تحلیل اثر تکانه ‏های خبری مرتبط با فناوری آینده بر رفاه اقتصادی

مدلسازی اقتصادی

مقاله 2، دوره 16، شماره 59، آذر 1401، صفحه 19-32   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/eco.2023.1963088.2698

نویسندگان

محمد علی بگلی^{* 1}؛ نادر مهرگان²؛ علیرضا عرفانی³

¹دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه سمنان

²دانشیار دانشگاه بوعلی سینا همدان

³دانشیار دانشگاه سمنان

چکیده

هدف مقاله تحلیل اثر تکانه­های خبری مرتبط با فناوری بر متغیرهای کلان اقتصادی است. به این منظور، با استفاده از یک الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا، واکنش‌ متغیرهای کلان اقتصادی ایران بر اساس داده‌های فصلی طی دوره زمانی 1400-1380 تحلیل شد. تکانه خبری به اندازه یک انحراف معیار، موجب افزایش بهره‏وری کل عوامل تولیدشده و نرخ دستمزد و نرخ بهره و به‌دنبال آن مصرف، تولید و سرمایه‏گذاری با یک وقفه افزایش می‏یابند. با توجه به افزایش تولید، ساعات کار، افزایش و تورم نیز با کاهش مواجه می‏شود. درنتیجه، رفاه اقتصادی به‌دلیل افزایش مصرف و تولید افزایش یافته است. براساس نتایج و نظر به اهمیت خوش‏بینی عوامل اقتصادی نسبت به آینده و بهبود فناوری، پیشنهاد می‏شود مقام‌های مالی و پولی در کشور، فضای سیاسی و اقتصادی کشور را به نحوی مدیریت نمایند تا حد ممکن انتظارات عوامل اقتصادی خوش‏بینانه شکل گیرد.

کلیدواژه‌ها

طبقه‌بندی JEL: .E32؛ H53؛ G14 ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ واژگان کلیدی: تکانه‌های خبری؛ تکانه-های فناوری؛ ادوار تجاری حقیقی؛ اقتصاد ایران؛ الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSG

اصل مقاله

1. مقدمه

در پیِ مطالعه بادری و پرتیه^[1] (2006) تمرکز مطالعات تجربی بر «تکانه‏های اساسی آینده»[2] به‌دلیل «نیروی محرک ادوار تجاری»[3] افزایش یافته است. یکی از این تکانه‏ها، تکانه‏های خبری است که برای شناسایی آن از بهره‏وری کل عوامل آینده استفاده می‏شود (زیو و خان[4]، 2015).

ریشه و آثار تکانه‏های خبری در مطالعات پیگو[5] (1927) و فرضیه ادوار تجاری مبتنی بر اخبار نهفته است و در این مطالعات، دلیل نوسانات ادوار تجاری، ناتوانی عوامل اقتصادی در پیش‏بینی صحیح وضعیت فعالیت‏های اقتصادی آینده است. به‌عبارت دیگر، این فرضیه، احتمال ایجاد ادوار تجاری براساس انتظارات از مبانی آینده را مطرح می‏کند (بارسکی و سیمز[6]، 2011).

براساس این فرضیه، اگر اخبار مساعد در مورد بهره‏وری آینده می‏تواند باعث رونق فعلی شود، تحقق کمتر از انتظار بهره‏وری می‏تواند بدون کاهش واقعی بهره‏وری به رکود منجرشود (میلانی و رجبهندری[7]، 2020). بنابراین، می‏توان گفت که برای رکود، نیاز به رکود (پسرفت) فناوری نیست.

مطالعات تجربی نشان می‏دهد که تکانه‏های خبری مرتبط با فناوری آینده با توسعه اقتصادی گسترده‌ای همراه است (بادری و لوک[8]، 2010؛ بادری، دوپِین و پورتیه[9]، 2008). در تضاد شدید با نتایج مطالعات تجربی، نتایج تکانه‏های خبری در چارچوب الگوهای ادوار تجاری حقیقی چالش‌برانگیز است (بارو و کینگ[10]، 1984؛ کوکرِین[11]، 1994). در چارچوب این الگوها، تکانه‏های خبری مرتبط با فناوری آینده باعث می‏شود که خانوارها تمایل بیشتری به مصرف کالاها و ساعات فراغت داشته باشند. کاهش عرضه نیروی کار موجب کاهش تولید می‏شود. کاهش تولید و افزایش مصرف، کاهش سرمایه‏گذاری را دربر دارد. بنابراین، در چارچوب الگوهای ادوار تجاری استاندارد، هم حرکتی مثبت میان همه متغیرهای کلان اقتصادی به‌دنبال وقوع یک تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده وجود ندارد (بارسکی و سیمز، 2011).

