اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات418
تعداد شماره‌ها9,997
تعداد مقالات83,560
تعداد مشاهده مقاله77,800,509
تعداد دریافت فایل اصل مقاله54,843,314
ستایش, محمد حسین, رحیمی, میلاد. (1402). تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش بینی ورشکستگی. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 2(5), 1-38. doi: 10.30495/jdaa.2023.699866
محمد حسین ستایش; میلاد رحیمی. "تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش بینی ورشکستگی". نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 2, 5, 1402, 1-38. doi: 10.30495/jdaa.2023.699866
ستایش, محمد حسین, رحیمی, میلاد. (1402). 'تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش بینی ورشکستگی', نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 2(5), pp. 1-38. doi: 10.30495/jdaa.2023.699866
ستایش, محمد حسین, رحیمی, میلاد. تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش بینی ورشکستگی. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 1402; 2(5): 1-38. doi: 10.30495/jdaa.2023.699866

تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش بینی ورشکستگی

قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری
دوره 2، شماره 5، فروردین 1402، صفحه 1-38    اصل مقاله (1.2 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jdaa.2023.699866
نویسندگان
محمد حسین ستایش* ؛ میلاد رحیمی
گروه حسابداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
چکیده
پژوهش حاضر، تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی را مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور از میان شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، نمونه‌ای به تعداد 135 شرکت انتخاب شد. به‌منظور جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای محاسبه متغیرهای پژوهش، از بانک‌ اطلاعاتی ره‌آورد نوین، پایگاه اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و همچنین پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی استفاده شده است. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از مدل رگرسیونی داده‌های تابلویی اثرات ثابت انجام گرفته است. این پژوهش، برای تحلیلگران مالی، مدیران، حسابداران و سیاستگذارن به منظور ارزیابی موقعیت مالی و پیش‌بینی ورشکستگی مالی شرکت‌ها دارای کاربرد می‌باشد. نتایج آزمون فرضیه‌ها، نشان از عدم رد هر سه فرضیه دارد و حاکی از این است که کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی تأثیر مثبت و معناداری بر پیش‌بینی ورشکستگی دارد. ضریب برآوردی کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد کمتر از ضرایب متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد شده است و این نشان می‌دهد که تعامل کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی، نقش تعدیلگری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد داشته است
کلیدواژه‌ها
واژه‌های کلیدی: کیفیت اطلاعات حسابداری؛ کیفیت اقلام تعهدی؛ سیاست پولی و پیشبینی ورشکستگی
اصل مقاله

 

تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی

 

 

 

تاریخ دریافت: 05/10/1401                  تاریخ پذیرش: 08/12/1401

محمد حسین ستایش*[1]

میلاد رحیمی[2]

 

 

چکیده

پژوهش حاضر، تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی را مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور از میان شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، نمونه‌ای به تعداد 135 شرکت انتخاب شد. به‌منظور جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای محاسبه متغیرهای پژوهش، از بانک‌ اطلاعاتی ره‌آورد نوین، پایگاه اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و همچنین پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی استفاده شده است. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از مدل رگرسیونی داده‌های تابلویی اثرات ثابت انجام گرفته است. این پژوهش، برای تحلیلگران مالی، مدیران، حسابداران و سیاستگذارن به منظور ارزیابی موقعیت مالی و پیش‌بینی ورشکستگی مالی شرکت‌ها دارای کاربرد می‌باشد. نتایج آزمون فرضیه‌ها، نشان از عدم رد هر سه فرضیه دارد و حاکی از این است که کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی تأثیر مثبت و معناداری بر پیش‌بینی ورشکستگی دارد. ضریب برآوردی کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد کمتر از ضرایب متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد شده است و این نشان می‌دهد که تعامل کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی، نقش تعدیلگری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد داشته است.

واژه‌های کلیدی: کیفیت اطلاعات حسابداری، کیفیت اقلام تعهدی، سیاست پولی و پیش‌بینی ورشکستگی

 

 

1- مقدمه

مالکان، مدیران، سرمایه‌گذاران، شریکان تجاری و بستانکاران به اندازه مؤسسات دولتی به ارزیابی موقعیت مالی یک شرکت و گرایش آن به ورشکستگی علاقه‌مند هستند. سرمایه‌گذاران با پیش‌بینی ورشکستگی نه‌تنها جلوی ریسک سوخت شدن سرمایه خود را می‌گیرند، بلکه از آن به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سبد سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند. مدیران واحدهای تجاری نیز در صورت اطلاع به موقع از خطر ورشکستگی، می‌توانند اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند. یکی از راه‌های ارزیابی، بررسی پیش‌بینی ورشکستگی مالی است (کیم و همکاران، 2016).

یکی از مشکلات پیش‌بینی ورشکستگی، عدم شناخت عوامل اثرگذار بر پیش‌بینی ورشکستگی است. شاید به این دلیل اسـت که بسیاری از پژوهشگران تمرکز خود را متوجه متغیرهای پیش‌بین نموده تا از این طریق بتوانند دقت الگو‌ها را بهبـود بخشـند (کرمی و سیدحسینی،1391). گزارش‌های مالی از مهم‌ترین محصولات سیستم حسابداری می‌باشند که هدف آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد، توانایی کسـب سود، پیش‌بینی آینده و غیره است. با چنین رویکردی، اطلاعات حسابداری منبع اطلاعاتی غنی در تصمیم‌گیری‌ها و البته پیش‌بینی رخدادهای مالی آینده می‌باشند (دستگیر و همکاران،1391). با این حال در شرایط فعلی عده‌ای صورت‌های مالی را فاقد قدرت پیش‌بینی‌کنندگی لازم می‌دانند (آگاروال و تافر، 2008). بنابراین جا دارد سودمندی کیفیت حاصل از اطلاعات حسابداری در حوزه‌های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد تا بتوان از این طریق از جایگاه فعلی این منبع اطلاعاتی مطلع شد. در پیش‌بینی ورشکستگی مالی مبتنی بر نسبت‌های حسابداری معمولاً فقط از متغیرهای حسابداری استفاده می‌شود (آگاروال و تافلر، 2008). اما این اطلاعات مشمول دو نوع محدودیت از این حیث که عملکرد گذشته شرکت را بررسی می‌کنند و اصول حسابداری مثل بهای تمام شده تاریخی و محافظه‌کاری، دامنه اطلاعات حسابداری را محدود می‌کنند، در پیش‌بینی ورشکستگی به تنهایی کافی نیستند (کارالام باکیس و همکاران، 2009). هیلگیست و همکاران (2004) استدلال می‌کنند که توانایی کیفیت اطلاعات حسابداری در پیش‌بینی ورشکستگی احتمالاً محدود است.

در پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها عوامل مختلفی در نظر گرفته شده است. این عوامل، خاص شرکت یا مربوط به بازار هستند. پژوهش‌های آلتمن (1968) و بیور (1966) که پیشگامان پژوهش در مورد ورشکستگی شرکت‌ها می‌باشند از این دست مطالعات هستند. لازم است متغیرهای اقتصادی هم درنظر گرفته شوند. این کار در دافی و همکاران (2007) وادوانی (1986)، باهامرا و همکاران (2011) و در تعدادی دیگر از مطالعات انجام شده است. واضح است که محیط اقتصادی عامل مهمی است که بر رفتار شرکت‌ها و احتمال ورشکستگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد (ساریکوف و کوپریانوف ،2020). در ایران ورشکستگی مالی شرکت‌ها تحت تأثیر شرایط اقتصادی کشور، سیاست‌های مالی، اندازه شرکت و بهبود ویژگی‌های کیفی مبتنی بر اطلاعات حسابداری است (احمدپور و همکاران،  1395). نوسانات نرخ ارز در کشور ایران چندین برابر میانگین این نوسان در سایر کشورها است. حتی نرخ تورم در ایران بالاتر از سایر کشورها است. تغییر ناگهانی در این عامل می‌تواند از عوامل اثرگذار بر ورشکستگی شرکت‌ها باشد (زرین و همکاران، 1399). بنابراین مشخص است که شوک‌های ناشی از سیاست‌های پولی بر فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها تأثیر دارد (گرتلر و گیلکریست، 1994) و این فعالیت ‌اقتصادی است که منجر به ورشکستگی یا غیرورشکستگی شرکت‌ها خواهد شد (لوپوکی، 2005).

پژوهش حاضر تجزیه‌وتحلیل ورشکستگی شرکت‌ها را با استفاده از داده‌های حسابداری همراه با متغیرهای اقتصادی انجام داده و به دنبال پاسخ به این سوال است که، آیا کیفیت اطلاعات حسابداری از طریق سنجش کیفیت اقلام تعهدی و سیاست پولی تأثیری بر پیش‌بینی ورشکستگی دارد یا خیر؟ به‌طورکلی هدف از این پژوهش، ارزیابی توان مالی شرکت‌های بورس اوراق بهادار در ایران، بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری از طریق اندازه‌گیری کیفیت اقلام تعهدی، تعیین میزان تغییرات سیاست پولی، شناسایی میزان و نحوه تأثیرپذیری شرکت‌ها قبل از موعد ورشکستگی و ارتباط آن با متغیرهای اقتصادی و حسابداری موجود در پژوهش است و در نهایت اثرات سیاست پولی را در ورشکستگی شرکت‌ها نشان خواهد داد تا در اتخاذ سیاست‌های مشخص توسط مقامات پولی درنظرگرفته شود. در این پژوهش سعی گردیده است با تأکید بر اهمیت و کیفیت داده‌های ورودی تا حد امکان به بهترین نتایج در بورس اوراق بهادار در ایران دست یافته و از این طریق گامی در راستای افزایش شفافیت اطلاعاتی در بازار سرمایه برداشته شود. ساختار پژوهش به این صورت است که ابتدا مبانی نظری و پیشینه پژوهش بیان می‌شود. سپس، روش‌شناسی و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و یافته‌های پژوهش ارائه می‌شود. پس از بیان بحث و نتیجه‌گیری، پیشنهادات کاربردی بیان می‌شود.

 

2- مبانی نظری پژوهش

ورشکستگی ممکن است در یک مغازه خرده‌فروشی کوچک که قادر به ایفای تعهد اجاره‌اش نیست و بدین دلیل بسته می‌شود و یا در یک شرکت تولیدی بزرگ، به دلیل نداشتن نقدینگی مطلوب و زیان‌های مستمر سالانه رخ دهد. حسابداران باید علل پدید آورنده ورشکستگی را به‌خوبی درک کنند زیرا آن‌ها هستند که می‌توانند قبل از وقوع ورشکستگی، مدیریت را از آن آگاه سازند و راه‌حل‌های پیشگیری‌کننده ارائه نمایند. از طرفی سیاست پولی از طریق تأثیر آن بر تورم و انتظارات تورمی بر ورشکستگی شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد. در این بخش، به توضیح و تشریح واژه‌های اصلی پژوهش از جمله کیفیت اطلاعات حسابداری، سیاست پولی و پیش‌بینی ورشکستگی پرداخته می‌شود و در ادامه ارتباط بین آن‌ها بیان می‌گردد.

 

2-1- کیفیت اطلاعات حسابداری

موفقیت یا شکست یک سازمان در دستیابی به اهداف خود به کیفیت اطلاعات حسابداری بستگی دارد (آل‌علی، 2014). اگر اطلاعات حسابداری تولید شده با کیفیت باشد عیناً نشان‌دهنده عملکرد فعلی شرکت است. لذا برای پیش‌بینی آینده مفید بوده و ارزش شرکت را ارزیابی می‌کند (دیچو و اسچرند، 2010). ارقام حسابداری و اطلاعات و گزارش‌های مالی،  بخش مهمی از داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز فرایند تصمیم‌گیری اقتصادی، محسوب می‌شوند و سودمندی‌ آن‌ها نیز مورد پذیرش علاقه‌مندان بوده است (ثقفی و سدیدی، 1386). نگاه بسیاری از افراد و کارشناسان به علت به وجود آمدن بحران‌ها و اختلافات مالی در سطح جهان، به سمت حسابداری جلب شده است به نحوی که اطلاعات حسابداری به عنوان یکی از قابل‌اعتمادترین منابع اطلاعاتی در نظر گرفته می‌شود. چنین نگرشی به اطلاعات حسابداری موجب اهمیت کیفیت اطلاعات حسابداری شده است (اعتمادی و همکاران، 1391). کیفیت اطلاعات حسابداری برای تحلیلگران و استفاده‌کنندگان از دیدگاه گزارشگری مالی مطرح است. به این معنی که اگر صورت‌های مالی، استفاده‌کنندگان را در پیش‌بینی گمراه سازد از کیفیت پایینی برخوردار است (یوسفی، 1389).

 

2-2- سیاست پولی

به‌طور کلی سیاست پولی بخشی از سیاست‌های اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد که از طریق آن مقامات پولی کشور تلاش می‌کنند در چارچوبی هماهنگ با سایر سیاست‌های اقتصادی، عرضه پول را به نحوی کنترل کنند که متناسب با اهداف کشور باشد. بدین ترتیب سیاست‌های پولی به مجموعه تدابیر و تصمیم‌هایی گفته می‌شود که از طریق بانک مرکزی برای کنترل حجم پول و اعتبار درنظر گرفته شده است تا از طریق تغییرات عرضه پول و نرخ بهره، جریان مخارج جامعه را تحت تأثیر قرار دهد و در نتیجه، رسیدن به اهداف اقتصادی تسهیل گردد (منوچهرآبادی، 1394). اگر سیاست پولی به خوبی تدوین نشده باشد، در این صورت دیگر  سیاستگذار پولی به اهداف خود نخواهد رسید و حتی ممکن است نتایج وخیمی را به بار بیاورد (اوناتسکی و ویلیـامز، 2003).

 

2-3- پیش‌بینی ورشکستگی

ورشکستگی شرکت‌ها زیان هنگفتی را برای سرمایه‌گذاران، طلبکاران، مدیران، کارگران، عرضه‌کنندگان و مشتریان ایجاد می‌کند. اگر کسی علت انحلال شرکت‌ها را متوجه شود، با برنامه‌ریزی لازم شرکت را از مرگ حتمی نجات می‌دهد. بنابراین پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها پیش‌نیاز جلوگیری ورشکستی است (رهنمای رودپشتی و همکاران، 1385). از نقطه نظر اقتصادی، ورشکستگی شرکت را می‌توان به زیان‌ده بودن شرکت تعبیر کرد که در این حالت، شرکت دچار عدم موفقیت شده است (وستون و کاپلند، 1992). ارائه تعریفی مستقل از گروه‌های درگیر مسأله بسیار مشکل است، امّا می‌توان مدعی شد که مدیریت، سرمایه‌گذاران، بستانکاران و نهادهای قانونی بیش از سایرین تحت تأثیر پدیده ورشکستگی قرار می‌گیرند. لذا آگاهی از خطر ورشکستگی برای سرمایه‌گذاران بسیار مهم است (سعیدی و آقایی، 1388).

