سنتز ترکیب‌های دی‌هیدروپیرانو‌کربونیتریل بر پایه‌ کوجیک اسید متصل به حلقه‌ 3،2،1-تری‌آزول با روش شیمی کلیک و ارزیابی آن‌ها به‌عنوان مهارکننده‌های آنزیم تیروزیناز

پژوهش های کاربردی در شیمی

مقاله 6، دوره 16، شماره 4، اسفند 1401، صفحه 47-63   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jacr.2023.1976876.2080

نویسندگان

زهرا نجفی^{* 1}؛ سهیلا اسمعیلی²؛ سعید بابایی²؛ بهنام خالصه³؛ غلامعباس چهاردولی⁴؛ مهدی خوشنویس زاده⁵؛ تهمینه اکبرزاده⁶

¹استادیار شیمی دارویی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.

²دانشجوی دکتری شیمی آلی، گروه شیمی آلی، دانشکده شیمی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

³دانشجوی دکتری داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.

⁴دانشیار شیمی آلی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.

⁵دانشیار شیمی دارویی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.

⁶استاد شیمی دارویی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.

چکیده

در این پژوهش، سنتز ترکیب­های دی­هیدروپیرانوکربونیتریل بر پایه‌ کوجیک اسید متصل به حلقه­ 3،2،1- تری­آزول با روش شیمی کلیک و ارزیابی آن­ها به­عنوان مهارکننده‌های آنزیم تیروزیناز انجام شد. حلقه­زایی تری­آزول در ترکیب­های هدف با روش کلاسیک شارپلس  و درحضور کاتالیست مس انجام شد. ترکیب­ها شامل سه گروه مشتق­های کوجیک اسید دارای حلقه ۳،۲،۱-تری­آزول بودند که برمبنای ۴-هیدروکسی­بنزآلدهید، ۳-هیدروکسی­بنزآلدهید و ۴-هیدروکسی-۳-متوکسی­بنزآلدهید (وانیلین) سنتز شدند.  ارزیابی برون‌تنی اثر مهارکنندگی آنزیم تیروزیناز همه ترکیب­ها انجام شد. اکثر ترکیب­ها  قدرت مهاری متوسط را از خود نشان دادند و در نهایت نتیجه­ها به­صورت درصد مهار گزارش شدند. از میان آن­ها، ترکیب­های 8d ، 8f، و 8n  بهترین درصد فعالیت مهاری آنزیم تیروزیناز با درصدهای به ترتیب ۸۸_/۲ ± ۱۲_/۴۰، ۰۵_/۳ ± ۵۳_/۴۵، و ۰۵_/۲ ± ۵۲_/۴۲  را نسبت به کوجیک اسید به­عنوان شاهد استاندارد μM) ۱1_/۲ ± ۶۹_/ ۱۹)  نشان دادند. مطالعه­های داکینگ نشان داد که ترکیب­ها با آمینو اسیدهای اطراف مکان فعال آنزیم تیروزیناز برهم­کنش دارند. همچنین، بررسی ویژگی­های دارونمایی و جنبش­شناسی دارویی برای ترکیب­های منتخب، محاسبه شد و در گستره قابل­قبول قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

مهارکننده‌های آنزیم تیروزیناز؛ کوجیک اسید؛ حلقه 3؛ 2؛ 1-تری‌آزول؛ حلقه‌زایی؛ داکینگ مولکولی

مراجع

[1] Himo, F.; Lovell, T.; Hilgraf, R.; Rostovtsev, V.V.; Noodleman, L.; Sharpless, K.B.; Fokin, V.V.; J. Am. Chem. Soc. 127, 210-216, 2005.

[2] Hein, J. E.; Fokin, V.V.; Chem. Soc. Rev. 39, 1302-15, 2010.

[3] Jiang, X.; Hao, X.; Jing, L.; Wu, G.; Kang, D.; Liu, X.; Zhan, P.; Expert. Opin. Drug. Discov. 14, 779-789, 2019.

