مشروعیت شرط بنایی در عقد نکاح از منظر فقه و قانون

فقه و مبانی حقوق اسلامی

دوره 16، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 157-168   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.3495/jiil.2023.1974771.1690

نویسندگان

عبدالکریم نجف دخت^{* 1}؛ سعید حسن زاده دلگشا²؛ یعقوب پورجمال³

¹گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده حقوق دانشگاه آزاد تبریز

²استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³فقه،حقوق،دانشگاه ازاد تبریز،ایران

چکیده

در صحت اعتبار و مشروعیت شرطِ توافق شده قبل از عقد که آن را شرط تبانی یا بِنائی نامیده اند اختلاف است. شرط بنایی عبارت است از شرطی که به صورت لفظی در ضمن عقد بیان نمی‌شود ولی توافق پیشین بر آن وجود دارد و هنگام عقد ملحوظ نظر متعاقدین است. فقها در مورد شرطی که در ضمن عقد ذکر نشده ولی عقد متبانیاً بر آن واقع شده، اختلاف نظر دارند که آیا کشف خلاف شرط بعد از عقد موجب حق فسخ میشود؟ مشهور قریب به اتفاق فقها در باب نکاح، اینگونه شروط را بی اعتبار می‌دانند؛ به طوری که حتی ادعای اجماع بر بطلان شروط پیشین در عقد نکاح شده است. در مقابل نظریه مشهور، برخی از فقیهان وقوع عقد نکاح متبانیاً بر شرطی بدون ذکر صریح آن در عقد را موجب حق فسخ دانسته اند. در حقوق ایران، قانونگذار از نظر مشهور فقیهان متابعت ننمودهاست و شرط بنایی را در عقد نکاح قبول کرده و آن را معتبر دانسته است و با وضع مواد ۱۱۱۳ و ۱۱۲۸ قانون مدنی، شرط بنایی را نافذ و مشروع دانسته است و در صورت تخلف برای مشروط له حق فسخ قرارداده است. لذا مستند به مادهی ۱۱۲۸ قانون مدنی و دلایلی دیگر همچون دلالت التزامی، قید معنوی بودن شرط تبانی و کاشفیت لفظ، تردیدی در اعتبار و الزام آور بودن شرط بنایی باقی نمیگذارند و اثبات میگردد که؛ شرط تبانی حکم شرط مذکور در عقد را دارد .

کلیدواژه‌ها

شرط بنایی؛ فسخ؛ عقد؛ خیار

مراجع