بررسی وجوه مشترک سبک شناسی در تألیفات معماری معاصر ایران

فصلنامه مطالعات فضا و مکان

مقاله 7، دوره 1، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 93-120   

نوع مقاله: مقاله تخصصی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jsps.2023.1967303.1006

نویسندگان

مهرداد متین^{* 1}؛ علیرضا جزء پیری²

¹گروه معماری ، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²گروه معماری، واحد هیدج، دانشگاه آزاد اسلامی، هیدج، ایران.

چکیده

بیان موضوع: پژوهش، بررسی شیوه های سبک شناسی و استخراج شاخصه های مشترک در تالیفات معماری معاصر ایران است.
سبک شناسی یکی از شیوه های ساده سازی و دسته بندی آثار است. با هدف استخراج چنین اشتراکاتی، سوال »درصورت احراز
وجوه مشترک میان شیوه های سبک شناسی در تالیفات معماری معاصر، تعداد و ترکیبشان چگونه است؟« و فرضیه »اجتناب
ناپذیر بودن وجود شیوه هائی مشترک و قابل دسته بندی بودن آن در سبک شناسی معماری معاصر«، از ارکان پژوهش هستند.
هدف: استخراج و دستیابی به ساختاری منسجم برای سبک شناسی معماری معاصر ایران بر اساس الگوهای بکارگرفته شده در
متون تالیفی این حوزه و ارایۀ الگوی جامع نظری برای دسته بندی آثار شاخص معماری معاصر ایران.
روش: پژوهش پس از مطالعۀ کتابخانه ای و دسته بندی آثار 18 گانۀ تالیفی معاصر و پس از بررسی اشتراکات و تمایزات شیوه های
سبک شناسی، عوامل اصلی را شناسائی میکند. پژوهش کیفی است با راهبرد تفسیری، که با روش تاریخی و بکارگیری شیوۀ
استدالل استقرائی- قیاسی پس زمینۀ اشتراکات سبک شناسی در تالیفات معماری معاصر ایران را تبیین میکند.
نتیجه: با تلخیص مستندات و با بهره گیری از نقاط مشترک سبک شناسانه، دسته بندی هشت گانه ای برای شیوه های سبک
شناسی متون معماری معاصر تبیین می شود که در قیاس با سبک شناسی های مشابه از پیچیدگی بسیاری برخوردار است. در این
میان می توان به سادگی سبک شناسی دوالند ویلبر و محمدکریم پیرنیا اشاره کرد. در مقایسه با سبک شناسی تاریخی، سبک
شناسی روائی که براساس رخدادهای غیرمعماری و ناخواسته بیان شده است بسیار پیچیده و مبهم است.

کلیدواژه‌ها

سبک شناسی؛ تألیفات؛ دوره بندی؛ معماری معاصر؛ ایران

سایر فایل های مرتبط با مقاله

7- 1006 Matin Eng..pdf

مراجع

آوانسیان، وارطان. (1348). معماری ایران در دو راهۀ سبک ملی و جدید. مجلۀ هنر و معماری. (1)، 33-38.

اردلان، نادر. (1380). معماری دورۀ پهلوی، بعد از جنگ جهانی دوم(قسمت هشتم مدخل معماری دانشنامۀ ایرانیکا)، (شیرین رضائی: مترجم). مجلۀ معمار. (15)، 86-88.

اعتصام، ایرج؛ فرمهینی فراهانی، رضا؛ اقبالی، رحمان. (1392). سیر تحولات فرمی در طراحی معماری بناهای فرهنگی در معماری معاصر ایران(سه دهۀ پس از انقلاب اسلامی). هویت شهر. 7(14)، 25-36.

اعطا، علی. (1395). روزگار برزخی معماری ما، مشهد: کسری.

افشار نادری، کامران. (1383). معماری صنعتی ایران بین دو جنگ جهانی. مجله معمار، (25)، 135-144.

انصاری، حمیدرضا. (1395). تحلیلی بر معماری معاصر ایران. تهران: سبزان.

ایران زاده، نعمت الله. (1390). نظریۀ سبک در ایران(روشهای سبک شناسی). مجلۀ بهارادب، 4(12)، 2-20.

بازرگان، عباس. (1389). مقدمه ای بر روش های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران: دیدار.

بانی مسعود، امیر. (1388). معماری معاصر ایران در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران: هنر معماری قرن.

بانی مسعود، امیر. (1399). معماری معاصر در ایران(از سال 1304 تاکنون). مشهد: کتابکدۀ کسری.

باور، سیروس. (1388). نگاهی به پیدائی معماری نو در ایران. تهران: فضا.

پورمند، حسنعلی. (1396). نظریه پردازی در معماری. تهران: یکشنبه.

