واکاوی تجارب زیسته راهبران آموزشی از رهبری برنامه درسی در مدارس

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 62، اسفند 1401، صفحه 173-196   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

معصومه عباسی چوبتراش¹؛ اسکندر فتحی آذر²؛ جهانگیر یاری حاج عطالو^{* 3}؛ یوسف ادیب²؛ صادق ملکی آوارسین⁴

¹دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

³استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

⁴دانشیار، گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی تجارب زیسته راهبران آموزشی از رهبری برنامه درسی در مدارس بود. این پژوهش بر مبنای رویکرد کیفی از نوع پدیدارشناسی به روش تحلیل مضمون بود. مشارکت‌کنندگان شامل افراد خبره و صاحب‌نظران کلیدی درزمینه رهبری برنامه درسی بود که  به‌صورت هدفمند مورد مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. داده‌ها با 15 نفر به اشباع نظری رسید.  روایی داده‌ها با بازبینی مجدد فرایند کدگذاری و همچنین چند خبره آشنا با کدگذاری انجام شد. همچنین برای پایایی نیز از ضریب توافق بین کدگذاران استفاده شد که حاصل 3 مصاحبه 82/0 حاصل شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز از روش کدگذاری و از نرم‌افزار MAXQDA  استفاده شد. بر اساس یافته‌های حاصل از کدگذاری‌های مربوط به 15 مصاحبه تعداد  286 مقوله فرعی احصاء گردید که نهایتاً مقوله‌های فرعی یادشده در 7 مقوله اصلی: ارتباط  بین اولیا و همکاران با اداره ، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ، انعکاس مشکلات آموزشی موجود و تلاش برای رفع آن‌ها ، توجه به نظریه ساختن گرایی در رهبری برنامه درسی، الگوبرداری از تدریس موفق معلمان، کسب تجربه و رشد و بالندگی و تغییر و اجرای برنامه‌های درسی به‌عنوان تجارب زیسته راهبران آموزشی از رهبری برنامه درسی طبقه‌بندی شدند.  از یافته های پژوهش حاضر می توان  نتیجه گرفت که اداره آموزش‌وپرورش برای رهبران برنامه درسی دوره های آموزش فن آوری اطلاعات و ارتباطات پیش بینی و اجرا نماید. در منصوب نمودن رهبری آموزشی، برخی توانائیهای رهبری ازجمله تجربه اداری  دخالت داده شود. همچنین لازم است روشهای تدریس موفق به کلیه راهبران آموزشی در یک دوره عملی و آموزشی انتقال داده شود تا آنها نیز به نوبه خود تجربیات و آموخته های خود را به همکاران خود انتقال دهند و رهبران آموزشی ضمن کسب تجربه های لازم از بالندگی مطلوبی برخوردار شوند.

کلیدواژه‌ها

تجارب زیسته؛ راهبران آموزشی؛ برنامه درسی

مراجع

ارنشتاین، آلن سی. هانکینس، فرانسیس پی. (1399). مبانی فلسفی روانشناختی و اجتماعی برنامه درسی، ترجمه سیاوش خلیلی شورینی، تهران: انتشارات یادواره کتاب.

آویژگان، مریم. میرشاه جعفری، ابراهیم. نصر، احمدرضا و چنگیز، طاهره. (1397). طراحی ابزار توسعه رهبری برنامه درسی در دوره تحصیلات تکمیلی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، ۱۱(۱): ۱۱-۲۶.

آویژگان، مریم. میر شاه جعفری، سید ابراهیم. نصر، احمد رضا و چنگیز، طاهره. (1393)، اعضای هیات علمی نقش رهبری برنامه درسی در دوره تحصیلات تکمیلی را چگونه می بینند،گامهای توسعه در آموزش پزشکی، 11(2): ۱۵۳-۱۶۹.

باواخانی، آزاده. یارمحمدیان، محمدحسین. کشتی آرای، نرگس. (1400). بازنمایی تجارب زیسته اساتید در انتشار بازنگری بومی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان، فصلنامه پژوهش در نظامهای آموزشی، 14(99): 83-94.

سلمانی، بابک. ملکی، حسن. عباس‌پور، عباس. حکیم زاده، رضوان و امیرتیموری، محمد حسن. (1397). رهبری برنامه درسی، راهکاری مؤثر در تغییر و اجرای پویای برنامه های درسی، تدریس پژوهی، 6(4): 106-126.

شیخ محمدی، زهرا و خلخالی، علی. (1397). تجربۀ زیستۀ مدیران از رهبری برنامۀ درسی مدارس متوسطه، مدیریت مدرسه، 6(1): 22-42.

صالحی، زهرا. (1397). بررسی نقش مدیران گروههای آموزشی دانشگاه در رهبری برنامه درسی، دانشگاه مازندران.

طاهری، مجتبی و هویدا، رضا. (1398). رهبری تأملی در مدارس و نقش آن در بهبود باورهای خودکارآمدی معلمان، مدیریت مدرسه، 7(2): 1-19.