هدف این مقاله، تحلیل اثر تکانه‌های خبری مرتبط با فناوری آینده رفاه اقتصادی ایران، با بهره‌گیری از الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE)[12] است. از آنجا که در کشور، پژوهش تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده با استفاده از الگوهای اقتصادی صورت نگرفته است، این مقاله تلاش می‌کند سرمنشاء شناسایی سایر تکانه‏های اثرگذار در متغیرهای اقتصادی باشد. از طرف دیگر، در مطالعات خارجی نیز این تکانه در کشورهای وابسته به نفت الگوسازی نشده است.

برای دست‌یابی به هدف، مقاله در پنج بخش سازمان‌دهی می‌شود: پس از مقدمه، در بخش دوم، ادبیات پژوهش بررسی می‌شود و در بخش سوم، الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی با شرایط وقوع تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده، برای اقتصاد ایران تصریح شده است. در بخش چهارم، توابع عکس‌العمل حاصل از شبیه‌سازی بررسی و نتایج عرضه می‌شود و بخش پنجم، به نتیجه‌گیری و پیشنهادها اختصاص می‌یابد.

 

2. مروری بر ادبیات پژوهش

-‌ ادبیات نظری

نقش کلیدی انتظارات در ایجاد یا تقویت نوسانات اقتصادی از مدت‏ها قبل شناخته‌شده بود و همواره مورد توجه بوده است. کینز[13](1936) بخش بزرگی از نوسانات را به فعالیت «ارواح حیوانی سرمایه‏گذاران»[14] نسبت داده است.

گوتفرید فن هابرلر[15] در بررسی نظریه‌های ادوار تجاری در دهه 1930، بر نقش محوری «انتظارات»[16] تأکید کرده است. در آنجا، وی تحلیلی در مورد چگونگی اثر انتظارات ناشی از منبع مهم تکانه‌ها بر شرایط اقتصاد عرضه کرده است (نگاه کنید به: هابرلر، 1937).

لوکاس[17] (1975) رویکردی متفاوت از کینز در تبیین ادوار تجاری اتخاذ کرد. وی با استفاده از فرضیه «انتظارات عقلایی»[18] میوت[19] (1961) فرضیه «نرخ طبیعی فریدمن»[20] (1968) و روش‏شناسی تعادل عمومی والراسی به الگوسازی ادوار تجاری پرداخت. براساس این دیدگاه، تکانه‏های پولی به نوسانات تولید منجرمی‏شوند (لوکاس، 1975). در این الگو، عملکرد انتظارات تغییر و انتظارات همچنان در انتشار تکانه‏های کلان اقتصادی نقش کلیدی دارند؛ اما با فرض انتظارات عقلایی، انتظارات معمولاً دیگر منابع مستقل نوسانات را تشکیل نمی‏دهند. خطاهای انتظاری را می‏توان براساس توابع منحصربه‌فرد نوآوری‏های ساختاری توضیح داد (میلانی و رجبهندری، 2020). همچنین، کیدلند و پرسکات[21] (1982) عامل اصلی در ایجاد ادوار تجاری را تکانه‏های مربوط به فناوری معرفی کرده‌اند.

از جنبه نظری، بادری و پرتیه (2006) و جیمویچ و ربلو[22] (2009) الگوهایی ارائه کردند که در آنها، اخبار مربوط به تکانه‏های فناوری آینده، منابع اصلی نوسانات ادوار تجاری هستند و موجب حرکت تولید، مصرف، سرمایه‏گذاری و ساعات کار می‏شوند. اشمیت، گروهه و اوریب[23] (2012) با استفاده از الگوی DSGE و قیمت‌های انعطاف‏پذیر، نظریه اثر تکانه‏های خبری خاص فناوری آینده بر نوسانات ادوار تجاری را تبیین کردند. از سوی دیگر، برخی مطالعات نظری بر اساس الگوی DSGE و چسبندگی قیمت‌ها و دستمزدها، حاکی از اثر متوسط تکانه خبری خاص فناوری آینده بر نوسانات ادوار تجاری هستند (فوجی‌وارا، هیروس و شینتانی[24]، 2011؛ خان و تسوکالاس[25]، 2012).

 

 

-‌ ادبیات تجربی

پژوهشگران ادوار تجاری نسبت به تکانه‏های متداول عرضه و تقاضا که نیروی محرکه نوسانات کل هستند، تردید دارند (کوکرین، 1994). بنابراین، جستجوی خود را برای مجموعه‌ای از انگیزه‌های اقتصادی که قادر به بازتولید حقایق تجربی هستند، گسترش داده‌ و انتظار دارند تکانه‌های در آینده رخ دهند (استک و واتسون[26]، 1999). گفتنی است که شواهد زیادی برای اثرگذاری تکانه‏های خبری بر مقادیر کلان اقتصادی وجود دارد. بنابراین، اثر فناوری‏های جدید می‏تواند زمان‏بر باشد و این اثرگذاری، اغلب توسط عوامل پیش‏بینی می‌گردد (روتمبرگ[27]، 2003).