پیرنیا، محمدکریم. (1380). سبک شناسی معماری ایرانی. تهران: پژوهشنده- معمار.

ثبات ثانی، ناصر. (1392). مقدمه ای بر برخی عوامل تأثیرگذار بر معماری معاصر ایران در فاصلۀ سالهای 1320 تا 1357 ه.ش. مجلۀ معماری و شهرسازی آرمان شهر، (11). 49-60.

جانی پور، بهروز. (1385). تأثیرپذیری دوره ای نمای ساختمانها از مد و مصالح رایج در معماری معاصر تهران. آبادی، 16(52)، 40-43.

جزءپیری, علیرضا. متین، مهرداد. (1399). واکاوی تاریخ گرائی در کتب تألیفی دهۀ 80 ه.ش. حوزۀ معماری معاصر ایران. هویت شهر، 14(43). 103-122.

جزءپیری, علیرضا. (1399). خوانش مسابقۀ کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران به زعم اندیشۀ هگل و مفهوم (روح زمان). شهرسازی ایران، 3(4). 58-82.

حبیبی، سیدمحسن. (1390). شرح جریان های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.

حبیبی، سیدمحسن؛ خادم زاده، محمدحسن. (1393). طبقه بندی تاریخ معماری و شهرسازی در ایران؛ تدوین عناوین، معانی ومفاهیم. معماری و شهرسازی آرمان شهر، (13)، 13-22.

حسن پور، ناصر؛ سلطانزاده، حسین. (1396). بررسی تطبیقی نقش معماران خارجی در تحولات معماری معاصر ایران و ترکیه در سالهای 1300 تا 1357 ه.ش.(1920 تا 1979م.). دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر. 7(13)، 133-148.

حسین پور چافی، علی. (1390). جریانهای شعری معاصر فارسی. تهران: امیرکبیر.

حسینی، اکرم. (1390). تبیین و تدوین گرایشهای معماری معاصر ایران پس از انقلاب اسلامی. هویت شهر، 5(8)، 17-26.

حقیر، سعید. (1388). آیا معماری امروز ایران محصول انقلاب اسلامی است؟  نشریۀ منظر، (3)، 62-64.

حیدری، شاهین. (1393). درآمدی بر پژوهش معماری، تهران: کتاب فکر نو.

حیدری دلگرم، مجید؛ بمانیان، محمدرضا؛ انصاری، مجتبی. (1395). محمدکریم پیرنیا و دونالد ویلبر، تفاوت مقاصد و عناصر روایت سبکی. مطالعات معماری ایران، (10). 31 -48.

خانی زاد، شهریار؛ احسانی موید، فرزانه. (1393). کامران دیبا و معماری انسان دوستانه. تهران: هنر معماری قرن.

دُرپر، مریم. (1391). سبک شناسی انتقادی؛ رویکردی نوین در بررسی سبک براساس تحلیل گفتمان انتقادی. فصلنامۀ نقدادبی، 5(17)، 37-62.

دُرپر، مریم. (1392). نقد و بررسی کتاب سبک شناسی، نظریه ها، رویکردها و روشها؛ تألیف محمود فتوحی رودمعجنی. مجلۀ بهارادب، 6(19)، 472-481.

دهباشی، مزین. (1385). بررسی فرم و مفهوم آن در معماری معاصر ایران، سالهای 1360 تا 1385. آبادی، 16(52)، 6-11.

زیباکلام، صادق. (1389). سنت و مدرنیته، ریشه یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار. تهران: روزنه.

سارلی، ناصرقلی. (1391). دوره بندی در تاریخ ادبی(پیشینه، خواستگاه های فلسفی و کارکردها). مجلۀ تاریخ ادبیات، 71(3)، 137- 151.

سارلی، ناصرقلی. (1392). رویکردها و شیوه های دوره بندی در تاریخ ادبی. مجلۀ فنون ادبی. 5(2)، 89- 108.

شایان، حمیدرضا؛ معمار دزفولی، سجاد. (1393). بررسی تطبیقی رویکردهای معماری معاصر ایران؛ بازشناسی نظریه در آثار سه نسل از معماران. مجلۀ نقش جهان، 4(2)، 1-10.

صحراگرد، مهدی؛ شیرازی، علی اصغر. (1393). تاریخ سبک شناسی در تاریخ نگاری هنر مغرب زمین. کیمیای هنر، 3(12)، 87-98.

طایفه، احسان. (1390). ایده و خلاقیت در معماری ایرانی. تهران: علم معمار.

فتوحی، محمود. (1388). سبک شناسی ادبی؛ سرشت سخن ادبی، برجستگی و شخصی سازی زبان. فصلنامۀ زبان و ادب فارسی، (41)، 23-40.

