incremental innovation: the moderating role of collaborative culture. Kybernetes. DOI 10.1108/K-12-2020-0905.

Oldham, G. R., & Cummings, A. (1996). Employee creativity: Personal and contextual factors at work. Academy of management journal, 39(3), 607-634.

Oliva, F. L., Paza, A. C. T., Bution, J. L., Kotabe, M., Kelle, P., de Vasconcellos, E. P. G., ... & Fischmann, A. A. (2021). A model to analyze the knowledge management risks in open innovation: proposition and application with the case of GOL Airlines. Journal of Knowledge Management. 26(3), 681-721. DOI 10.1108/JKM-11-2020-0809.

Parhamnia, F., Farahian, M., & Rajabi, Y. (2022). Knowledge sharing and self-efficacy in an EFL context: the mediating effect of creativity. Global Knowledge, Memory and Communication. 71(4), 293-321.D OI 10.1108/GKMC-03-2021-0040.

Park, J., Han, S. J., Kim, J., & Kim, W. (2021). Structural relationships among transformational leadership, affective organizational commitment, and job performance: the mediating role of employee engagement. European Journal of Training and Development. DOI 10.1108/EJTD-10-2020-0149.

Petruzziello, G., Mariani, M. G., Chiesa, R., & Guglielmi, D. (2020). Self-efficacy and job search success for new graduates. Personnel Review. 50(1), 225-243.

Puni, A., Mohammed, I., & Asamoah, E. (2018). Transformational leadership and job satisfaction: the moderating effect of contingent reward. Leadership & Organization Development Journal, 39(4), 522-537.

Rehman, S. U., Bresciani, S., Ashfaq, K., & Alam, G. M. (2022). Intellectual capital, knowledge management and competitive advantage: a resource orchestration perspective. Journal of Knowledge Management. 26(7), 1705-1731. DOI 10.1108/JKM-06-2021-0453.

Salehi, M., Fahimi, M. A., Zimon, G., & Homayoun, S. (2021). The effect of knowledge management on intellectual capital, social capital, and firm innovation. Journal of Facilities Management. DOI 10.1108/JFM-06-2021-0064.

Sarwat, N., & Abbas, M. (2021). Individual knowledge creation ability: dispositional antecedents and relationship to innovative performance. European Journal of Innovation Management. 24(5), 1763-1781.

Shaheen, K., Waheed, A., & Hashmi, W. H. (2020). Extrinsic rewards and creative performance syndrome: The mediating mechanism and interacting effects. Thinking Skills and Creativity, 38, 100713.

Stemler, S. E., Grigorenko, E. L., Jarvin, L., & Sternberg, R. J. (2006). Using the theory of successful intelligence as a basis for augmenting AP exams in psychology and statistics. Contemporary Educational Psychology, 31(3), 344-376.

Sternberg, R. J. (1997). The theory of successful intelligence. Review of General psychology, 3(4), 292-316.

Sternberg, R. J., Kaufman, J. C., & Grigorenko, E. L. (2008). Applied intelligence. Cambridge University Press.

Sternberg, R. J., Todhunter, R. J., Litvak, A., & Sternberg, K. (2020). The relation of scientific creativity and evaluation of scientific impact to scientific reasoning and general intelligence. Journal of Intelligence, 8(2), 17. doi.org/10.3390/jintelligence8020017.

Ting, I. W. K., Sui, H. J., Kweh, Q. L., & Nawanir, G. (2021). Knowledge management and firm innovative performance with the moderating role of transformational leadership. Journal of Knowledge Management. 25(8), 2115-2140.

Ullah, Y., Ullah, H., & Jan, S. (2022). The mediating role of employee creativity between knowledge sharing and innovative performance: empirical evidence from manufacturing firms in emerging markets. Management Research Review. 45(1), 86-100. DOI 10.1108/MRR-03-2020-0164.

Wadei, K. A., Lu, C., & Wu, W. (2021). Unpacking the chain mediation process between transformational leadership and knowledge worker creative performance: evidence from China. Chinese Management Studies. 15(2), 483-498.

Zhang, M., & Zhao, Y. (2021). Job characteristics and millennial employees’ creative performance: a dual-process model. Chinese Management Studies. 15(4), 876-900.

Zhang, S., Sun, W., Ji, H., & Jia, J. (2021). The antecedents and outcomes of transformational leadership: leader's self-transcendent value, follower's environmental commitment and behavior. Leadership & Organization Development Journal. 42(7), 1037-1052.