علاقه پژوهشگران به تحلیل تکانه‏های خبری از مطالعه تجربی بادری و پرتیه (2006) ناشی می‏شود. آن‏ها در این مطالعات، شواهدی ارائه می‏دهند مبنی‌بر اینکه اخبار تکانه‏های بهره‏وری قبل از تغییرات واقعی در بهره‏وری فرامی‌رسند. شواهد آن‏ها بر اساس الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری[28](SVAR) است. نتایج حاکی از هم‌بستگی بالای تکانه قیمت سهام تکانه بلندمدت بهره‏وری کل عوامل است. بنابراین، بر اساس این نتیجه، کارگزاران حاضر در بازار سهام، قادر به پیش‏بینی نوآوری‏های آینده در بهره‏وری کل عوامل هستند. بارسکی و سیمز (2008) در مطالعه خود متغیر آینده‌نگر دیگری را درنظر گرفتند. نظرسنجی از مصرف‌کنندگان میشیگان طی دوره سه ماهه و اندازه‌گیری سطح اعتماد آنها که با استفاده از یک الگوی VAR انجام شده است، نشان داده است که عوامل اقتصادی می‏تواند سیگنال‏هایی را در مورد تغییرات بهره‏وری قبل از تغییر واقعی آن دریافت نماید.

سیمز (2009) با استفاده از یک الگوی VAR نشان داد که تکانه خبری مطلوب به افزایش مصرف منجرمی‏شود؛ اما ساعات کار، سرمایه‏گذاری و تولید کاهش می‏یابد. بلانچارد، لهولیه و لورنزونی[29] (2013) تکانه‏های خبری را در یک الگوی SVAR بررسی کردند که در آن عوامل اقتصادی در مورد ماهیت دقیق نوآوری برای بهره‏وری مطمئن نیستند. در این الگو، تکانه‏های خبری، تکانه‏های دائمی بهره‏وری هستند که به‌دلیل تأثیر تدریجی آن‏ها بر بهره‏وری عمدتاً اطلاعاتی در مورد بهره‏وری آینده هستند. نتایج حاکی از آن است که در پاسخ به تکانه دائمی بهره‏وری، مصرف به‌تدریج پاسخ می‏دهد؛ زیرا عوامل اقتصادی مطمئن نیستند که تکانه بهره‏وری دائمی است و به مرور زمان، برآوردهای خود را به نفع دائمی بودن شوک اصلاح می‏کنند.

دیویس[30] (2007) تاثیر انتظارات عوامل اقتصادی در مورد اختلالات اقتصادی بنیادی آینده (اخبار) بر پویایی اقتصاد کلان را در چارچوب یک الگوی DSGE بررسی کرده است. نتایج نشان می‌دهد که تکانه‌های خبری برای درک نوسانات اقتصادی مهم هستند. گروتز و تسوکالاس[31] (2015) با مقایسه الگوی VAR و DSGE نشان داده‌اند زمانی که یک الگوی استاندارد DSGE با یک کانال مالی تقویت شود، تکانه‏های خبری تقویت می‌شود و ارزیابی کاملاً سازگاری را می‏توان از ارتباط تجربی تکانه‌های خبری ارائه کرد.

ایسکرو[32] (2018) یک چارچوب کلی را برای ارزیابی سهم اطلاعاتی که متغیرهای مختلف با توجه به تکانه‌های خاص ایجاد می‌کنند، پیشنهاد کرده است. او با استفاده از یک الگوی DSGE حاوی تکانه‏های خبری نشان داد که سهم نسبتاً متوسطی از اطلاعات توسط قیمت دارایی‌ها توضیح داده می‏شود. نبی‌اوغلو[33] (2022) با استفاده از یک الگوی DSGE به بررسی اثر تکانه‏های خبری بهره‏وری بر وقوع رکود بزرگ پرداخت. نتایج نشان داد که تکانه‏های خبری یکی از دلایل احتمالی نوسانات در ادوار تجاری ایالات متحده است.

مرور مطالعات تجربی حاکی از آن است که به‌دلیل جدید بودن ادبیات تکانه‏های خبری در اقتصاد کلان، به‌ویژه در ایران، این موضوع هنوز در مراحل ابتدایی بسط خود قرار دارد و نیاز به تکامل بیشتر احساس می‏شود. همچنین، مطالعاتی که در تحلیل خود، جنبه‏های متعددی را درنظر گرفته باشند، اندک هستند و هرکدام از دیدگاه خاصی به این موضوع پرداخته‏اند. مهم‌ترین دلیل بررسی تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده و آثار آن بر رفاه اقتصادی در ایران نبودن مطالعات در این زمینه است و از سوی دیگر حتی در مطالعات خارجی این تکانه در یک اقتصاد نفتی الگوسازی نشده است.

