تحلیل سبکی رمان پاورقی یا عامه پسند با نگاهی به رمان اجتماعی ، سیاسی دوران مشروطه "تهران مخوف " اثرمشفق کاظمی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 15، شماره 55، شهریور 1402، صفحه 100-128   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2023.1974020.1680

نویسندگان

اکرم عسگری¹؛ فاطمه پاکرو^{* 2}؛ حمید رضا اردستانی رستمی³

¹زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی ،دانشگاه علوم و تحقیقات ،تهران ،ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

چکیده

زمینه وهدف: سبک،روش نویسنده یا شاعر برای نشان دادن مطالب خاص مورد نظر، شناخت ودیدگاه او است. این آثار،ویژه گی های فکری ،ادبی وزبانی آن را بررس می کند .رمان پا ورقی ،پدیده ای نو وشاخه ای از ادبیات است . این نوع جریان ادبی معاصر،با زبان هنری، مورد توجه مردم و ریشه در ادبیات عامه پسند دارد . ،و بازتابی از مسایل جاری جامعه است . واقعیت های سیاسی، اجتماعی وتاریخی را مانند آیینه در خود منعکس می کند.
روش مطالعه:این جستار با روشی توصیفی - تحلیلی به بررسی ،روایت ، زاویه ی دید و محتوای فکری آن پرداخته است.نکته قابل توجه، زاویه دید آن اثر است .
یافته ها: رمان های پا ورقی به عنوان یک رمان اجتماعی در کنار رشد وغنای جریان ادبی مورد توجه مردم با زبان ساده وساختار کلی نقاط ضعف ونقص های فرهنگی جامعه را نمایان می سازد .
نتیجه گیری: با آشفتگی های سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی اواخر دوره قاجار نویسندگان تصمیم گرفتند تا ، پلشتیها ی جامعه را عریان بازگو نمایند.نخست مشفق کاظمی رمان پاورقی"تهران مخوف" را با محوریت عشق،به نثر ساده ی روزنامه ای به زبان گزارش گونه، با هدف بیان مصایب، مشکلات و فساد حکومتی آن دوره ، چاپ کرد.. در محتوا مضامینی چون استبداد ، آزادی ، عشق ،مرگ،شکست و پیروزی ، هسته ی مرکزی بررمان را شکل می دهد .بازتاب رخداد های ،سیاسی ، اجتماعی وفرهنگی در داستان نیزنقش به سزایی دارد .
کلید واژگان :سبک شناسی ، رمان پاورقی عامه پسند ، جریان ادبیات معاصراجتماعی ،سیاسی .

کلیدواژه‌ها

کلید واژگان :سبک شناسی؛ رمان پاورقی عامه پسند؛ جریان ادبیات معاصراجتماعی؛ سیاسی؛ زاویه دید

مراجع

آبراها میان˛یراوند˛(1398). کودتا˛ترجمه محمد ابراهیم فتاحی.تهران نشر نی.

آدمیت˛فریدون˛(1362)˛مقالات تاریخی.تهران:انتشارات شبگیر˛چاپ دوم.

آژند،یعقوب (1384)،انواع رمان،ادبیات داستانی ،دوره 36.

انوشه،حسن(1376)،دانشنامه ادب فارسی، تهران :ناشردانشنامه.

بالایی،کریستف،(1377)،پیدایش رمان فارسی،مترجمان مهوش قدیمی ونسرین دخت خطاط ،تهران:انتشارات معین -انجمن  ایرانشناسی فرانسه.

پولاک،(1368)، سفرنامه ایران وایرانیان ،تهران :انتشارات جهاد دانشگاهی .

حداد،حسین،(۱۳۸۷)،بررسی عناصر داستان ایرانی.تهران:انتشارات سدره مهر،چاپ یکم.

داد،سیما،(۱۳۹۰)،فرهنگ اصطلاحات ادبی.تهران:انتشارات مروارید.

دوبوار،سیمون،(۱۳۸۰)،جنس دوم.ترجمه قاسم صفوی،تهران:انتشارات توس.

دهخدا،علی اکبر(1376)،لغت نامه،تهران:دانشگاه تهران .

سیف،عبدالرضا وهمکاران ،(1384) ،روشنفکران وادبیات دوره مشروطه ،دانشکده ادبیات علوم انسانی (تهران)،دوره 56،ش73،صص123-103).

شایگان، داریوش (۱۳۸۰) بت های ذهنی و خاطرات ازلی.تهران:امیرکبیر ،چاپ چهار شمیسا،سیروس،(۱۳۹۳)،مکتب های ادبی،تهران:نشر نگیما.

شمیم علی اصغر،(1375)،ایران در دوره سلطنت قاجار،   تهران :انتشارات مدبر، چاپ هفتم.

صفایی،علی،مظفری،کبری(1388)،بررسی توصیفی،تحلیلی وانتقادی رمانهای عامه پسند ایران،مجله ادب پژوهی،شماره دهم ،زمستان،صص 136-109.

عبادیان ،محمود(1386)،درآمدی بر سبک وسبک شناسی در ادبیات ،تهران :جهاددانشگاه تهران ،چاپ دوم.

عسگری ،عسگر(1389)،نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی ،تهران :نشر فروزان ،چاپ دوم.

فتوحی،محمود(1376)،طرح پژوهشی نقد وتحلیل ادبیات داستانی بین دو جنگ جهانی(1320-1299)،جهاد دانشگاهی تهران.

فرشیدورد ،خسرو(1373)،درباره ادبیات ونقد ادبی،جلد 2،تهران:امیرکبیر.

کاظمی،مشفق،(۱۳۹۰)،تخران مخوف،تهران:نشر امید فردا.

لیس،تایسن(1394)،نظریه های نقد ادبی معاصر،ترجمه مازیارحسین زاده،انتشارات حکایت قلم نوین.

مستور،مصطفی،(۱۳۷۹)،مبانی داستان کوتاه،چاپ چهارم،تهران:نشر مرکز.

مسکوب،شاهرخ،(۱۳۷۳)رمان حقیقی.انتشارات پژوهش فروزان روز.

مریل شیل،لیدی(1368)،سفر نامه وخاطرات لیدی شیل،تهران:نشر نو.

میرصادقی،جمال،(۱۳۹۰)،ادبیات داستانی.تهران:انتشارات بهمن.

میرعابدینی،حسن،(۱۳۸۰)،صد سال داستان.

میرصادقی،جمال،(۱۳۶۰)،عناصر داستان،چاپ پنجم،تهران:نشر سخن.

میرعابدینی،حسن،(۱۳۸۱)،ادبیات داستانی،تهران:نشر چشمه.

مقاله،روند تدریجی توسعه حقوق مدنی-سیاسی زنان درایران از آغازتا کنون،1391،جلالی محمود ،بنی نجاریان  صفورا.

هارلند،ریچارد(1397)،در آمدی تاریخی برنظریه ادبی از افلاطون تابارت،مترجم نظر علی معصومی ،تهران:نشرچشمه.