برنامه ریزی و طراحی کالبدی فضاهای شهری با تاکید بر مخاطرات طبیعی (مورد مطالعه: شهر زابل)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 55، شهریور 1401، صفحه 125-143   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی مباشری¹؛ محمودرضا انوری^{* 2}؛ سیدغلامرضا میری³

¹دانشجوی گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

²استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

³استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

امروزه به منظور کاهش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی میزان طراحی کالبدی فضاهای شهری متناسب با مخاطرات طبیعی ضروری است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، برنامهریزی و طراحی کالبدی فضاهای شهری زابل با تاکید بر مخاطرات طبیعی میباشد. روش تحقیق تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و میدانی میباشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل تصمیمگیری WASPAS استفاده شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دو بخش میباشد.بخش اول مربوط به ساکنین شهر زابل که اساس فرمول کوکران تعداد (385 نفر) به عنوان حجم نمونه تعیین شد،در بخش دوم نیز بر اساس نمونه گیری هدفمند تعداد ۲۰ نفر از افراد متخصص و خبرگان محلی و افراد مطلع و آگاه به عنوان حجم نمونه در این بخش انتخاب گردید. نتایج آزمون تی نشان داد، در تمامی گویهها، میانگینهای به دست آمده پایینتر از حد متوسط عدد ۳ میباشد، که گویای عدم رعایت طراحی کالبدی فضاهای شهر زابل بر اساس مخاطرات طبیعی میباشد. همچنین نتایج آزمون رگرسیون چندگانه خطی نشاندهنده این است که بین طراحی کالبدی فضاهای شهر زابل و مخاطرات طبیعی، در سطح اطمینان بالای ۹۹/۰، رابطه معناداری وجود ندارد. در نهایت نتایج مدل تصمیمگیری WASPAS نشان داد ناحیه دو با وزن به دست آمده ۹۲۳/۳، بیشترین میزان رعایت طراحی کالبدی را بر اساس مخاطرات طبیعی را دارد.

کلیدواژه‌ها

طراحی کالبدی؛ فضاهای شهری؛ مخاطرات طبیعی؛ شهر زابل

مراجع

Alizadeh, S., Honarvar, M., (2018), Assessment of physical resilience of urban areas (study sample: areas of District 7 of Qom), Journal of Architecture, Volume 1, Number 6, pp. 1-16. (in Persian)

Asgari, A., Arbabi Sabzavari, A., (2017), The role and impact of urban planning in crisis management Case study of District 21 of Tehran Municipality, Fifth Scientific Conference on New Horizons in Geography and Architectural and Urban Planning of Iran, Tehran. (in Persian)

Barajasa, I.A, P.Sisto, N, Ramirez, A, Magaña-Rueda, V, (2019), Building urban resilience and knowledge co-production in the face of weather hazards: flash floods in the Monterrey Metropolitan Area (Mexico), Environmental Science & Policy, Volume 99, September 2019, PP 37-47

Biranvand, H., Abbasi, H., Saif, A, Babilimukher, H., (2019), The survey of locating bottlenecksand physical developmentof Khorramabad with an emphasis indexes Neotectonic, Geographical-space, Volume 19, Number 65, pp. 191-213. (in Persian)

Ebadollahzadeh Maleki, B, Zarabadi, Z.S, Piri, S, Farzad Behtash, M.R. (2021). Explaining the effective factors on urban evolutionary resilience against earthquakes, case study: Zanjan city. Journal of New Attitudes in Human Geography, 13 (2), pp 558-576. (in Persian)

Entezari, A., Miwaneh, F., Khazaeinejad, F. (2020), Design Strategies in Climate Compatibility Architecture Case Study: Yazd, Journal of Applied Research in Geographical Sciences (Geographical Sciences), Volume 20, Number 56, pp. 223- 240. (in Persian)

Ghadir, M., Shahrbabaki, P., (2016), Analysing the Physical Quality of Reconstructed Residential Environment of Bam City. Researches in Geographical Sciences, Year 16. No. 40, pp. 93-112. (in Persian)

Giroux, J., & Herzog, M. (2015). Urban Resilience: considering technical and social infrastructures in complex human environments, Center for Security Studies (CSS), TH Zurich, 2015,

Gunderson, L.H. (2010). Ecological and human community resilience in response to natural disasters, Ecology and Society, 15(2): pp 323-331.