 

3. توصیف الگو

الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا به سه بخش تقسیم می‌شود که در این بخش به توابع و متغیرهای به‌کار رفته در قسمت‌های مختلف آنها پرداخته می‏شود.

 

3-1. خانوار

خانوارها مالک و عرضه‌کننده نیروی کار و سرمایه هستند. یک خانواده با عمر نامحدود به‌عنوان نماینده دیگر خانوارها با فرض مشابه بودن و با درنظر گرفتن قید بودجه خود، به‌دنبال حداکثر کردن تابع مطلوبیت انتظاری خواهد بود. تابع مطلوبیت خانوار به‌صورت رابطه (1) خواهد بود.

(1)

که  عملگر انتظارات،  عامل تنزیل، متغیر  مصرفی خانوار، متغیر  عرضه نیروی کار توسط خانوارها،  بیانگر مانده حقیقی پول،  کشش تقاضای پول و  عدم ترجیحات عرضه کار است.

قید بودجه خانوار به‌صورت رابطه (2) معرفی می‌شود.

(2)

بنابراین، با توجه به محاسبه تورم از رابطه ، خانوار برای حداکثرکردن تابع مطلوبیت طبق معادلات
(3-10) عمل می‏کند.

(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)

 

اگر تابع مطلوبیت به‌صورت جدایی‌پذیر و لگاریتمی و تابعی از فراغت و مصرف خانوار باشد، قاعده حرکت سرمایه به‌صورت زیر است که در آن،  نرخ استهلاک می‌باشد.

11)

عرضه نیروی کار از طرف خانوار به‌عنوان یکی از کارگزاران اقتصادی است و با انتخاب دستمزد اسمی  به عرضه کل تقاضای موجود برای نیروی کار  می‌پردازد.

(12)

 

3-2.‌ تقاضای بنگاه‌ها برای نیروی کار در تکانه‌های اقتصادی

از تابع کاپ- داگلاس با تکانه بهره­وری، تکانه فناوری و تکانه اخبار مربوط به فناوری برای تولید کالاهای مصرفی و سرمایه‏گذاری توسط بنگاه‌ها استفاده شده است. بنگاه‌ها در دوره­‌های مختلف برای حل این مسائل، با توجه به نوع تقاضا نیروی کار و نیز احتمال ، به‌دنبال بهینه کردن قیمت‌های خود است. بنابراین، خواهیم داشت.

 

(13)
(14)
(15)
(16)
(17)

قابل ذکر است معادله (16) مربوط به تکانه فناوری و تکانه اخبار آینده از فناوری است.

 

 

 

3-3. دولت و بانک مرکزی

دولت برای تامین مالی مخارج خود ( ) به مجموعه­ای چون مالیات­ها، درآمد حاصل از فروش نفت و خلق پول نیاز دارد. از طرف دیگر، با فروش اوراق قرضه داخلی   عرضه پول   را کنترل می‌کند (در صورت لزوم تغییر نرخ بهره در دستور کار قرار می‏گیرد).

(18)
(19)
(20)
(21)
(22)

 

با توجه برون‌زا بودن درآمد نفتی در کشور ایران، این درآمد حاصل از فروش در طرف درآمدی بودجه قرار گرفته و به‌صورت یک فرایند برون‌زای  درنظر گرفته می‌شود.

(23)

توکلیان (1391)، مهرگان و دلیری (1392) و اسفندیاری، دهمرده و کاوند (1393) در طراحی مدل تعادل پویای تصادفی برای اقتصاد ایران، نرخ رشد حجم پول را به‌دلیل ابزار سیاست پولی درنظر گرفته‏اند. لذا در این مطالعه تغییرات حجم پول مورد استفاده قرار گرفته شده است. به‌دلیل تبدیل درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت به ریال، می‌توان گفت تغییرات و نوسانات حجم پول با نوسانات درآمدهای نفتی ارتباط دارد و می‌توان این شوک‌های درآمدی نفتی را بسیار مؤثر بر نرخ رشد حجم پول دانست. از طرف دیگر، با توجه به عدم استقلال بانک مرکزی در کشور، فرض می‌شود که دولت مسئول اعمال سیاست‏های مالی و بخشی از مخارج دولت از محل خلق پول تأمین مالی می‌شود؛ بنابراین، مخارج دولت نیز بر حجم پول تأثیر می‏گذارد (فخرحسینی، شاهمرادی و احسانی، 1391). بنابراین، قاعده سیاست پولی به‌صورت زیر درنظر گرفته می‌شود.