 

2-4- کیفیت اطلاعات حسابداری و پیش‌بینی ورشکستگی

حسابداری ابزاری برای انتقال اطلاعات مالی شرکت‌ها است تا استفاده‌کنندگان با بهره‌گیری از آن، توانایی اتخاذ تصمیمات خود را به‌دست آورند. از این‌رو، اعداد و ارقام ارائه شده از مجرای سیستم اطلاعاتی حسابداری دارای اهمیت ویژه‌ و در اتخاذ تصمیم‌های اقتصادی مؤثر می‌باشد (جمالیان‌پور و ثقفی، ۱۳۹۲). بحران‌های مالی که اخیراً گریبان‌گیر شرکت‌های بسیاری شده و مشکلات زیادی را برای آنان فراهم آورده است، بر ارزش اطلاعات حسابداری تأثیر می‌گذارد. در کشورهای تحت تأثیر بحران مالی، محتوای اطلاعاتی در طول دوره بحران، به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است (ابراهیمی و همکاران، ۱۳۹۵). پیش‌بینی ورشکستگی یکی از حوزه‌هایی است که تاکنون پژوهشگران بسیاری به بررسی سودمندی اطلاعات حسابداری در آن پرداخته‌اند. صورت‌های مالی همواره شاخص‌های مناسبی برای پیش‌بینی ورشکستگی بوده‌، به‌طوری که پژوهشگران در قالب الگوهای مختلف از این متغیرها استفاده کرده‌اند. این نسبت‌ها با نزدیک‌تر شدن تاریخ ورشکستگی تقریباً به‌طور یکنواخت بدتر می‌شوند و رفتارهای قابل پیش‌بینی از خود به جای می‌گذارند (پورحیدری و یزدی، 1390).

پیش‌بینی ورشکستگی یکی از کاربردهای اصلی اطلاعات حسابداری است، وجود استانداردهای بین‌المللی حسابداری، کیفیت اطلاعات موجود در صورت‌های مالی را برای پیش‌بینی ورشکستگی بهبود می‌بخشد (بادل و همکاران، 2016). کیفیت اطلاعات حسابداری بالا، سطوح بالاتری از عملکرد مالی را منعکس می‌کند (بوکنیا، 2014) و این سطوح عملکرد مالی بر پیش‌بینی ورشکستگی اثرگذار است. مدیران شرکت‌ها می‌توانند با بالا بردن میزان گردش دارایی‌ها و نسبت جاری و کاهش میزان بدهی‌های خود عملکرد مالی را بهبود بخشیده و از ورشکستگی دور شوند (خدامرادی و همکاران، 1394). یافته‌های گارسیا و همکاران (2009) حاکی از آن است که شرکت‌های ورشکسته، در چهار سال قبل از ورشکستگی با استفاده از دو ابزار دستکاری کیفیت اقلام تعهدی که نشان‌دهنده کیفیت اطلاعات حسابداری است و دستکاری فعالیت‌های واقعی، سودهای خود را به شکل افزایشی مدیریت می‌کنند. رضایی و همکاران (1398) همچنین به این نتایج دست یافتند. آن‌ها بیان می‌کنند که شرکت‌های درمانده مالی سودهای خود را در سه سال قبل از ورشکستگی به شکل افزایشی مدیریت می‌کنند. در حالی‌که شرکت‌های سالم به‌طور معمول این کار را از طریق کیفیت اطلاعات حسابداری انجام می‌دهند. شرکت‌هایی که بحران مالی دارند، با دستکاری اقلام تعهدی و دستکاری فعالیت‌های واقعی، نسبت به سایر شرکت‌ها مدیریت سود بیشتری انجام داده‌اند. این شواهد نشان می‌دهد که بین کیفیت اطلاعات حسابداری و پیش‌بینی ورشکستگی، ارتباط معناداری وجود دارد.

 

2-5- سیاست پولی و پیش‌بینی ورشکستگی

در خصوص ارتباط بین سیاست پولی و پیش‌بینی ورشکستگی مالی شرکت‌ها، از چند جهت می‌توان صحبت کرد. پایه پولی به عنوان یک منبع قدرتمند در اختیار بانک مرکزی، تأثیر قابل توجهی بر احتمال ورشکستگی شرکت‌ها دارد. افزایش پایه پولی منجر به افزایش حجم پول می‌شود. بنابراین، قدرت خرید پول پایین می‌آید و نتیجه آن، کاهش ارزش واقعی پرداخت سود شرکت‌ها و بازپرداخت بدهی است. بنابراین، احتمال ورشکستگی شرکت‌ها کاهش می‌یابد. کاهش بودجه می‌تواند فعالیت اقتصادی شرکت‌هایی که متکی به تامین مالی بانکی هستند را کاهش دهد (آرمسترانگ و همکاران، ۲۰19). کشیاپ و استین (1994) نشان دادند که دسترسی کمتر شرکت‌های غیر‌مالی به اعتبار بانکی در نهایت منجر به کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری می‌شود. از آن‌جا که سرمایه‌گذاری‌ها معمولاً با ریسک همراه هستند، نرخ ورشکستگی کاهش می‌یابد. از طرفی افزایش نرخ ارز هم به طور بالقوه می‌تواند منجر به افزایش دفعات شکست شرکت‌ها شود (گودی و میکس، 1991).

     وقتی صحبت از سیاست پولی می‌شود، نرخ بهره از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصاد کلان است. نرخ بهره بانکی هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت بر ورشکستگی تأثیر می‌گذارد (لیو ، 2004). کاهش نرخ بهره، تورم را تسریع می‌کند و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بدهی‌های خود را با کاهش ارزش واقعی پرداخت‌ها به‌طور کارآمدتر پرداخت کنند (دی‌فیوره و همکاران، 2011). شوک مثبت در نرخ بهره احتمال ورشکستگی را افزایش می‌دهد، در حالی که سیاست پولی انبساطی از ورشکستگی شرکت‌ها جلوگیری می‌کند. نرخ تورم هم ارتباط تنگاتنگی با سیاست پولی دارد (هاراد و کاگیاما، 2011). تورم بالا باعث افزایش تعداد ورشکستگی‌ها و به طور کلی بازار سهام می‌گردد (وادوانی، 1986). سیاست پولی از طریق تأثیر آن بر تورم و انتظارات تورمی بر ورشکستگی شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد. سیاست پولی منفعل، تورم دوره‌ای را ایجاد می‌کند. بنابراین شوک‌های واقعی نامطلوب، فشارهای قوی ایجاد می‌کنند، تا ورشکستگی را در شرکت‌ها تقویت کند. هدف‌گذاری تورم یا سایر سیاست‌هایی که به دنبال حذف تورم دوره‌ای هستند، می‌توانند این مکانیسم را کاهش دهند. بنابراین ارتباط مهمی بین سیاست‌های پولی، ورشکستگی شرکت‌ها و تورم است (باهامرا و همکاران، 2011). دی فیوره و همکاران (2011) هم این یافته‌ها را تأیید می‌کنند. همان‌طور که مشخص است، سیاست پولی دارای اثرات متفاوتی بر پیش‌بینی ورشکستگی است (ساریکوف و کوپریانوف، 2020).