فرمانفرمائیان، عبدالعزیز. (1383). تحول معماری در ایران در سالهای 1320- 1357(1940-1978). مجلۀ معمار، (25)، 129-134.

قبادیان، وحید. (1383). معماری در دارالخلافه ناصری، سنت و تجدد در معماری معاصر تهران. تهران: پشوتن.

قبادیان، وحید. (1392). سبک شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: علم معمار.

کاتانو، جیمز. (1384). سبک شناسی. (فرزین قبادی، مترجم). نامۀ فرهنگستان، 7(4)، 112-121. (نشر اصلی 1997).

کیانی، مصطفی. (1383). معماری دوره پهلوی اول. تهران: موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.

گرهارد، دیتریش. (1389). دوره سازی در تاریخ، (کامران عاروان، مترجم). کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، (152)، 39-44. (نشر اصلی 2003).

گروت، لیندا؛ و وانگ، دیوید. (1384). روش های تحقیق در معماری. (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 2002).

گلیجانی مقدم، نسرین. (1386). تاریخ شناسی معماری ایران. تهران: دانشگاه تهران.

گیدیون، زیگفرید. (1389). فضا، زمان و معماری. (منوچهر مزینی: مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. (نشر اثر اصلی 1948).

محمودی نژاد، هادی؛ پورجعفر، محمدرضا. (1385). جستاری بر تقسیم بندی معماری معاصر ایران؛ بررسی شاخصه ها و مولفه های اجتماعی و فرهنگی. آبادی، 16(52)، 24-33.

مختاری طالقانی، اسکندر. (1390). میراث معماری مدرن ایران. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.

مهدوی نژاد، محمدجواد؛ خبری، محمدعلی؛ عسگری مقدم، رضا. (1389). تجدید حیات گرائی و معماری معاصر ایران در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(2)، 95-102.

مهندسین مشاور نقش. (1387). نقد آثاری از معماری معاصر ایران. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.

موذن، سجاد. (1396). دوره بندی تاریخی کالبدی مسجد جامع ساوه. دوفصلنامۀ مرمت و معماری ایران، 7(13)، 35-48.

میرمیران، هادی؛ و اعتصام، ایرج. (1388). معماری معاصر ایران، 75 سال تجربۀ بناهای عمومی(جلد اول و دوم). تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.

ندیمی، هادی. ابوئی، رضا. مرادی، زینب. (1398). تبیین مفهوم سبک شناسی معماری با معرفی رویکرد جدید در سبک شناسی معماری ایران با انگیزۀ حفاظت معماری. نشریۀ معماری اقلیم گرم خشک، 7(10)، 1-29.

نسبیت، کِیت. (1391). نظریه های پسامدرن در معماری. (محمدرضا شیرازی، مترجم). تهران: نی. (نشر اثر اصلی 1996).

نسبیت، کِیت. (1393). تئوری معماری پست مدرن(پیش درآمد). (پویان روحی، مترجم). مشهد: کسری. (نشر اثر اصلی 1996).

نسبیت، کِیت. (1396). تئوری معماری پست مدرن(جلد اول). (پویان روحی، مترجم). مشهد: کسری. (نشر اثر اصلی 1996).

هاریس، سی.ام. (1381). فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان. (محمدرضا افضلی؛ مهرداد هاشم زاد همایونی: مترجمان). تهران: دانشیار. (نشر اثر اصلی 2000).

Haj Maleki, Mahsa. Haghir, Saeed. (2020). Classification of Iranian Contemporary Architecture, Based on Trends and Challenges. International Journal of Architecture and Urban Development Vol. 10, No.3. P 47-60. Summer 2020.

Madrazo Agudin, A. (1995). The concept of type in architecture, An Inquiry into the Nature of Architectural Form. Unpublished PH.D’s Thesis, Swiss Federal Institute of Technology, Zurich, PH.D.

Porphyrios, D. (1977). The “End” of Styles, Oppositions (Vol.8, pp. 108-113). Cambridge: MIT Press.

Soltanzadeh, H. (2020). Historical and Cultural Backgrounds of André Godard's Research Activities in Iran, Space Ontology International Journal, Vol. 9, Issue 2, spring 2020, 1-7.

Vidler, A. (1977). The Idea of Type, Oppositions (Vol.8, pp. 108-113). Cambridge: MIT Press.

Yavari, Masoumeh. Ayvazian, Simon. (2018).The Explanation of Architectural Components Affecting Monumental Tombs in Contemporary Iran. Space Ontology International Journal, Vol. 7, Issue 4, autumn 2018, 25- 40.