[4] Vaibhav, S.; Lakshaman, K.; Int. J. Res. Pharm. Biomed. Sci. 3, 977-82, 2012.

[5] Nursid, M.; Marraskuranto, E.; Septorini, D.; Batubara, I.; Squalen Bull. Mar. Fish. 14, 33-42, 2019.

[6] Narayanaswamy, N.; Duraisamy, A.; Balakrishnan, K.; Int. J. Pharma Bio Sci. 2, 294-303, 2011.

[7] Zimmermann Franco, D.C.;  Goncalves de Carvalho, G.S.;  Rocha, P.R.;  da Silva Teixeira, R.;  Da Silva, A.D.; Barbosa Raposo, N.R.; Molecules. 17, 11816-11825, 2012.

[8] Sharma, K.; Joshi N.; Goyal, C.; Anc. Sci. Life. 31, 18-25, 2015.

[9] Kamaraj, B.; Purohit, R.; Bio. Med. Res. Int. 2013, 697051, 2013.

[10] Kanteev, M.; Goldfeder, M.; Fishman, A.; Protein Sci. 24, 1360-9, 2015.

[11] Mohania, D., Chandel, S.; Kumar, P.; Verma, V.; Digvijay, K.; Tripathi, D.; Choudhury, K.;  Mitten, S. K.; Shah, D.; "Ultraviolet Radiations: Skin Defenc-Damage Mechanism" in: Ahmad, S. (eds) "Ultraviolet Light in Human Health, Diseases and Environment, Advances in Experimental Medicine and Biology", vol 996. Springer, Cham., 2017.

[12] Ullah, S.; Son, S.; Yun, H.; Kim, Y.D.H.; Chun. P.; Moon, H.R.; Expert Opin. Ther. Pat. 26, 347-62, 2016.

[13] Wan, H.M.; Chen, C.C.; Giridhar, R.; Chang, T.S., Wu, W.T.; Journal of Industrial Microbiology and Biotechnology 32(6), 227-233, 2005.

[14] Jones, K.; Hughes, J.; Hong, M.; Jia, Q.; Orndorff, S.; Pigment. Cell. Res. 15, 335-40, 2002.

[15] Xu, X.; Zhang, P.J.; Elder, D.E.; Arch. Pathol. Lab. Med. 127, 1083-4, 2003.

[16] Taranto, F.; Pasqualone, A.; Mangini, G.; Tripodi, P.; Miazzi. M.; Pavan. S.; Int. J. Mol. Sci. 18, 377, 2017.

[17] Najafi, Z.; Esmaili, S.; Khaleseh, B.; Babaee, S.; Khoshneviszadeh, M.; Chehardoli, G.; Akbarzadeh, T.; Sci Rep. 12, 19917, 2022.

[18] Karimian, S.; Ranjbar, S.; Dadfar, M.; Khoshneviszadeh, M.; Gholampour, M.; Sakhteman, A.; Khoshneviszadeh, M.; Mol. Divers. 25(4), 2339-49, 2021.

[19] Somakala, K.;  Amir, M.;  Sharma, V.; Wakode, S., Monatsh. Chem. 147 (11), 2017-2029, 2016.

[20] Dgachi, Y.; Martin, H.; Malek, R.; Jun, D.; Janockova, J.;  Sepsova, V.;  Soukup, O.;  Iriepa, I.;  Moraleda, I.; Maalej, E.; Carreiras, M.C.; Refouvelet, B.; Chabchoub, F.; Marco-Contelles, J.; Ismaili, L., J. Enzyme Inhib. Med. Chem. 34 (1), 163-170, 2019.

[21] Buckley, B.R.;  Figueres, M.M.;  Khan, A.N.; Heaney, H., Synlett 27(1), 51-56, 2016.

[22] Abdelli, I.; Benariba, N.; Adjdir, S.; Fekhikher, Z.; Daoud, I.; Terki, M.; Benramdane, H.; Ghalem, Said.; J. Biomol. Struct. Dyn. 39(3), 816-22, 2021.