مدل سازی معادلات ساختاری عوامل مؤثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند (مطالعه موردی؛ شهر اهواز)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 13، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 171-184   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید گودرزی^{* 1}؛ سعید ملکی²؛ داریوش خدابخشی³

¹دانشیارگروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

مقدمه: براساس رویکرد سازمان بهداشت جهانی، شهرهای دوستدار سالمند شامل آن دسته از فضاهای شهری هستند که توزیع خدمات عمومی در آنها به گونه ­ای است که حداکثر تناسب را با نیازها و و محدودیت­ها افراد سالمند دارد. با توجه به آمار و ارقام، شهر اهواز همانند کل کشور در مسیر حرکت به سمت پیری جمعیت و سالمندی می‌باشد که این حرکت ایجاب می‌کند مسائل مربوط به سالمندان از جمله برنامه‌های مربوط به مشارکت و احساس مفید بودن سالمندان در شهر و احترام به آن‌ها و ... طراحی و اجرا شود تا شهر در مسیر شهر دوستدار سالمند قرار گیرد.
هدف: این پژوهش با هدف مدل­سازی معادلات ساختاری عوامل مؤثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند در شهر اهواز تدوین شده است.
روش‌شناسی تحقیق: تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ­های پژوهش از آزمون فریدمن و مدل­سازی معادلات ساختاری استفاده شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر اهواز می­باشد.
یافته­ ها: بین شاخص­های شهر دوستدار سالمند درسطح مناطق 8 گانه شهر اهواز در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت وجود دارد. به عبارت دیگر شاخص­های شهر دوستدار سالمند از دیدگاه پاسخگویان ساکن در سطح مناطق، از اولویت یکسانی برخوردار نبوده­اند. بر این اساس؛ منطقه 1 و 8  با میانگین رتبه­ای 88/2 و 79/2 بالاترین رتبه و منطقه 6 با امتیاز 21/2 پایین­ترین امتیاز را دارا می­باشد. تحلیل مدل معادلات ساختاری در جهت بررسی تاثیر شاخص­های شهر دوستدار سالمند در شهر اهواز با توجه به ضرایب تعیین (R2) به دست آمده نشان داد که تغییرات متغیر وابسته به میزان قابل توجهی در گرو تغییرات متغیرهای مستقل تحقیق است و با توجه به مثبت بودن شاخص اشتراک و شاخص افزونگی و سه مقدار 01/0، 25/0، 36/0 که به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی‌شده است و حصول مقدار 50/0 برای GOF، برازش مناسب مدل تأیید می­گردد.
 نتایج: مدل تبیین شده در جهت بررسی عوامل مؤثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند اهواز نیز نشان داد که تغییرات متغیر وابسته به میزان قابل توجهی در گرو تغییرات متغیرهای مستقل تحقیق است. به عبارت دیگر، متغیرهای مستقل تحقیق تا 50 درصد قابلیت تبیین متغیر وابسته را دارند که نشان دهنده­ی مطلوبیت برازش مدل ارائه شده می­باشد.

کلیدواژه‌ها

معادلات ساختاری"؛ شهر دوستدار سالمند"؛ سالمندان"؛ "؛ شهر اهواز"

مراجع

استبصاری، فاطمه؛ رحیمی خلیفه کندی، زهرا؛ استبصاری، کیمیا و مصطفایی، داود. (1398). مفاهیم و شاخص‌ها شهر دوستدار سالمند. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقا ء سلامت، 8(1)، 9-5.

افتخاری اسکویی، آیسان و محمودی نژاد، هادی. (1395). تبیین مولفه­های طراحی سالمند آسایشگاهی با رویکرد روان سلامت و نظریه فعالیت گاست و نظریه میدانی کورت لوین. دومین کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر، تبریز.

اسداللهی، عبدالرحیم؛ اسمیلی، علی و صابری، لاله. (1394). بررسی شاخص سلامت، سرمایه اجتماعی و کنش مشارکت‌جویانِ سالمندان در شهر اهواز. مطالعات جامعه‌شناسی، 6(23)، 64-45.

ایرانشاهی، ایوب و قلعه‌نویی، محمود. (1395). ارزیابی میزان مطابقت فضاهای شهری با شاخص‌های شهر دوستدار سالمند (مطالعه موردی خیابان چهارباغ اصفهان). مجله هویت شهر، 11(30)، 83-69.

تبریزی، نازنین؛ نوذر اصل، سهند، نقوی، مریم و اسماعیلی، مجید. (1397). سنجش نگرش گردشگران سالمند به شهر مشهد ازنظر شاخص‌های شهر دوستدار سالمند. مجله گردشگری شهری، 5(3)، 89-83.

خزائی، مصطفی؛ امائی، مجتبی و داورپناه، مسعود. (1397). تحلیلی بر شهر دوستدار سالمند در ایران. جغرافیا و روابط انسانی. 1(3)، 890-887.

شرقی، علی؛ ضرغامی، اسماعیل، الفت، میلاد و صالحی کوسالاری، فرزانه. (1395). سنجش وضعیت شاخص‌های جهانی شهر دوستدار سالمند در کلان‌شهر تهران. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 8(28)، 22-1.

شرقی، علی؛ قنبران، عبدالحمید و صالحی کوسالاری، فرزانه. (1399). مروری بر نظریه‌های سالمندی و بازتاب آن در ویژگی‌های معماری منظر اقامتگاه‌های سالمندان. انسان و محیط زیست، 18(4)، 70- 55.