(24)

در این معادله  نرخ رشد ناخالص عرضه پول،  و  دارای توزیع نرمال و میانگین صفر و انحراف معیار  هستند. همچنین،  شوک درآمدهای نفتی و  شوک مخارج دولتی بوده و  و  ضریب هم‌بستگی درآمدهای نفتی و مخارج دولتی که با رشد پول را نشان می‌دهند. در صورت عدم تأثیر درآمدهای نفتی و مخارج دولتی بر رشد حجم پول، سیاست پولی کاملا برون‌زا بوده و براساس تصمیمات بانک مرکزی اعمال خواهد شد. اگر فرض شود مخارج دولت نیز از فرایند خودرگرسیو تبعیت می‌کند، خواهیم داشت:  

(25)

همچنین، فرض می­شود که دولت از یک قاعده سیاست پولی برای تعیین مالیات بر درآمد نیروی کار به‌صورت زیر استفاده می‌کند. که در آن،   نسبت بدهی هدف دولت به تولید در قاعده پولی است.

 

(26)

 

3-4.‌ تسویه بازار

در شرایط تسویه بازار عرضه کل با تقاضای کل برابر است:

(27)

به بیان دیگر، جمع تولیدات نفتی و غیرنفتی برابر به جمع مصرف خانوار، سرمایه‌گذاری بنگاه، مخارج دولتی و هزینه تعدیل قیمت‌ها  است.

(28)

3-5.‌ رفاه مصرف‌کننده

براساس مطالعه مرزبان، دهقان‌باشی، رستم‌زاده و ایزدی (1395) تابع مطلوبیت دوره­ای خانوار از متغیرهای   (مصرف) و   (عرضه نیروی کار) تشکیل شده است و به‌ صورت زیر بیان می‌شود.

(29)

: درجه پایداری عادت مصرف

(30)
(31)
(32)

 

4. تجزیه و تحلیل یافته‌ها

برای به‌دست آوردن پارامترهای مدل از کالیبراسیون استفاده شد. در این پژوهش، کدنویسی مدل تعادل عمومی پویای تصادفی قابل‌محاسبه ارائه‌شده با استفاده در نرم‌افزار داینار انجام شده است. یکی از مهم‌ترین مراحل مدل‌های تعادل عمومی پویای تصادفی، کالیبراسیون است. با استفاده از داده‌های ارائه‌شده توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران و نیز مطالعه‏های موجود در کشور برای برخی از پارامترها، مقداردهی به این پارامترها انجام شده است.

جدول 1. مقادیر باثبات متغیرهای الگو نسبت به تولید غیرنفتی

مقدار	توضیحات	نسبت
42/0	نسبت باثبات مصرف خصوصی به تولید ناخالص داخلی بدون نفت
35/0	نسبت باثبات سرمایه‌گذاری خصوصی به تولید ناخالص داخلی بدون نفت
57/0	نسبت باثبات سهم نیروی کار از محصول
43/0	نسبت باثبات سهم سرمایه از محصول
21/5	نسبت باثبات سرمایه به تولید ناخالص داخلی بدون نفت
2/0	نسبت باثبات درآمدهای نفتی به تولید ناخالص داخلی بدون نفت

    منبع: یافته‌های پژوهش

 

جدول 2. مقداردهی پارامترهای الگو

پارامتر	توضیحات	مقدار	منبع
	عامل تنزیل	99/0	عباسی‌نژاد و همکاران (1389)
	حجم حقیقی پول در تابع مطلوبیت	037/0	بهرامی و همکاران (1398)
	عرضه نیروی کار در تابع مطلوبیت	25/3	بهرامی و همکاران (1398)
	درجه پایداری مصرف	3096/0	منظور و همکاران (1394)
	بهره‌وری سرمایه	412/0	فطرس و همکاران (1387)
	مالیات بر مصرف	09/0	خندان و همکاران (1399)
	مالیات بر درآمد سرمایه	0/052	کشاورزی و همکاران (1399)
	مالیات بر درآمد کار	0/078	کشاورزی و همکاران (1399)
	پارامتر AR(1) بهره‏وری کل عوامل تولید	6/0	خندان و همکاران (1399)
	پارامتر AR(1) مربوط به تکانه خبری	6/0	محاسبات محقق
	پارامترAR(1) ماندگاری مخارج دولت	6/0	خندان و همکاران (1399)
	پارامتر AR(1) تکانه درآمدهای نفتی	0/7	کشاورزی و همکاران (1399)
	پارامتر AR(1) تکانه مالیات بر درآمد سرمایه	6/0	محاسبات محقق
	پارامتر AR(1) تکانه درآمد کار	6/0	محاسبات محقق
	پارامتر AR(1) تکانه مالیات بر مصرف	6/0	محاسبات محقق
	پارامتر AR(1) تکانه درآمد نفتی بر عرضه پول	15/0	فخرحسینی و همکاران (1391)
	پارامتر AR(1) تکانه مخارج دولتی بر عرضه پول	42/0	فخرحسینی و همکاران (1391)
	انحراف معیار تکانه فناوری	01/0
	انحراف معیار تکانه مالیات بر مصرف	01/0
	انحراف معیار تکانه خبری	01/0
	انحراف معیار تکانه مالیات بر درآمد سرمایه	01/0
	انحراف معیار تکانه مالیات بر تکانه درآمد کار	01/0
	انحراف معیار تکانه مخارج دولت	01/0
	انحراف معیار درآمدهای نفتی	01/0