 

2-6- کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی

محیط‌های اطلاعاتی شرکت‌ها و کیفیت اطلاعات حسابداری آنان می‌تواند در کاهش ناهماهنگی‌های اطلاعات بین تأمین‌کنندگان سرمایه و شرکت‌ها نقش بازی کند. شرکت‌هایی که کیفیت اطلاعات حسابداری کمتری دارند، تأمین مالی نامطلوبی را از سوی سهامداران متحمل می‌شوند و واکنش بیشتری نسبت به تغییرات غافلگیرکننده سیاست پولی دارند (کوتاری و لیندسی، 2019). شرکت‌هایی که دارای کیفیت اطلاعات حسابداری بالاتر هستند، نسبت به سیاست پولی حساسیت کمتری دارند اما شرکت‌هایی که فاقد حسابداری با کیفیت بالا هستند، نسبت به سیاست پولی حساسیت بیشتری دارند (آرمسترانگ و همکاران، 2010، دکو و همکاران، 2010). در طول دوره سیاست‌های سختگیرانه پولی و در چارچوب وام‌دهی بانکی، اگرچه ریسک نکول بدهی افزایش می‌یابد اما بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری آن‌ها همچنان می‌تواند مقیاس استقراض بانکی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و هزینه استقراض بانکی شرکت‌های بورسی را کاهش دهد. دوره تشدید سیاست‌های پولی، بانک‌ها منابع اعتباری بیشتری را به شرکت‌های دارای کیفیت اطلاعات حسابداری بالا تخصیص می‌دهند و این‌گونه شرکت‌ها می‌توانند با هزینه کمتری استقراض بانکی را دریافت کنند. شرکت‌هایی که اطلاعات حسابداری افشا شده آن‌ها، کیفیت بهتری دارد در هنگام اجرای سیاست‌های پولی انقباضی و با افزایش نیازهای مالی، وام‌های بانکی بیشتری با نرخ بهره بسیار کمتر دریافت می‌کنند. افشای اطلاعات با کیفیت بالاتر به کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین بانک‌ها و شرکت‌ها، افزایش اعتبار شرکت‌ها برای دریافت وام‌های بانکی، کاهش هزینه تأمین مالی بدهی و در نتیجه کاهش اثرات نامطلوب بی‌ثباتی سیاست‌های پولی در تأمین مالی بدهی شرکت‌ها کمک می‌کند (شانپینگ و ژیجون، 2011).

به‌طور خلاصه می‌توان گفت، کیفیت اطلاعات حسابداری شرکت‌ها بر سیاست‌های پولی تأثیر می‌گذارد (آرمسترانگ و همکاران، 2019). این تأثیر از طریق حساسیت شرکت به نقایص بازار اعتباری است (کوتاری و لیندسی، 2019). ازسوی دیگر تأثیر اخبار سیاست‌های پولی هم بر کیفیت اطلاعات حسابداری شرکت حساس است. به عبارتی، شرایط اقتصادی و سیاست پولی، بر کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیرگذار است (گراندستاف، 2020).

 

3- پیشینه پژوهش

3-1- پژوهش‌های داخلی

3-1-1- کیفیت اطلاعات حسابداری

نادری و همکاران (1397) پژوهش خود را با هدف بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و همبستگی نرخ رشد شرکت با صنعت، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به انجام رساندند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها نشان داد که کیفیت بالای اطلاعات حسابداری به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاری انجام شده توسط آنان، در فعالیت اصلی شرکت سرمایه‌گذاری شده است. نیکبخت و همکاران (1399) در پژوهش خود، تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و کیفیت افشاء بر میزان بکارگیری منابع مالی در فعالیت‌های تجاری اصلی نمونه‌ای متشکل از137  شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران در بازۀ زمانی1382-1395  مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان می‌دهد که با افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری و کیفیت افشاء، میزان بکارگیری منابع مالی در فعالیت تجاری اصلی شرکت‌ها، افزایش می‌یابد. همچنین، یافته‌ها بیان می‌کنند در مقایسه با کیفیت افشاء، کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیر قوی‌تری بر معیار بکارگیری منابع مالی در فعالیت‌های تجاری اصلی واحد تجاری دارد. ملائی (1401) به بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر نگهداشت وجه نقد با تاکید بر نرخ تورم پرداخته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که کیفیت اطلاعات حسابداری بر نگهداشت وجه نقد تاثیر معکوس و معناداری دارد. همچنین، نرخ تورم بر ارتباط بین کیفیت اطلاعات حسابداری بر نگهداشت وجه نقد تأثیر معکوس دارد و نرخ تورم ارتباط معکوس بین کیفیت اطلاعات حسابداری و نگهداشت وجه نقد را تشدید می‌کند.

 

3-1-2- سیاست پولی

کامیابی و گرجیان (1395) به بررسی اثر سیاست پولی بر رابطه بین محافظه‌کاری حسابداری و اعتبار تجاری طی سال‌های1387  تا1393  پرداختند. بدین منظور، نمونه آماری متشکل از70  شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است و برای متغیر سیاست پولی از داده‎های سری زمانی استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها نشان می‌دهد که محافظه‌کاری حسابداری بر اعتبار تجاری تأثیر مستقیم و معناداری دارد. همچنین یافته‌های پژوهش بیانگر این است که سیاست پولی، تأثیر محافظه‌کاری حسابداری را بر اعتبار تجاری تضعیف می‌کند. طاهری بازخانه و همکاران (1399) در پژوهش خود، در چارچوب الگوی کینزی جدید، اثرات واکنش بانک مرکزی نسبت به ادوار مالی را طی سال‌های1369  تا1395  بررسی کردند. نتایج نشان می‌دهد که سیاست پولی در ایران از طریق تغییر در پایه‌ پولی به تنهایی نمی‌تواند اثرات تکانه‌ مالی بر اقتصاد کلان را کاهش دهد. حاجی‌ها و شکرشکن (1400) در پژوهشی به این نتایج دست یافتند که بین سیاست پولی و سرمایه‌گذاری به شکل سرمایه‌ای در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. عرفانی و همکاران (1401) در پژوهش خود به منظور بررسی اثرگذاری سیاست پولی در دوره‌های رونق و رکود اقتصادی در ایران نشان دادند که در دوره‌های رکود اقتصادی شاخص انعطاف‌پذیری قیمت‌ها افزایش یافته و بنابراین، اثرگذاری سیاست پولی بر تولید حقیقی کاهش می‌یابد و برعکس در دوره‌های رونق اقتصادی اثرگذاری سیاست پولی جهت رونق بیشتر به اقتصاد و یا برقراری ثبات اقتصادی افزایش می‌یابد.