Habibi, K., Shia, A., Torabi, K., (2009), The role of physical planning in reducing the vulnerability of cities to earthquake hazards, Aramanshahr Quarterly, Volume 2, Number 3, pp. 23-31. (in Persian).

Irasema, A, (2002), Geomorphology, natural hazards, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries, Department of Civil and Environmental Engineering, Massa–chusetts Institute of Technology, Geomorphology 47, pp107–124.

Katarina, R, Vojko, K, David, K, (2018), Resilience assessment of complex urban systems to natural disasters: A new literature review, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol 31, pp 311–330.

Kiani, A., Salari Sardari, F. Nouri, M., (2015), Study and recurrence of natural environment in physical development of Galedar city, Geographical researches and urban planning, Volume 3, Number 3, pp. 383-405. (in Persian)

León‚ J., March‚ A. (2014)‚ Urban morphology as a tool for supporting   tsunami rapid resilience: A case study of Talcahuano, Chile‚ Habitat   International‚ Volume 43, July 2014, pp 250–262.

Moghaddami, A., Alizadeh, K., (2017), Study of physical vulnerability of the city in order to manage crisis and urban security with emphasis on earthquake (Case study: Jajarm city), the first international conference and the eighth national conference on urban planning and management, Mashhad. (in Persian)

Nakabayashi, I, (1994), Urban Planning Based on Disaster Risk Assessment, In Disaster Management in Metropolitan Areas for the 21st Century, Proceedings of the IDNDR Aichi/Nagoya International Conference, 1- 4, November, Nagoya, Japan, 225-239.

Sarvar, H., Kashani Asl, A, (2016), Evaluation of Ahar city's physical vulnerability against earthquake crisis. Environmental Planning Quarterly, Volume 9, Number 34, pp 87-108. (in Persian)

Shahmoradi, L, (2012), Study and design of public spaces according to climate in Zabol city, thesis for obtaining a master's degree in geography and urban planning, Zabol University, Supervisor: Dr. Gholam Ali Khmer. (in Persian)

Tabarsa, Gh, Amin, M, Binesh, A. R, (2017), Intelligent Organization and Crisis Management, Annual Conference on New Management Paradigms in the Field of Intelligence, Tehran. (in Persian)

Taghvaei, M., Hassaninejad, A., (2015), Assessment of physical-functional vulnerability of crisis management organizations in Shiraz, Journal of Sustainable City, Volume 2, Number 1, pp. 176-199. (in Persian)

Taghvaei, M., Torkzadeh, M., (2008), Urban Crisis Planning and Management, Kankash Publications, Tehran. (in Persian)

Tavalaie, S., Zanganeh, A., Prizadi, I., Shakibaei, A., (2019), Spatial analysis of the road network role in the city’s physical resiliency Case Study: District 1 of Tehran Municipality, Journal of Urban Structure and Function Studies (USFS), Volume 6, Number 18 , pp 33-55. (in Persian)

Valad Beigi, B, Pourheidari, Gh. R., (2010), Crisis Prevention and Preparedness: Creating Sustainable Communities, Iranian Crescent Scientific-Applied Higher Education Institute, First Edition, Tehran, pp. 1-220. (in Persian)

Zabol city master plan, (2021). Zabol municipality. (in Persian)

Delshad, M, Tabibian, M, Habibi, SM. (1400). Spatial analysis of physical resilience components of the central fabric of Rasht city against earthquakes using Fuzzy AHP and GIS model. Scientific and Research Quarterly of New Approaches in Human Geography, 13(4), pp. 55 80. (in Persian)

Pashazadeh, A., Yazdani, M. H., Zadvali, F. (2021). The Identification of Natural Hazards Effective in the Urban Vulnerability (Case Study: Ardabil City). Geographical Engineering of Territory, 5(2), pp. 283-296. (in Persian)