   منبع: یافته‌های پژوهش

 

4-1.‌ توابع عکس‏العمل آنی متغیرهای مدل در برابر تکانه فناوری

شکل(1) نشان‌دهنده توابع عکس‏العمل آنی متغیرهای مدل در برابر تکانه فناوری است. تکانه فناوری به اندازه یک انحراف معیار، مستقیما موجب افزایش تولید کل شده است. چون کالای نهایی بیشتر در اختیار مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران قرار می‏گیرد؛ بنابراین، می‏توان گفت اثر ثروت مثبت است. همچنین، تکانه مربوط به فناوری با افزایش تولید نهایی نیروی کار و سرمایه، سبب افزایش نرخ دستمزد و نرخ بهره حقیقی‌شده و خانوار به‌عنوان کارگزار اقتصادی، ساعات کار و سرمایه‏گذاری را افزایش داده است. با افزایش ساعات کار، شاهد افزایش بیشتر تولیدشده هستیم که از مقدار تکانه بیشتر است. با انباشت سرمایه طی زمان، تولید نهایی سرمایه کاهش و موجب کاهش انگیزه سرمایه‏گذاری شده است. مصرف، رفتار پویای سرمایه را دنبال می‏کند؛ لذا با وقوع تکانه فناوری، مصرف ابتدا با جهش مواجه‌شده، سپس به آرامی افزایش‌یافته و به حداکثر رسیده است. بنابراین، به‌تدریج به شرایط پایدار خود بازگشته و با توجه به افزایش تولید و مصرف، رفاه نیز افزایش یافته است.

 

 

شکل 1. اثر تکانه فناوری بر متغیرهای الگو

 

4-2.‌ توابع عکس‌العمل آنی متغیرهای مدل در برابر تکانه خبری مرتبط با فناوری

در شکل (2) توابع عکس‌العمل آنی متغیرهای مدل (فناوری، تولید، اشتغال، سرمایه‏گذاری، مصرف و تورم) در برابر تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده ارائه شده است. در این زمینه با ایجاد یک تکانه خبری مرتیط با فناوری آینده به مقدار یک انحراف معیار، افزایش بهره‏وری کل عوامل تولید را شاهد هستیم. افزایش بهره‏وری عوامل تولید موجب افزایش نرخ دستمزد و نرخ بهره شده است. در این شرایط عرضه نیروی کار، سرمایه‏گذاری و تولید افزایش‌یافته و نظر به افزایش انباشت سرمایه، مصرف خانوار نیز با افزایش مواجه شده است. همچنین، در اثر افزایش تولید، تورم کاهش‌یافته در نهایت، افزایش مصرف و تولید، موجب افزایش رفاه اقتصادی شده است.

 

 

شکل 2. اثر تکانه خبری مرتبط با فناوری بر متغیرهای الگو

 

5. نتیجه‏گیری و پیشنهادها

ناتوانی عوامل اقتصادی در پیش‏بینی صحیح وضعیت فعالیت‏های اقتصادی آینده از منابع اصلی نوسانات ادوار تجاری است. ریشه و آثار این ناتوانی به‌دلیل تکانه‏های خبری مرتبط با فناوری آینده، در مطالعات پیگو و فرضیه ادوار تجاری مبتنی بر اخبار نهفته است. نظر به تضاد نتایج مطالعات تجربی و نظری حاکی در تحلیل اثر تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده بر متغیرهای کلان اقتصاد، هدف این پژوهش، تحلیل اثر تکانه‌های خبری مرتبط با فناوری آینده بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران، با بهره‌گیری از الگوی تعادل عمومی تصادفی پویاست. نتایج نشان داد که تکانه خبری به اندازه یک انحراف معیار، موجب افزایش بهره‏وری کل عوامل تولید شده است.

مطابق شکل (2) افزایش بهره‏وری با یک وقفه رخ داده است و این همان اثر پیش‏بینی فعلی عوامل اقتصادی برای بهره‏وری آینده خواهد بود. افزایش بهره‏وری عوامل تولید موجب افزایش نرخ دستمزد و نرخ بهره با یک وقفه شد. همچنین، مصرف خانوار، تولید و سرمایه‏گذاری در مواجهه با این تکانه، با یک وقفه افزایش یافته و با توجه به افزایش تولید و سرمایه‌گذاری، ساعات کار افزایش و تورم  با یک وقفه کاهش یافت. برای تحلیل اثر تکانه خبری بر وضعیت رفاه اقتصادی، از تقریب مرتبه دوم تیلور تابع مطلوبیت خانوار استفاده و نتایج نشان داد که تکانه خبری مرتبط با فناوری آینده، به افزایش رفاه با یک وقفه منجرشده است. نتایج این مطالعه با نتایج مطالعات بادری و پرتیه (2006)، جیمویچ و ربلو (2009)، بلانچارد، لهولیر و لورنزونی (2013) و گروتز و تسوکالاس (2015) هماهنگ و مشابه است. نظر به اهمیت خوش‏بینی عوامل اقتصادی نسبت به آینده و نیز بهبود فناوری، پیشنهاد می‏شود مقام مالی و پولی ایران، فضای سیاسی و اقتصادی کشور را به نحوی مدیریت کند که تا حد ممکن انتظارات عوامل اقتصادی خوش‏بینانه شکل گیرد.

