ارزیابی پایداری زیست محیطی در نواحی شهری با رویکرد معضل ریزگردها با استفاده از فن تصمیم گیری چندمعیاره تخصیص خطی و شبکه عصبی مصنوعی(مطالعه موردی: اهواز)

جغرافیای طبیعی

مقاله 2، دوره 16، شماره 59، فروردین 1402، صفحه 23-41   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

یحیی عبدالکریم نیسی¹؛ محمد ابراهیم عفیفی^{* 2}؛ مرضیه موغلی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان ایران

²استادیارگروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان ایران

³دانشیارگروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان ایران

چکیده

ارزیابی پایداری زیست محیطی، به عنوان یکی از مهمترین ابزار در فرآیند برنامه ریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاست گذاری ها و برنامه ریزیها امری اجتناب ناپذیر است. هدف این مقاله ارزیابی پایداری زیست محیطی در نواحی شهری با رویکرد معضل ریزگردها با استفاده از فن تصمیم گیری چندمعیاره تخصیص خطی و شبکه عصبی مصنوعی در اهواز است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعه مبانی نظری پژوهش اقدام به شناسایی معیارهایی که در جهت پایداری زیست محیطی مؤثر است شد. سپس از روش اسنادی و کتابخانه ای و مراجعه به ادارات و سازمان های مختلف در جهت گردآوری اطلاعات بخش تئوریکی استفاده شد. اما جمع آوری اطلاعات اصلی پژوهش، با استفاده از مطالعات میدانی(تکمیل پرسشنامه، مشاهدات و بررسی میدانی) صورت گرفته است. فرآیند تحقیق بدین صورت بود که برای عملیاتی کردن روش شناسی از طریق معیارهای بدست آمده از مطالعه ادبیات مسئله، پرسشنامه ای طراحی و در 8 منطقه در بین مردم به روش تصادفی طبقه ای توزیع گردید. حجم نمونه از کل مناطق بر اساس فرمول کوکران نامحدود در قالب طبقات جمعیتی مناطق تعیین شد. بر این اساس در مجموع 420 نفر عنوان نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد در روش تخصیص خطی، منطقه 2 با وزن 0.1137 در اولویت نخست و مناطق 6، 8، 4 و 1 با وزن 0.1093، 0.0672، 0.0502 و 0.0507 در اولویت های بعدی از لحاظ پایداری زیست محیطی قرار دارند. در روش شبکه عصبی، منطقه است

کلیدواژه‌ها

پایداری زیست محیطی؛ ریزگردها؛ تخصیص خطی؛ شبکه عصبی مصنوعی؛ اهواز

مراجع

1- احمدی، ا. م. ر. طاطیان، ر. تمرتاش، ح. یگانه و ی. عصری. (1395): بررسی پوشش گیاهی اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای. سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی،7(1)، 1-12.

2- آذر، عادل و رجب‌زاده، علی،(1381): تصمیم‌گیری کاربردی (رویکرد MADM)، نشر نگاه دانش، چاپ اول.

3- بانژاد، حسین، محب زاده، حمید، علیائی، احسان.(1392): کاربرد شبکه‌های عصبی مصنوعی و GIS در تخمین پارامترهای مؤثر در تعیین الگوی کشت (مطالعه موردی: شهرستان نهاوند)، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره پانزدهم، شماره یک.

4- بکائیان، فاطمه. شمسی‌پور، علی‌اکبر. علی خواه اصل، مرضیه. (1398): پایش روند تغییرات کاربری اراضی با تأکید بر توسعه فیزیکی شهر تهران، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره بیست و دوم، شماره یک، صص 61-78.

5- بوچانی، م. ح؛ و د. فاضلی.(1390): چالش‌های زیست‌محیطی و پیامدهای ناشی از آن ریزگردها و پیامدهای آن در غرب کشور ایران. رهنامه سیاست‌گذاری،2(3)، 125-146.

6- تاج‌الدین، ایرج. (1382): شناخت و اولویت‌بندی پیش‌نیازهای استمرار استانداردهای کیفی در . صنایع کشور، فصلنامه مدیریت فردا، شماره 2.

7- جبل عاملی، محمد، رضائیفر، آیت و لنگرودی، علی، (1385): رتبه‌بندی ریسک پروژه با استفاده از . فرآیند تصمیم‌گیری چند شاخصه، نشریه دانشکده فنی دانشگاه تهران، شماره 7.

8- عزیزی قلاتی، س. ک. رنگزن، ج. سدیدی، پ. حیدریان و ا. تقی زاده. (1395): پیش‌بینی روند تغییرات مکانی کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیر مارکوف_ CA(مطالعه موردی: منطقه کوه مره سرخی استان فارس)، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی،7(1)، 59-71.

9- عفیفی، محمدابراهیم. (1396): پایش ریزگردها با استفاده از تصاویر چند طیفی ماهواره مادیس در جنوب غربی ایران، جغرافیا (فصلنامه علمی_ پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال پانزدهم، شماره 55، صص 183-195.