 

3-1-3- پیش‌بینی ورشکستگی

صالحی و بذرگر (1394) به بررسی تأثیر کیفیت سود بر ورشکستگی شرکت‌ها پرداختند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد زمانی که از مدل آلتمن برای محاسبه ورشکستگی استفاده می‌شود، رابطه میان اقلام تعهدی اختیاری و اقلام تعهدی اختیاری تعدیل شده با ورشکستگی معنادار و مستقیم است. ستایش و اذنب (1398) پژوهش خود را با هدف ارایه‌‌ مدل بهینه برای پیش‌بینی ورشکستگی با استفاده از الگوریتم علف‌های هرز به انجام رساندند. نمونۀ‌‌ آماری پژوهش شامل112  شرکت ورشکسته و غیرورشکسته پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازۀ‌‌ زمانی1381-1393  می‌باشد که از لحاظ اندازه و صنعت نیز باهم تطابق دارند. جهت ارزیابی کارایی مدل مبتنی بر الگوریتم علف‌های هرز در مقایسه با مدل آلتمن، دقت مدل‌های مزبور در پیش‌بینی صحیح ورشکستگی شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از این است که مدل‌های مبتنی بر الگوریتم علف‌های هرز در مقایسه با مدل سنتی  آلتمن، با دقت بالاتری ورشکستگی شرکت‌ها را پیش‌بینی می‌نماید. خوشکار و همکاران (1398) با هدف بررسی رابطه بین نسبت‌های مالی سودآوری و پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌های بورسی پژوهشی را انجام دادند. نمونه‌های تحت بررسی در این پژوهش شامل 43 شرکت ورشکسته و43  شرکت غیر ورشکسته، طی دوره مالی 5ساله91-95  می‌باشد. جهت آزمون فرضیه‌ها مدنظر در این پژوهش، از دو روش آزمون آماری تحلیل تشخیصی (با استفاده از داده‌های مقطعی) و رگرسیون لوجستیک (با استفاده از دیتا پنل) استفاده شده است. نتایج هر دو روش آماری فوق، وجود رابطه معنادار بین نسبت‌های مالی سودآوری و پیش‌بینی ورشکستگی را در سطح خطا5%  تأیید می‌کند. محمدی‌پور و همکاران (1401) در پژوهش خود با هدف بررسی تأثیر مدیریت سود بر پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نشان دادند که هر دو مدل تعدیل شده جونز و مدل کوتاری بر پیش‌بینی ورشکستگی شرکتHYPERLINK "https://civilica.com/search/paper/k-%D9%88%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C%20%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%20%D9%87%D8%A7/"‌HYPERLINK "https://civilica.com/search/paper/k-%D9%88%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C%20%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%20%D9%87%D8%A7/"ها تأثیر معناداری دارند.

 

3-1-4- کیفیت اطلاعات حسابداری و پیش‌بینی ورشکستگی

کرمی و سید حسینی (1391) به بررسی سودمندی اطلاعات حسابداری نسبت به اطلاعات بازار در پیش‌بینی ورشکستگی پرداختند. در این راستا با استفاده از الگوریتم ژنتیک، الگوهایی با ترکیب مختلفی از متغیرهای حسابداری و بازار، طراحی شده و مورد آزمون قرار گرفت. همچنین به منظور بهبود قابلیت تعمیم نتایج، از اعتبارسنجی متقابل استفاده کردند. یافته‌های پژوهش نشان داد که اطلاعات حسابداری در پیش‌بینی ورشکستگی از سودمندی بیشتری نسبت به اطلاعات بازار برخوردار بوده و اطلاعات بازار نمی‌تواند مکمل خوبی برای اطلاعات حسابداری به‌منظور پیش‌بینی ورشکستگی باشد. جمالیان‌پور و ثقفی (1392) با بررسی رابطة بین احتمال ورشکستگی و برخی از خصوصیات کیفی سود (اقلام تعهدی و پایداری سود) نشان دادند در اغلب موارد رابطة بین بحران مالی با ویژگی‌های کیفی سود معنادار بوده است. همچنین شرکت‌ها هنگام بحران مالی از اقلام تعهدی بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها بهره می‌برند. احمدپور و همکاران (1395) به بررسی عوامل مؤثر بر ریسک ورشکستگی مالی شرکت‌ها پرداختند. نتایج، تأثیر با اهمیت ویژگی‌های کیفی مبتنی بر اطلاعات حسابداری (کیفیت اقلام تعهدی، پایداری، پیش‌بینی‌پذیری) بر ریسک ورشکستگی مالی شرکت‌ها را تأیید می‌کند. به‌طور کلی یافته‌ها بیانگر آن است که ریسک ورشکستگی مالی شرکت بیشتر تحت تأثیر شرایط اقتصادی کشور، سیاست‌های تأمین مالی، اندازه شرکت، نوع صنعت و بهبود ویژگی‌های کیفی مبتنی بر اطلاعات حسابداری می‌باشد. رضایی و همکاران (1398) در پژوهشی  با عنوان ارزیابی کیفیت اطلاعات حسابداری ارائه شده با استفاده از الگورتیم تجمع ذرات، نشان دادند که شرکت‌های درمانده مالی سودهای خود را در سه سال قبل از ورشکستگی به شکل افزایشی مدیریت می‌کنند. در حالی‌که شرکت‌های سالم به‌طور معمول این کار را از طریق کیفیت اطلاعات حسابداری انجام می‌دهند. شرکت‌هایی که بحران مالی دارند، با دستکاری اقلام تعهدی و دستکاری فعالیت‌های واقعی، نسبت به سایر شرکت‌ها مدیریت سود بیشتری انجام داده‌اند.

 

3-1-5- سیاست پولی و پیش‌بینی ورشکستگی  

نبوی چاشمی و همکاران (1398) در پژوهش خود با جامعه آماری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی از سال 1382-1386 و نمونه‌ای شامل 40 شرکت متشکل از 20 شرکت ورشکسته و 20 شرکت غیرورشکسته به این نتایج رسیدند که مدل الجیت با متغیرهای توضیحی سرمایه در گردش بر کل دارایی، دارایی جاری بر بدهی جاری و سود ناویژه بر فروش می‌باشند، بیشترین قدرت پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها در ایران را دارند. پژوهشگران در نهایت به این نتیجه رسیدند که روند ورشکستگی شرکت‌ها در ایران، یک فرآیند تدریجی و درازمدت نیست، بلکه شرکت‌ها تحت تأثیر نوسانات اقتصادی و متغیرهای سیاستی، در کوتاه‌مدت، دچار ورشکستگی می‌گردند. پیش‌قدم و پاکروان (1397) بررسی تاثیر سیاست‌های پولی بر شکنندگی مالی در شرکت‌های منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (صنعت سیمان) برای دوره زمانی 1390-1395پرداختند. نتایج حاصل از رگرسیون داده‌های تابلویی نشان داد که شاخص‌های مربوط به سیاست‌های پولی مورد استفاده در این پژوهش، نظیر نرخ بهره بین بانکی، نرخ ارز و حجم نقدینگی بر شاخص شکنندگی مالی شرکت‌های منتخب اثر مثبت و معناداری دارد و تمامی فرضیه‌های پژوهشگر در این خصوص پذیرفته شدند. ادیب‌پور و همکاران (1398) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که، با افزایش تاب‌آوری و نرخ رشد اقتصادی، احتمال ورشکستگی نظام بانکی کاهش یافته است. در الگوی بورمن، افزایش حکمرانی خوب، سلامت سیاست پولی، قدرت خارجی، استقلال صادرات، اعتبارات و ذخایر سبب کاهش و افزایش کسری بودجه سبب افزایش احتمال ورشکستگی بانکی شده است.  فروغی و همکاران (1398) در پژوهشی، شامل 180 شرکت از میان شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1384 تا 1393 برای رتبه‌بندی سهام شرکت‌ها به لحاظ ریسک ورشکستگی از الگوی اهلسون (1980) استفاده کردند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که متوسط صرف ریسک جریان نقدی برای شرکت‌های نمونه به‌طور معناداری، بزرگ‌تر از متوسط صرف ریسک نرخ تنزیل است. به‌علاوه، با افزایش ریسک ورشکستگی شرکت‌های نمونه، بتای نرخ تنزیل افزایش و بتای جریان نقدی کاهش می‌یابد. بنابراین با توجه به شواهد، توانایی الگوی دو بتا در توضیح ریسک ورشکستگی شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران تأیید می‌شود.