 

[1] Beaudry &  Portier

[2] Future Fundamental Shocks

[3] Driver of the Business Cycles

[4] Zeev & Khan

[5] Pigou

[6] Barsky & Sims

[7] Milani & Rajbhandari

[8] Beaudry & Lucke

[9] Beaudry, Dupaigne & Portier

[10] Barro & King

[11] Cochrane

[12] Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE)

[13] Keynes

[14] Investors’ Animal Spirits

[15] Gottfried Von Haberler

[16] Expectations

[17] Lucas

[18] Rational Expectations

[19] Muth

[20] Friedman

[21] Kydland & Prescott

[22] Jaimovich & Rebelo

[23] Schmitt-Groh´e & Uribe

[24] Fujiwara, Hirose & Shintani

[25] Khan & Tsoukalas

[26] Stock & Watson

[27] Rotemberg

[28] Structural Vector Autoregression

[29] Blanchard, L’Huillier & Lorenzoni

[30] Davis

[31] Görtz & Tsoukalas

[32] Iskrev

[33] Nebioğlu

مراجع

منابع

• اسفندیاری، مرضیه، دهمرده، نظر، کاوند، حسین (1393). بازار دوگانه کار در چارچوب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 14 (1): 217-238.
• بهرامی، جاوید، توکلیان، حسین، محمدی، تیمور (1398). بررسی عملکرد رژیم‌های ارزی بر نوسانات تولید و تورم در شرایط ادغام مالی بین‌المللی برای اقتصاد ایران: رهیافت تعادل عمومی پویای تصادفی. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 14 (3): 41-69.
• توکلیان، حسین (1391). بررسی منحنی فیلیپس کینزی جدید در قالب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای ایران. مجله تحقیقات اقتصادی، 47 (3): 1-22.
• خندان‌سویری، مهدی، اسدزاده، احمد، متفکرآزاد، محمدعلی، جعفر حقیقت (1399). سیاست‌گذاری بهینه پولی در نظام بانکداری بدون ربا؛ مورد ایران، پژوهش‏های پولی- بانکی، 46 (13): 671-708.
• عباسی‏نژاد، حسین، شاهمرادی، اصغر، کاوند، حسین (1388). برآورد یک مدل ادوار تجاری واقعی برای اقتصاد ایران با استفاده از رهیافت فیلتر کالمن و حداکثر راست‌نمایی. مجله تحقیقات اقتصادی، 44 (4): 185-214.
• فخرحسینی، سیدفخرالدین، شاهمرادی، اصغر، احسانی، محمدعلی (1391). چسبندگی قیمت و دستمزد و سیاست پولی در اقتصاد ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 12 (1)، 1-30.
• فطرس، محمدحسن، توکلیان، حسین، معبودی، رضا (1394). تأثیر تکانه‌های پولی و مالی بر متغیرهای کلان اقتصادی- رهیافت تعادل عمومی تصادفی پویای کینزی جدید 1391-1340. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 5 (19): 94-73.
• کشاورزی، علی، حرّی، حمیدرضا، جلایی‌اسفندآبادی، سید عبدالمجید، رافعی، میثم، نجاتی، مهدی (1399). نقش دولت در شرایط مواجهه با‫ بیماری‫ پاندمیک .فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی، 14 (52): 25-52.
• مرزبان، حسین، دهقان‌باشی، زهرا، رستم‌زاده، پرویز، ایزدی، حمیدرضا (1395). محاسبه رفاه با سناریوهای متفاوت سیاست مالی در چارچوب مدل سیاست پولی و مالی بهینه. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 36 (4): 25-51.
• مهرگان، نادر، دلیری، حسن (1392). واکنش بانک‌ها در برابر سیاست‌های پولی بر اساس مدل DSGE1340. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 21 (66): 39-68.
• منظور، داود، تقی‌پور، انوشیروان (1394). تنظیم یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) برای اقتصاد باز کوچک صادرکننده نفت، مورد مطالعه: ایران. فصلنامه پژوهش‏ها و سیاست‏های اقتصادی، 75 (23): 7-77.
• Barro, R., & King, R. (1984). Time separable preferences and intertemporal substitution models of business cycles. Quarterly Journal of Economics, 99 (4): 817-839. DOI: https://doi.org/10.2307/1883127.
• Barsky, R.B., & Sims, E.R. (2008). Information, animal spirits, and the meaning of innovations in consumer confidence. Mimeo, University of Michigan.
• Barsky, R.B & Sims, E.R. (2011). News Shocks and Business Cycles. Journal of Monetary Economics 58(3): 235–249. DOI: https://DOI.org/ 10.1016/j.jmoneco.2011.03.001.
• Beaudry, P. & Portier, F. (2006). Stock prices, news, and economic fluctuations, American Economic Review 96(4): 1293-1307. DOI: https://doi.org/ 10.1257/aer.96.4.1293
• Beaudry, P., Dupaigne, M., & Portier, F. (2008). The international propagation of news shocks. Unpublished manuscript, University of British Columbia.