شیری، محمد و رستمی، الهام. (1395). ویژگی­های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی سالخوردگلن بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1395، پژوهشکده آمار مر کز آمار ایران.

صحاف رباب؛ خانکه حمیدرضا؛ ابوالفتحی ممتاز یدالله و همدان چی آریا. (1397). تحلیل محتوای عناوین پایان‌نامه‌های مرتبط به سالمندی در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۳(۳)، 311- 300.

کریمی فرد، لیلا و فروغمند اعرابی، هوشنگ. (1394). شهر دوستدار سالمند و معیارهای طراحی مراکز تعاملات اجتماعی سالمندی با رویکرد سلامت روان. فصلنامه مدیریت شهری، 14(39)، 34-8.

کریمی، محبوبه و الهی، نسرین. (1394). سالمند آزاری در شهر اهواز و ارتباط آن با برخی مشخصات فردی و اجتماعی. مجله سالمندی ایران، 3(7)، 47-42.

کیانی، مژگان؛ مطلبی، سیده آمنه؛ میرزاده، منیر السادات و محمدی، فاطمه. (1398). ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار سالمند شهر قزوین: فضاهای باز شهری. ساختمان‌ها و مکان‌های عمومی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 5(106)، 439-430.

نصیری هنده خاله، اسماعیل و رضا علی، منصور. (1397). تأثیر مؤلفه‌های کالبدی و اجتماعی بر تحقق‌پذیری شهر دوستدار سالمند مطالعه موردی شهر رشت. فصلنامه شهر پایدار، 1(4)، 87-73.

نعمتی، داریوش و آقا بخشی، حبیب. (1391). تهران شهر دوستدار سالمند، گام‌های آغازین تحقق نخستین پایتخت سالمندی جهان (به مناسبت سال سالمندی). فصلنامه پژوهش اجتماعی، 6(18)، 44-15.

Andrew, S. (2011). Creating Aging-Friendly Communities in the United States. Published Onlin Springer Science Business Media, No 37, pp: 25-38.

Geoff, J., Gianna, Z., Geoff, G., & Manfred, H. (2015). Is a healthy city also an age-friendly city? Health Promotion International, 30, 108-117.

Guida, C., & Gerardo, C. (2021). Quality of life in the urban environment and primary health services for the elderly during the Covid-19 pandemic: An application to the city of Milan (Italy). Cities, Vol 110, https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.103038.

Hoof, V., & Jan, K. (2012). The Challenges of Urban Ageing: Making Cities Age-Friendly in Europe. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8, 1-17.

Kelly, G., & Francis, J.C. (2014). an overview of Ago-friendly cities and communities Around the World. Journal of Aging &Social Policy, 13, 1-18.

Louise, P., & Alexander, K. (2010). Towards Global Age-Friendly Cities: Determining Urban Features that Promote Active Aging. Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine (2013) The New York Academy of Medicine, 5, 733-739.

Manley, E., Orr, S., & Cheng, T. (2015). A heuristic model of bounded route choice in urban areas. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 56, 195–209

Marshall, S., Gil, J., Kropf, K., Tomko, M., & Figueiredo, L. (2018). Street network studies: From networks to models and their representations, Networks and Spatial Economics, 18(3), 735–749.

Martin, T., & winter, S. (2013). Describing the functional spatial structure of urban environments, Computers. Environment and Urban Systems, 41, 177–187.

Nadel, L. (2013). Cognitive maps. In D. Waller, & L. Nadel (Eds.), Handbook of spatial cognition. Washington, DC: American Psychological Association, 155-171.

Omer, I., & Kaplan, N. (2017). Using space syntax and agent-based approaches for modeling pedestrian volume at the urban scale, Computers. Environment and Urban Systems, 64, 57–67.

Omer, I., & Kaplan, N. (2019). Structural properties of the angular and metric street network’s centralities and their implications for movement flows. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 46(6), 1182–1200

Raquel, F., Antonio, C., & Ana, A. (2019). Evaluation of an Age-Friendly City and Its Effect on Life Satisfaction: A Two-Stage Study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16, 117. 121.

Rodríguez, D. A., Merlin, L., Prato, C. G., Conway, T. L., Cohen, D., Elder, J. P., &Veblen-Mortenson, S. (2015). Influence of the built environment on pedestrian route choices of adolescent.

Sedini, C., & Zurlo, F. (2019). Building an Age-friendly City for Elderly Citizens through Co-designing an Urban Walkable Scenario. Academy for Design Innovation Management Conference, No14, 69-80.

Tine, B., Chris, P., & Thomas, S. (2012). Ageing in urban environments: Developing ago-friendly cities, Environ-Res, Public Health, 4, 597-617.

Torrens, P. M. (2014). High-fidelity behaviours for model people on model streetscapes. Annals of GIS, 20(3), 139 -157.

Transport for London. (2018). Walking action plan, London: Mayor of London. http://cont ent.tfl.gov.uk/mts-walking-action-plan.pdf?intcmp=54543. (Accessed 1 February (2020).

World Health Organization. (2020). our cities, our health, our future: acting on social determinants for health equity in urban settings. Report to the WHO Commission on Social Determinants of Health from the Knowledge Network on Urban Settings. Retrieved at.