آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط زیست: مروری بر منابع، توزیع، وقوع، اثرات، سرنوشت و ارزیابی ریسک آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط زیست

کاربرد شیمی در محیط زیست

دوره 13، شماره 51، آذر 1401، صفحه 1-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

احمد اصل هاشمی^*

گروه آموزش بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی تبریز

چکیده

آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از بزرگترین گروه ترکیبات دارویی می‌باشند که در پزشکی و دامپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند و علی‌رغم داشتن اثرات مثبت در پیشگیری و درمان بیماری‌ها در انسان‌ها و حیوانات، اثرات منفی نیز از خود برجای می‌گذارند. در سال‌های اخیر استفاده بی-رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها و متعاقب آن ورود این ترکیبات به محیط‌ زیست، منجر به افزایش نگرانی‌ها در سطح جهانی شده است. این ترکیبات به طور سنتی به عنوان آلاینده زیست‌ محیطی در نظر گرفته نمی‌شوند، با این حال نگرانی‌ها از وقوع این ترکیبات در سیستم‌های آبی، به دلیل اثرات بیولوژیکی و خطرات بالقوه آن‌ها برای محیط‌ زیست و سلامت انسان می‌باشد. فرایندهای متعارف تصفیه‌ آب و فاضلاب برای حذف مقادیر جزئی مواد شیمیایی از قبیل آنتی‌بیوتیک‌ها طراحی نشده‌اند. از این رو، ورود این ترکیبات از منابع مختلف به محیط ‌‌زیست منجر به آلودگی گیاهان، جانوران، محیط‌های آبی و خاکی شده و همچنین مشکلاتی را برای سلامت عمومی ایجاد می‌کنند. علاوه بر این، وجود این ترکیبات دارویی در محیط زیست منجر به توسعه پاتوژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌شود که به طور بالقوه عملکرد اکوسیستم و سلامت انسان را تهدید می‌نمایند. بنابراین، جلوگیری از ورود بی‌رویه این ترکیبات به محیط زیست و فراهم نمودن سیستم‌های تصفیه فاضلاب موثر و کارآمد در منابع تولید این ترکیبات به‌منظور حذف و به حداقل رساندن خطرات زیست محیطی آن‌ها ضروری می‌باشد. این مقاله مروری به تحقیقات اخیر دررابطه با طیقه‌بندی، منابع، توزیع، وقوع یا راه‌های ورود، اثرات آنتی‌بیوتیک‌ها بر محیط زیست و انسان، سرنوشت آن‌ها در محیط زیست اشاره می‌کند.

کلیدواژه‌ها

آنتی‌بیوتیک‌ها"؛ "وقوع"؛ "آلودگی محیط زیست"؛ "مقاومت آنتی‌بیوتیکی"؛ "سرنوشت"

مراجع