 

3-2- پژوهش‌های خارجی

3-2-1- کیفیت اطلاعات حسابداری

چن و همکاران (2011) که رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و سرمایه‌گذاری را بررسی کردند، آن‌ها دریافتند که کیفیت اطلاعات حسابداری موجب افزایش سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خصوصی می‌گردد. این شرکت‌ها هموارسازی سود کمتری انجام می‌دهند و سطح پایین‌تری از اقلام تعهدی را گزارش می‌کنند. چنگ و همکاران (2012) در پژوهش خود نشان دادند که بین کیفیت اطلاعات حسابداری و بیش سرمایه‌گذاری و کم سرمایه‌گذاری رابطه معکوس وجود دارد و رابطه مذکور در شرکت‌ها با عدم تقارن اطلاعاتی و انگیزه مدیریت سود بالا، ضعیف‌تر است. لشگری و همکاران (2015) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که کیفیت اطلاعات حسابداری به شدت به ارائه محیط اطلاعاتی و منابع اطلاعاتی وابسته است و شرکت‌هایی که ضعف کنترل داخلی بالایی دارند، کیفیت اطلاعات حسابداری آن‌ها کاهش می‌یابد. ژای و وانگ (2016) نشان دادند، هر چه کیفیت اطلاعات حسابداری بالاتر باشد، همبستگی و هم‌زمانی رشد درآمد عملیاتی بین شرکت پذیرفته شده در بورس و صنعت آن بیشتر است. علاوه بر این، رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و انتخاب سرمایه‌گذاری، زمانی که محیط حاکمیت شرکتی ضعیف باشد، آشکارتر است. این نتایج حاکی از آن است که اطلاعات حسابداری با کیفیت بالا نقش حاکمیتی مهمی را ایفا می‌کند که می‌تواند مدیریت را برای بهینه‌سازی انتخاب‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت قرار دهد.

الود و جربویی (2017) در پژوهش خود به  این نتیجه رسیدند که کیفیت اطلاعات حسابداری به مشکل کاهش سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. همچنین کیفیت اطلاعات حسابداری و تخصص حسابرس دو سازوکار  جهت افزایش کارایی سرمایه‌گذاری هستند. کیفیت اطلاعات حسابداری به طور مثبت با کارایی سرمایه‌گذاری برای شرکت‌هایی که حسابرس آن‌ها متخصص صنعت است، مرتبط می‌باشد. نمو همکاران (2020) در پژوهش خود به بررسی نقش عواملی مانند بازارهای مالی و کیفیت اطلاعات حسابداری در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی پرداختند. آن‌ها نشان دادند که بازارهای مالی و کیفیت اطلاعات حسابداری از عوامل مهم ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به یک کشور هستند. به طور خاص، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با حسابرسی‌های مالی و استانداردهای گزارشگری و در دسترس بودن سرمایه‌های خطرپذیر در همه کشورها ارتباط مثبت دارد. آن‌ها همچنین نشان دادند که کیفیت اطلاعات حسابداری برای کشورهای در حال توسعه و نوظهور از اهمیت بیشتری نسبت به کشورهای پیشرفته برخوردار است. دینگ و یانگ (2020) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که، کیفیت بالاتر اطلاعات حسابداری می‌تواند سیگنالی با کیفیت بالا به بازار سرمایه منتقل کند. آدیکاریا (2021) در پژوهش خود به این نتیجه رسید که اجرای استانداردهای بین‌المللی حسابداری منجر به تغییرپذیری کمتر در سود خالص، مقدار بالاتر اقلام تعهدی اختیاری، شناسایی به موقع زیان کمتر می‌شود. همچنین کیفیت اطلاعات حسابداری با گذشت زمان بهبود می‌یابد.

 

3-2-2- سیاست پولی

نونژاد و همکاران (2012) در پژوهش اثر سیاست‌های پولی بر شاخص قیمت سهام در ایران به این نتیجه دست یافتند که سیاست پولی اثر مثبت بر شاخص قیمت اسمی و حقیقی سهام دارد. حجم پول را نیز به عنوان نماینده سیاست پولی به حساب آوردند. گوسپادینوف و جمالی (2014) در پژوهشی به بررسی واکنش پویای نوسانات سهام به سیاست پولی پرداختند. نتایج پژوهش آن‌ها نشان می‌دهد که نوسانات بازار سهام و همین طور بازده سهام واکنش معناداری نسبت به شوک سیاست پولی نشان می‌دهند و در کوتاه‌مدت، نوسانات پاداش ریسک، اهرم مالی، حجم معاملات و نرخ بهره توضیح‌دهنده افزیش نوسانات بازار سهام هستند. اما واکنش پویای بلندمدت نوسانات نشان می‌دهد که سیاست پولی نقش برجسته‌ای در بنیان‌های بازار سهام دارد. دی و یانگ (2015) تأثیر محافظه‌کاری حسابداری بر اعتبار تجاری، با در نظر گرفتن تغییرات در سیاست پولی بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که شرکت‌هایی که محافظه‌کاری حسابداری بالاتری دارند اعتبار تجاری بیشتری کسب می‌کنند و محافظه‌کاری حسابداری تأثیر بیشتری بر اعتبار تجاری تحت سیاست‌های پولی سخت‌گیرانه دارد. رضازاده (2016) به بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی از جمله حجم نقدینگی برای بیان وضعیت سیاست پولی بر بی‌ثباتی بازدهی سهام بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. نتایج پژوهش او نشان می‌دهد که نرخ رشد عرضه پول و تغییرات لگاریتم نرخ ارز، تأثیر مثبت و معنادار بر بی‌ثباتی بازدهی سهام داشته و نرخ تورم، تأثیر مثبت ولی غیرمعنادار بر بی‌ثباتی سهام دارد. همچنین تأثیر نرخ رشد تولیدات صنعتی بر بی‌ثباتی بازدهی سهام منفی و معنادار بوده است.