قوره جی، ثریا، اشرفی، سکینه. (1393). رهبری آموزشی و رهبری تحولی: الگوی رو به زوال، الگوی روبه اوج، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی .

مرد، سیدمحمد. زین آبادی، حسن رضا. عبدالهی، بیژن و آراسته، حمید رضا. (1396). نشانگرهای یک رهبر آموزشی موفق؛ یافته‌های یک مطالعه پدیدارشناسانه، مدیریت مدرسه، 5(2): 109-128.

ملکی، حسن. سلمانی، بابک. امیر تیموری، محمدحسین. (1399). الگویی برای رهبری برنامه درسی در دوره ابتدایی ایران، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 13(48): 5-38.

نیری، شیرین. گل پرور، محسن. مهداد، علی. (1389). نقش ارزش‌های اخلاقی و رهبری اخلاق مداری بر کاهش تنش شغلی کارکنان، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 5(4): 67-68.

Aas, M. & Brandmo, C. (2016). Revisiting instructional and transformational leadership. Journal of Educational Administration, 54(1): 92-110.

Burton N, Middlewood D (2010). Managing the Curriculum, 7 ed, California: Sage Publications Ltd.

Bush, T. & Glover, D. (2014). School leadership models: what do we know? School Leadership & Management, 34(5):553-571.

Bush, T. (2008). Leadership and management development in education, Sage.

Bush, T. (2014). Instructional leadership and leadership for learning: global and South African perspectives, Education as Change, 17(sup1): S5-S20.

Daniëls, E., Hondeghem, A., Dochy (2019), F., A review on leadership and leadership development in educational settings, Educational Research Review, 27 (4): 110-125.

DeMatthews, D. (2014). How to Improve Curriculum Leadership: Integrating Leadership Theory and Management Strategies. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas. 87: 192-196.

Dös, I. & Savas, A. (2015). Elementary school administrators and their roles in the context of effective schools, SAGE Open, 5(1): 21-39.

Glatter, R. (1999). From Struggling to Juggling Towards a Redenition of the Field of Educational Leadership and Management, Educational Management & Administration, 27(3): 253-266.

Goksoy, S. (2016). Analysis of the relationship between shared leadership and distributed leadership, Eurasian Journal of Educational Research, 65: 295-312.

Grissom, J. & Loeb, S. (2011). Triangulating Principal Effectiveness, American Educational Research Journal, 48(5): 1091-1123.

Grissom, J., Loeb, S. & Master, B. (2013). Effective instructional time use for school leaders: Longitudinal evidence from observations of principals, Educational Researcher, 42(8): 433-444.

Hallinger, P. & Wang, W. C. (2015). Assessing instructional leadership with the principal instructional management rating scale, Springer.

Hallinger, P. (2011). Leadership for learning: lessons from 40 years of empirical research,Journal of Educational Administration, 49(2):125-142.

Hitt, D. & Tucker, P. (2016). Systematic review of key leader practices found to influence student achievement: A unified framework, Review of Educational Research, 86(2): 531-569.

Hoy, W. & Miskel, C. (2013). Educational Administration: Theory, Research and Practice, New York: McGraw-Hill.

Huber, S.G, Tulowitzki, P. & Hameyer, U. (2017). School Leadership and Curriculum: German Perspectives, Leadership and Policy in Schools, 16(2): 272-302.

Kouzes, J.M. & Posner, B. (2016). Credibility: How LeadersGain and Lose It, Why People Demand It, 2nd ed, San Francisco: Jossey-Bass.

Kruger, M. (2009). The big five of school leadership competences in the Netherlands, School Leadership & Management, 29(2): 109-127.

Kurland, H., Peretz, H., Hertz-Lazarowitz, R. (2010). Leadership style and organizational learning: The mediate effect of school vision, Journal of Educational  Administration, 48(1): 7-30.

Marsh, S., Waniganayake, M., De Nobile, J. (2013). Leadership for learning as an intentional, community-wide activity: the importance of developing a shared language in schools, School Leadership & Management, 17(1): 23-39.

May, H., Huff, J. & Goldring, E. (2012). A longitudinal study of principals’ activities and student performance, School Effectiveness and School Improvement, 23(4): 417-439

Sahenk, S. (2010). Characteristics of the headmasters, teachers and students in an effective school, Social and behavioural sciences, 2(2): 4298-4304.

Townsend, T., Acker-Hocevar, M., Ballenger, J. & Place, A. (2013). Voices from the field:What have we learned about instructional leaderhip? Leadership in policy and schools, 12(1): 12-40.

Wright, B. E., Moynihan, D. P., & Pandey, S. K. (2017). Pulling the levers: transformational leadership, public service motivation, and mission valence, Public Administration Review, 72(2): 206-215

Zhang, L., & Cheng, J. (2015).Effect of Knowledge Leadership on Knowledge Sharing in Engineering Project Design Teams: The Role of Social Capital, Project Management Journal, 46 (5):111-124.