تطور اندیشه‏ های فقهای شیعه پیرامون قدرت سیاسی ‏‏

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 3، شماره 4(پیاپی12)، مهر 1402، صفحه 83-102   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن عباس زاده¹؛ حسین احمری^{* 2}؛ محمد رضا جواهری³

¹دانشجوی دکترای گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. [e-mail]

²دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. (نویسنده مسئول و استاد راهنما): [e-mail]

³استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. (استاد مشاور): [e-mail]

چکیده

در فقه اسلامی یک موضوع بسیار مهم تحت عنوان حکومت اسلامی وجود دارد که وجه تمایز احکام شریعت اسلام نسبت به سایر ادیان می‏باشد. در واقع، در تعالیم و آراء فقهای اسلامی، به واسطه شناسایی حکومت اسلامی، مفهوم قدرت سیاسی مورد شناسایی قرار گرفته است. در این میان، فقهای شیعه به دلیل شرایط سیاسی- اجتماعی خاص از زمان صدر اسلام تا تشکیل اولین حکومت‏های شیعه از پرداختن به موضوع قدرت سیاسی در قامت یکی از موضوعات اساسی و اصلی فقه شیعه احتراز می‏کردند. اما پس از تشکیل حکومت‏های شیعه، موضوع قدرت سیاسی با مرور زمان تبدیل به یکی از مسائل مهم در حوزه فقه سیاسی شد. هدف از پژوهش حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی و با ابزار کتابخانه‏ای جمع‏آوری شده این است که مفهوم قدرت سیاسی در اندیشه فقهای شیعه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. در نهایت با توجه به سیر تطور اندیشه‏های شیعه شاهد آن هستیم که در فقه سیاسی شیعه به سبب باز بودن باب اجتهاد از ابتدا تا کنون، همواره ساز و کارهایی نوین برای زمامداری قدرت در جامعه وجود داشته و پس از معصومین (ع) با توجه به شرایط گوناگون تاریخی فقهای دیگر و عالمین اسلامی پیرامون قدرت سیاسی نظریاتی متنوع را مطرح نموده اند. ‏‏

کلیدواژه‌ها

قدرت سیاسی؛ حکومت اسلامی؛ فقه شیعه؛ اجتهاد ‏‏

مراجع