نگرش فلسفی ملاصدرا به مفهوم "ولایت" و کارکرد های آن.

کاوش های عقلی"

دوره 1، شماره 1، آذر 1401، صفحه 134-167   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اصغر سلیمی نوه¹؛ ندا درخواه^{* 2}

¹استادیار رشته فلسفه،گروه فلسفه وکلام اسلامی،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه ولی عصر(عج)،رفسنجان، ایران

²کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی،استاد مدعو گروه معارف اسلامی دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان،ایران

چکیده

مسئله "ولایت" از مهم ترین مسائل عرفانی است که ملاصدرا بر اساس ابتکارات فلسفی خود رنگ فلسفی به آن بخشید و آن را به یک مسئله متقن فلسفی – عرفانی تبدیل کرد، هرچند فیلسوفان قبل از ملاصدرا نیز کم وبیش سعی در فلسفی و برهانی کردن مسئله ولایت کردند؛ اما ملاصدرا با زیر بنایی که بر اساس اصول خود بنیان نهاد، بیش از همه در این امر توفیق یافت و این مسئله را بر بنایی استوار بنا کرد. او مسئله ولایت را در دو قوس صعود و نزول تبیین کرد. مبانی وجود شناختی سریان حقیقت ولایت در قوس نزول و مبانی انسانشناختی مسئله ولایت را در قوس صعود بررسی می کند. مبانی انسان شناختی در قوس صعود بیانگر مقدمات وصول به مقام ولایت است. بر اساس نظر ملاصدرا، مقام ولایت در قوس صعود اکتسابی است. این مقام مقامی است که انسان به قدر وسع و تلاش خود، به مرتبه ای از مراتب این حقیقت در قوس صعود خواهد رسید و شرط صعود به این مرتبه در مرحله اول این است که انسان حقیقت وجودی خود را بشناسد. حقیقت وجودی او که نفس اوست، ودیعه و نفخه ای از روح الهی است که خداوند در آن استعدادهایی فراوانی به صورت بالقوه قرار داد و این نفس شئون و مراتب گوناگونی دارد که در هر مرتبه اش، توان ارتباط و اتحاد با مرتبه خاصی از این عالم را دارد، این است که انسان سعی خود را برای رسیدن به مقامِ قرب الهی معطوف می دارد.

کلیدواژه‌ها

اصالت وجود؛ امکان اشرف؛ سنخیت؛ حرکت جوهری؛ نفس

مراجع