یانگ و همکاران (2021) نشان دادند که تشدید کنترل سیاست‌های پولی، موجب سرمایه‌گذاری ناکارآمد می‌گردد، در حالی که بهبود مقایسه‌پذیری اطلاعات حسابداری می‌تواند این اثر منفی را خنثی کند، به‌طوری که کارایی سرمایه‌گذاری شرکت بهبود می‌یابد. نتایج بیشتر نشان می‌دهد، در دوره تشدید کنترل سیاست‌های پولی، شرکت‌هایی با هزینه‌های نمایندگی بالا و محدودیت‌های مالی بالا می‌توانند با بهبود قابلیت مقایسه‌پذیری اطلاعات حسابداری، کارایی سرمایه‌گذاری شرکت را بهبود ببخشند. سوئی و همکاران (2022) به ارتباط بین سیاست‌های پولی و اقتصاد کلان، سیاست‌های احتیاطی کلان و ثبات مالی در چین پرداختند. یافته‌ها نشان‌دهنده این است که سیاست پولی انبساطی منجر به رشد تولید می‌شود و تشدید سیاست‌های پولی کمی یا گسترش سیاست‌های پولی مبتنی بر قیمت در حفظ ثبات مالی مؤثر است.  سوئنن و وننت (2022) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که سیاست‌های سازگارانه بانک مرکزی اروپا به طور کلی ریسک ورشکستگی بانک را کاهش می‌دهد. اقدامات سیاست بانک مرکزی اروپا از طریق ترکیبی از یک اثر مستقیم و یک اثر غیرمستقیم از طریق حاکمیت تأثیر مفید خود را بر روی نمایه ریسک ورشکستگی بانک‌ها اعمال می‌کند و در حالت تعادل، اثرات سودمند سیاست‌های پولی تسهیل‌کننده بانک مرکزی اروپا بر نمایه ریسک ورشکستگی بانک‌ها با اثرات منفی بیشتر است. داویس و زلات (2022) به بررسی اثر انقباض پولی در اقتصادهای پیشرفته بر جریان خالص سرمایه در سراسر جهان پرداختند. نتایج، نشان می‌دهد که عدم در نظر گرفتن اثرات سیاست پولی داخلی، کشش تخمینی جریان سرمایه خالص به نرخ‌های بهره خارجی را تا یک سوم برای کشورهای دارای حساب سرمایه باز کاهش می‌دهد.

 

3-2-3- پیش‌بینی ورشکستگی

معروف‌ترین مدل پیش‌بینی درماندگی مالی و ورشگستگی مالی در سال1968  توسط آلتمن ارائه شد. وی در پی مطالعات بیور، با بکارگیری روش تحلیل تمایزی چندگانه و نسبت‌های مالی، الگویی به نام z-score برای پیش‌بینی ورشکستگی مالی شرکت‌های تولیدی ارائه کرد. آلتمن با این روش از میان22  نسبت مالی،5  نسبت را به عنوان متغیرهای مستقل در الگویz  ترکیب نمود. آگاروال و تافلر (2008) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که هیچ یک از مدل‌های مبتنی بر بازار و مدل مبتنی بر نسبت حسابداری، آمار کافی برای پیش‌بینی ورشکستگی نیستند و هر دو حاوی اطلاعات منحصر به فردی در مورد ورشکستگی شرکت هستند. کرمی و همکاران (2012) با تأکید بر اینکه پیچیدگی محیط اقتصادی و عدم‌تقارن اطلاعاتی، گزارشگری مالی و سیاست‌های افشای اطلاعات حسابداری را برای ذینفعان حیاتی می‌کند، به بررسی نقش کیفیت افشای اطلاعات حسابداری در قلمرو پیش‌بینی ورشکستگی پرداختند. نتایج نشان می‌دهد که کیفیت افشای اطلاعات حسابداری به‌طور قابل توجهی دقت پیش‌بینی ورشکستگی را افزایش می‌دهد و می‌توان آن را به عنوان یک متغیر مکمل برای سایر متغیرهای مورداستفاده در ادبیات پیش‌بینی ورشکستگی در نظر گرفت.

جئنگ و همکاران (2012) در پژوهشی شبکه عصبی مصنوعی را با الگوهای جمعی و الگوریتم ژنتیک ترکیب کردند. برای پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها از این الگوریتم ترکیبی و برای تعیین متغیرهای ورودی، از مدل‌های جمعی استفاده کردند. در این پژوهش برای پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها از نسبت بهای تمام شده کالای فروش رفته به فروش، بدهی‌های جاری به کل دارایی‌ها، هزینه بهره به فروش، بدهی‌های جاری به کل دارایی‌ها استفاده کردند. مقایسه این الگوریتم با درخت تصمیم، مدل‌های جمعی، تجزیه‌وتحلیل چند متغیره و انواع مدل‌های خطی، برتری الگوریتم ترکیبی را نشان داد. چن و همکاران (2021) در پژوهشی به بررسی کاربرد یک مدل پیشرفته پیش‌بینی ورشکستگی با امتیاز z در انتخاب نسبت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در هشت صنعت الکترونیک مرتبط با استفاده از داده‌های سال‌های 2000 تا 2019 نشان دادند که، سه نسبت مالی (نسبت نقدینگی، نسبت بدهی و نسبت گردش دارایی‌های ثابت) به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده مؤثر بر پیش‌بینی ورشکستگی مالی شناسایی می‌شوند. شتی و همکاران (2022) با استفاده سه نسبت مالی بازده دارایی‌ها، ارزش فعلی و ارزش فعلی بدهی الگویی بسیار ساده و در عین حال ابزاری دقیق و کاربرپسند برای تمایز بین شرکت‌های ورشکسته و غیرورشکسته ارائه کردند.

 

3-2-4- کیفیت اطلاعات حسابداری و پیش‌بینی ورشکستگی

کورنلیوس و کیسی (1980) در پژوهشی پرسشنامه‌ای تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر توانایی آن در پیش‌بینی ورشکستگی مالی بررسی کردند. سه گروه آزمایشی با کیفیت اطلاعات حسابداری متفاوت در نظرگرفته شد و از آن‌ها خواسته شد که پیش‌بینی کنند کدام یک از ده شرکـت نمونـه در یـک دوره سه ساله بعدی اعلام ورشکستگی خواهند کرد. پرسش‌شوندگان با بالاترین کیفیت اطلاعات حسابداری، دقت پیش‌بینی بالاتری نسبت به پرسش‌شوندگان باکمترین کیفیت اطلاعات حسابداری نداشتند و به طور قابل‌توجهی زمان بیشتری را برای کسب داده‌ها صرف کردند. ژو و چن (2008) با بررسی اثر کیفیت اطلاعات حسابداری در بورس شانگ‌های و شنزن به این نتیجه رسیدند که کیفیت بالای اطلاعات حسابداری اثر قابل‌توجهی در اعمال تخصیص منابع دارد و هرچه کیفیت اطلاعات حسابداری بیشتر باشد کارایی تخصیص منابع بالاتر می‌رود. جاردین و سورین (2011) به پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌هایی پرداختند که هر سال گزارش‌های مالی ارائه کرده بودند. در این پژوهش به منظور استخراج الگوی داخلی سازمان از متغیرهای نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها، نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام، وجوه نقد به بدهی‌های جاری، وجوه نقد به کل بدهی‌ها، وجوه نقد به کل دارایی‌ها استفاده شده است. نتیجه این پژوهش حاکی از آن بود که این الگو برای پیش‌بینی ورشکستگی در دوره‌های کوتاه‌مدت قبل از ورشکسته شدن مناسب است. هیون و هیانگ (2021) در پژوهش خود به تغییرات کیفیت اطلاعات حسابداری قبل و بعد از معرفی استانداردهای بین‌المللی حسابداری با استفاده از احتمال ورشکستگی شرکت‌ها و شاخص‌های ثبات مالی پرداختند. یافته‌ها نشان می‌دهد که افزایش کیفیت اقلام تعهدی موجب احتمال ورشکستگی مالی شرکت‌ها می‌شود. با این حال، قبل و بعد از معرفی استانداردهای بین‌المللی حسابداری تفاوتی وجود ندارد. همچنین با افزایش احتمال ورشکستگی، میزان محافظه‌کاری افزایش می‌یابد.

