اثربخشی هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

دوره 11، شماره 44، اسفند 1401، صفحه 56-65   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه عباس نعمه¹؛ امیر محسن راه نجات^{* 2}؛ سعید کلباسی³

¹کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار، گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران، ایران.

³استادیار، گروه غدد درون ریز بالغین، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: دیابت از جمله بیماری‌هایی است که علاوه بر علل پزشکی می‌تواند علل روان‌شناختی نیز داشته باشد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سلامت روان (افسردگی، اضطراب و استرس) بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بود. 
روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل در انتظار درمان بود. نمونه پژوهشی شامل 50 نفر از افراد مبتلا به دیابت نوع دو بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل در انتظار درمان قرار گرفتند. گروه آزمایش، طی 12 جلسه هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرد در حالی که گروه کنترل در انتظار درمان هیچ مداخله‏ای دریافت نکرد. برای اندازه‏گیری متغیرهای روان‏شناختی، از نسخه فرم کوتاه مقیاس‏های افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس یک‏سویه توسط نسخه 25 نرم افزار SPSS در سطح معنا‏داری 05/0=α مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. 
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس یک‏سویه نشان داد که نشان داد که یک دوره هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی باعث کاهش معنا‏دار افسردگی و اضطراب بیماران مبتلا به دیابت نوع دو شد (05/0>p) اما تاثیر معنا‏داری بر استرس بیماران مبتلا به دیابت نوع دو نداشت (05/0<p). 
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، اعمال مداخله مذکور جهت ارتقاء سلامت روان در افراد مبتلا به دیابت نوع دو پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

هنردرمانی؛ سلامت روان؛ قند خون؛ یوگا؛ مدیتیشن

مراجع

Abbing A, Baars EW, De Sonneville P & et al. (2019). The Effectiveness of Art Therapy for Anxiety in Adult Women: A Randomized Controlled Trial. Frontiers in Psychology, 10. [Link]

Alijani S, Akrami N, FaghihEimani A. (2015). The Effectiveness of Lifestyle Modification Training on Psychological Symptoms and Glycemic Control in Patients with Type II Diabetes. RBS; 13 (4): 562-571 [Link]

American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes. Diabetes Care. (2014); 37, S14-S80. [Link]

Armani Kian A, Vahdani B, Noorbala AA & et al. (2018). The impact of mindfulness-based stress reduction on emotional wellbeing and glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus. Journal of diabetes research, (45), 1-6. [Link]

Boyer BA & Paharia MI. (Eds.). (2008). Comprehensive handbook of clinical health psychology. John Wiley & Sons. ‏[Link]

Case C& Dalley T. (1990) Art therapy with children: through development. London: Routledge. Children and adolescents with psychopathology: a meta-analysis. J Child Psychol. Psychiatry, 45, 1054–1063. [Link]

Goodwin PJ, Leszcz M, Ennis M & et al. (2001). The effect of group psychosocial support on survival in metastatic breast cancer. New England Journal of Medicine, 345(24), 1719-1726. ‏ [Link]

Habibi M, Hasanzadeh M. (2014). The Effectiveness of Mindfulness based Art Therapy on Depression, Anxiety, Stress and Quality of Life among Postmenopausal Women. Salmand Journal; 9(1): 22-31. [Link]

Jang SH, Kang SY, Lee HJ & et al. (2016). Beneficial Effect of Mindfulness-Based Art Therapy in Patients with Breast Cancer-A Randomized Controlled Trial. Explore (NY); 12(5):333-40. [Link]

Keyvan S, Khezri Moghadam N, Rajab A. (2018). The Effectiveness of Mindfulness Based Stress Reduction (Mbsr) on Psychosocial Adjustment to Illness in Patient with Type 2 Diabetes. Ijdld; 17 (2):105-116 [Link]

Lee S, Chiu A, Tsang A & et al. (2006). Treatmentrelated stresses and anxiety-depressive symptoms among hinese outpatients with type 2 diabetes mellitus in Hong Kong. Diabetes Research and Clinical Practice, 74 (3), 282-288. [Link]

Lovibond PF & Lovibond, S. H. (1995). The structure of negative emotional states: Comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the Beck Depression and Anxiety Inventories. Behaviour research and therapy, 33(3), 335-343. ‏[Link]

Nathan HJ, Poulin P, Wozny D & et al. (2017). Randomized trial of the effect of mindfulness-based stress reduction on pain-related disability, pain intensity, health-related quality of life, and A1C in patients with painful diabetic peripheral neuropathy. Clinical Diabetes, 35(5), 294-304. ‏[Link]

Newland P & Bettencourt BA. (2020). Effectiveness of mindfulness-based art therapy for symptoms of anxiety, depression, and fatigue: A systematic review and meta-analysis. Complementary Therapies in Clinical Practice, 1012-46. ‏[Link]

Noorbala A. (2011). Psychosocial Health and Strategies for Improvement. Ijpcp; 17 (2):151-156 [Link]

Northam EA, Matthews LK, Anderson & et al. (2005). Psychiatric morbidity and health outcome in Type 1 diabetes–perspectives from a prospective longitudinal study. Diabetic Medicine, 22(2), 152-157. ‏[Link]

O’Connor PJ, Crain AL, Rush WA & et al. (2009). Does diabetes double the risk of depression? The Annals of Family Medicine, 7(4), 328-335. ‏[Link]

Pena ME, Barrera VH, Cordero XF & et al. (2010). Self-perception of health status, mental health and quality of life among adults with diabetes residing in a metropolitan area. Diabetes & metabolism, 36(4), 305-311. ‏[Link]

Robin R, Whitebird P, Mary Jo Kreitzer RN& et al. (2009). Mindfulness-based stress reduction and diabetes. Diabetes Spectrum, 22(4), 226-230. ‏[Link]

Sadock Benjamin J, Virginia A. (2015). Sadock, and Pedro Ruiz. Kaplan & Sadock's Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/clinical Psychiatry. Eleventh edition. Philadelphia. [Link]

Saeedi P, Petersohn I, Salpea P& et al. (2019). Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas. Diabetes research and clinical practice, 157, 107843. ‏[Link]

Shahrjerdi SH, Shavandi N, Golpayegani M & et al. (2010). Effects of strenuous and stamina exercises on blood glucose control, quality of life and mental health of women with type two diabetes mellitus. Iranian Journal of Diabetes and Lipid Disorders; 9(1), 35-44. ‏[Link]

Sommers J, Ferguson L. (2014). Mindfulness Based Stress Reduction as an Adjunct Treatment to Diabetes (Doctoral dissertation, Tesis de grado. Pacific University: School of Physician Assistant Studies). [Link]

Van Son J, Nyklíček I, Nefs G & et al. (2015). The association between mindfulness and emotional distress in adults with diabetes: Could mindfulness serve as a buffer? Results from Diabetes MILES: The Netherlands. Journal of behavioral medicine, 38(2), 251-260. ‏[Link]

Zahedzadeh F, Joohari Fard R. (2018). The Effect of Mindfulness-Based Art Therapy on Metacognitive Beliefs and Mindfulness in Women with Depression. Ijpn; 6(5):42-49 [Link]