• Beaudry, P., & Lucke, B. (2010). Letting Different Views about Business Cycles Compete. NBER Macroeconomics Annual 2009 24: 413-455. doi: https://doi.org/ 10.1086/648305
• Blake, A., Sinclair, M. T., & Sugiyarto, G. (2003). quantifying the Impact of Foot and Mouth Disease on Tourism and the UK Economy. Tourism Economics, 9(4): 449-465. doi:https:// doi.org/10. 5367/000 0000033 2266 3221.
• Blanchard, O. J., L’Huillier, J.P. & Lorenzoni, G. (2013). News, noise, and fluctuations: An empirical exploration. In: American Economic Review, 103(7): 3045– 3070.
• Cochrane, J. (1994). Shocks. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 41 (1), 295-364.
• Davis, J. M. (2007). News and the term structure in general equilibrium. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1022631.
• Friedman, M. (1968a). The Role of Monetary Policy. The American Economic Review, LVIII, 1. Retrieved from https:// www.aeaweb.org/ aer/ top 20/58.1.1-17.pdf
• Fujiwara, I., Hirose, Y., & Shintani, M. (2011). Can news be a major source of aggregate fluctuations? A Bayesian Dsge approach. Journal of Money, Credit and Banking, 43(1): 1–29. http://www.jstor. org/ stable/ 20870037.
• Görtz, Ch, & Tsoukalas, J.D. (2015). News shocks and business cycles: Bridging the gap from different methodologies, working paper 2013-25, Business School - Economics, University of Glasgow.
• Haberler, G. (1937). Prosperity and depression: A theoretical analysis of cyclical movements, Geneva: League of Nations.
• Iskrev, N. (2018). Are asset price data informative about news shocks? A DSGE perspective, ECB Working Paper No. 2161. DOI: https://doi.org/2866/634936.
• Jaimovich, N., & S. Rebelo. (2009). Can news about the future drive the business cycle? American Economic Review, 99(4): 1097-1118. DOI: https://doi.org/10.1257/aer.99.4.1097.
• Keynes, J.M. (1936). The general theory of employment, interest and money. London: MacMillan and Co.
• Khan, H.U., & Tsoukalas, J. (2012). The quantitative importance of news shocks in estimated DSGE Models. Journal of Money, Credit and Banking, 44(8): 1535-1561.
• Kydland, F. E., & Prescott, E.C. (1982). Time to build and aggregate Fluctuations. Econometrica, 50(6): 1345–1370. https://doi. org/10. 2307/ 1913386.
• Lucas, R. E. (1975). An equilibrium model of the business cycle. Journal of Political Economy, 83(6), 1113-1144. Retrieved from http://www. JSTOR. org/stable/1830853.
• Milani, F., & Rajbhandari, A. (2020). Observed expectations, news shocks, and the business cycle. Research in Economics, 74(2): 95-118. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rie.2020.02.003.
• Muth, J. F. (1961). Rational expectations and the theory of price movements. Econometrica, 29(3), 315-335. DOI: https://doi. org/ 2307/ 1909635.
• Nebioğlu, D. (2022). Great recession and news shocks: evidence based on an estimated DSGE model. Empirical Economics, 62(4): 1649-1685. DOI: https://doi.org/10.1007/s00181-021-02068-6.
• Pigou, A.C. (1927). Industrial fluctuations (1st ed.). Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315441122
• Rotemberg, J. (2003). Stochastic technical progress, smooth trends, and nearly distinct business cycles. American Economic Review, 93: 1543- 1559. https://www.jstor.org/stable/3132141.
• Sims, E. R. (2009). Expectations driven business cycles: An empirical evaluation. Mimeo, University of Michigan.
• Stock, J. H., & Watson, M. W. (1999). Forecasting inflation. Journal of Monetary Economics, 44(2): 293-335. doi:https://doi.org/10.1016/S0304-3932(99)00027-6.
• Zeev, N. B., & Khan, H. (2015). Investment-specific news shocks and U.S. Business Cycles. Journal of Money, Credit and Banking, 47(7): 1443–1464. http://www.jstor.org/stable/24500920.