10- عفیفی، محمدابراهیم. منگلی میدوک، احمد. وخشوری، علی. (1399): ارزیابی پایداری زیست‌محیطی با تأکید بر خشک‌سالی و منابع آب با استفاده از فن چند معیاره شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: شهربابک)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال دوازدهم، شماره 48، صص 105-127.

11- فلاحی، غلامرضا، دهقان منشادی، اسماعیل.(1395): کاربرد منطق فازی و الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی در تهیه نقشه حساسیت زمین‌لغزش در حوضه رودخانه چالوس، نشریه علمی ترویجی مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی، دوره ۷ شماره ۲ صفحات ۴۷-59.

12- میرحسنی، مرضیه. رستمی، نورالدین. بازگیر، مسعود. توکلی، محسن. (1397): بررسی تأثیر کاربری اراضی بر غلظت گرد و غبار و میزان هدر رفت خاک در مناطق بیابانی (مطالعه موردی: عین خوش دهلران، ایلام)، پژوهش‌های فرسایش محیطی، 8:1(29)، صص 1-20.

13- Adam E, Mutanga O, Rugege D. )2010(: Multispectral And Hyperspectral Remote Sensing For Identification And Mapping Of Wetland Vegetation: A Review. Wetlands Ecology And Management, 18(3): 281-296.

14- Azizi, G. Shamsipour, A. A. Miri, M. & T. Safarrad, (2012): Statistic And Synoptic Analysis Of Dust Phenomena In West Of Iran, Journal Of Environmental Studies, 38 (3), 123-134. (In Persian).

15- Behera, B. Mohanty, S. K. & A. K. Behura, (2007): Effect Of Mulches On Production Potential, Economics And Soil Fertility Status Of Maize + Pigeonpea Intercropping Under Rainfed Conditions Of Eastern Ghats, Orissa, Indian Journal Of Dryland Agricultural Research And Development, 22 (1), 37-40.

16- Bell, M. (2016): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, PP. 289–316.

17- Ekhtesasi, M. R. & Z. Gohari, (2013): Determining Area Affected By Dust Storms In Different Wind Speeds, Using Satellite Images (Case Study: Sistan Plain, Iran). Desert. 17, 193-202.

18- Ghatresamani, M. (2018): Increasing The Dust T In Iran And Its Dimensions In International Law, The 2nd International Conference On Dust, Ilam University, Ilam, Iran. (In Persian).

19- Kelly M, Tuxen KA, Stralberg D. (2011): Mapping Changes To Vegetation Pattern In A Restoring Wetland: Finding Pattern Metrics That Are Consistent Across Spatial Scale And Time. Ecological Indicators, 11(2): 263-273.

20- Luvall JC, Sprigg WA, Levetin E, Hueted A, Nickovic S, Pejanovic GA, Vukovic A, Vande Water PK, Myers OB, Budge AM, Zelicoff AP, Bunderson L, Crimmin TM. (2011): Use Of MODIS Satellite Images And An Atmospheric Dust Transport Model To Evaluate Juniperus Spp. Pollen Phenology And Dispersal To

21- Mota, C. Et Al. (2009): A Multiple Criteria Decision Model For Assigning Priorities To Activities, International Journal Of Project Management,27, PP. 175-181.

22- Prachi MS, Pravin KD. (2014): Detection And Monitoring Of Two Dust Storm Events By Multispectral MODIS Images. Journal Of Environmental Research And Development, 8(4): 974-982.

23- Sterk, G. & D. Goossens, (2007): Emissions Of Soil Dust And Related Problems In Europe: An Overview.Support Public Health Alerts. Journal Of Allergy And Clinical Immunology, 127(2): AB19.

24- Tan, M. Li, X. & L. Xin, (2014): Intensity Of Dust Storms In China From 1980 To 2007: A New Definition, Atmospheric Environment, 215-222.

25- Turskis, Z. (2008): Multi-Attribute Contractors Ranking Method By Applying Ordering Of Feasible Alternatives Of Solutions In Terms Of Prefer Ability Technique, Technological And Economic Development Baltic Journal On Sustainability, 14, PP. 224-239.

26- Tuxen K, Schile L, Stralberg D, Siegel S, Parker T, Vasey M, Callaway J, Kelly M. (2011): Mapping Changes In Tidal Wetland Vegetation Composition And Pattern Across A Salinity Gradient Using High Spatial Resolution Imagery. Wetlands Ecology And Management,19(2): 141-157.

27- Wang, H. Jia, X. Li, K. & Y. Li, (2015): Horizontal Wind Erosion Flux And Potential Dust Emission In Arid And Semiarid Regions Of China: A Major Source Area For East Asia Dust Storms, Catena, 133, 373–384.

28- Xu, J. (2006): Sand-Dust Storms In And Around The Ordos Plateau Of China As Influenced By Land Use Change And Desertification, Catena, 65 (3), 279-284. DOI: 10. 1016 /J. Catena. 2005. 12.006.