 

3-2-5- سیاست پولی و پیش‌بینی ورشکستگی

لوی و بارنیو (1987) در پژوهش خود نشان دادند که نوسانات بالای تولید ناخالص ملی، احتمال وقوع ورشکستگی مالی را برای شرکت‌ها افزایش می دهد. گودی و میکس (1991) نشان دادند که افزایش نرخ ارز به طور بالقوه می‌تواند منجر به افزایش ورشکستگی‌های مالی شرکت‌ها شود. لیو (2004) در پژوهشی یک مدل تصحیح خطا ارائه کرد و نشان داد که نرخ بهره به‌طور مثبت بر ورشکستگی مالی شرکت‌ها هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تأثیر می‌گذارد. بوگوئاس و همکاران (2006) نشان می‌دهند که تأثیر سیاست‌های پولی برای شرکت‌های کوچک بیشتر است. شرکت‌های بزرگ در دوران اتخاذ سیاست‌های پولی،  اثرات کمتری را تجربه می‌کنند. دافی و همکاران (2007) نشان دادند که وضعیت اقتصاد، درآمد شخصی در ایالات متحده، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ایالات و بازپرداخت اوراق قرضه تأثیر قابل توجهی بر ورشکستگی مالی شرکت‌ها دارند. اوریرو و باسیلیو (2011) در پژوهش خود، نرخ ارز، ورشکستگی مالی و سیاست پولی در برزیل را در طول بحران مالی جهانی بررسی کردند. آن‌ها به این نتایج دست یافتند که از سپتامبر 2008، میزان قابل توجهی از نقدینگی بین‌المللی کاهش یافته است. خطوط اعتباری برای صادرات به شدت کاهش یافت و صادرات با رشد منفی مواجه شد. یک نتیجه تلفیقی از تمامی این عوامل که منجر به کاهش شدید اعتماد خانواده‌ها و همچنین شرکت‌ها و موجب افزایش ورشکستگی مالی شرکت‌ها گردید.

تنیکو و ویلسون (2013) به پیش‌بینی درماندگی مالی و ورشکستگی مالی شرکت‌ها با استفاده از ترکیب اطلاعات حسابداری، اطلاعات بازار سهام و متغیرهای اقتصاد کلان بر اساس الگوی آلتمن و شبکه‌های عصبی در بازه زمانی 1980-2011 پرداختند. نتایج حاکی از سودمندی ترکیب اطلاعات حسابداری، بازار و متغیرهای اقتصاد کلان دارد. آیسون (2015) در پژوهش خود مدت زمان رسیدن به ورشکستگی را در بازارهای مالی ایالات متحده مورد بررسی قرار داد. باتوجه به رابطه مثبت مشاهده شده بین استانداردهای مالی و واکنش‌های اقتصاد کلان، دریافت که سیاست پولی ایالات متحده در ایالت‌هایی که مراحل ورشکستگی طولانی‌تری دارند بیشترین تأثیر را دارد. ساریکوف و کوپریانوف (2020) رابطه بین سیاست پولی و ورشکستگی شرکت‌ها را در ایالات متحده مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که افزایش پایه پولی یا کاهش بودجه احتمال ورشکستگی شرکت‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین تأثیر سایر متغیرهای اقتصاد کلان بر نرخ ورشکستگی را مورد بررسی قرار دادند. یافته‌ها نشان داد که کل ذخایر موسسات سپرده‌گذاری به‌طور منفی به ورشکستگی شرکت مربوط می‌شود.

 

3-2-6- کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی

لی و میو (2010) در پژوهش خود با دنبال ایجاد یک مدل پیش‌بینی ورشکستگی ترکیبی مبتنی بر اطلاعات حسابداری و بازار به این نتیجه رسیدند که متغیرهای حاصل از مدل مبتنی بر بازار از نظر آماری در توضیح وقایع مشاهده شده، تأثیرگذار نیست. برعکس، نمرهz  به دست آمده با رویکرد مبتنی بر اطلاعات حسابداری از نظر آماری در پیش‌بینی ورشکستگی با کیفیت اعتباری نسبتاً خوب دارای اثرگذاری است. الویس‌کی (2011) نشان می‌دهد که اطلاعات نامتقارن توانایی بانک‌های کوچک را برای تأمین مالی اضافی جهت جبران شوک‌های نقدینگی ناشی از سیاست‌های پولی محدود می‌کند. کسری نقدینگی ناشی از آن، بانک‌های کوچک را مجبور می‌کند تا از فعالیت‌های وام‌دهی خودداری کنند. کیفیت اطلاعات حسابداری بر سرمایه‌گذاری‌های شرکت از طریق سازوکار تامین مالی خارجی تأثیر می‌گذارد. زیشین و همکاران (2012) در پژوهش‌ خود به بررسی سازوکار سیاست پولی و اثر آن بر شرکت‌های چینی پرداختند. این پژوهش با استفاده از داده‌های فصلی ترازنامه636  شرکت برای دوره زمانی 2005-2010  انجام شده و نتایج آن نشان می‌دهد که کیفیت ترازنامه شرکت‌ها از زمان اجرای سیاست‌های انقباضی نسبت به زمانی که سیاست انبساطی حاکم بوده است بدتر شده و همچنین اثرات سیاست پولی بر کیفیت ترازنامه شرکت‌ها در طول زمان نامتقارن است. در این پژوهش نسبت دارایی به بدهی شاخص معناداری به‌عنوان کیفیت ترازنامه شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود، به این معنا که هر قدر ریسک پرداخت بدهی شرکت افزایش یابد کیفیت ترازنامه شرکت نیز بدتر خواهد بود. لو و وانگ (2018) با استفاده از سیاست پولی به عنوان نقطه پیشرفت، به تحلیل نظری و تجربی چگونگی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر سرمایه‌گذاری ناکارآمد شرکت بر اساس داده‌های شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار شنژن از سال 2008 تا2016  پرداختند. نتیجه نشان می‌دهد که اطلاعات حسابداری با کیفیت می‌تواند سرمایه‌گذاری ناکارآمد شرکت را بهبود بخشد. تشدید سیاست پولی به‌طور مثبت با سرمایه‌گذاری کم مرتبط است، اما رابطه منفی با سرمایه‌گذاری بیش از حد دارد. اگرچه سیاست پولی فشرده اثر تسکین‌دهنده کیفیت اطلاعات حسابداری بر سرمایه‌گذاری کم را کاهش می‌دهد، اما اثر بازدارندگی کیفیت اطلاعات حسابداری را بر سرمایه‌گذاری بیش از حد افزایش می‌دهد.

شیچان (2019) به این نتیجه رسید که بانک‌ها به صورت پویا تخصیص اعتبار را مطابق با کیفیت اطلاعات افشا شده توسط شرکت‌ها تنظیم می‌کنند. شرکت‌هایی که اطلاعات حسابداری با کیفیت خوب را افشا می‌کنند می‌توانند وام‌های بانکی بیشتری دریافت کنند، در حالی که شرکت‌هایی که افشای اطلاعات حسابداری ضعیفی دارند نمی‌توانند وام بانکی دریافت کنند. آرمسترانگ و همکاران (2019) در پژوهش خود دریافتند که کیفیت اطلاعات حسابداری، واکنش شرکت به سیاست‌های پولی غیرمنتظره را تعدیل می‌کند. آزمون‌ها نشان می‌دهد که این تعدیل به این دلیل ایجاد می‌شود که کیفیت اطلاعات حسابداری بر عدم تقارن اطلاعات بین شرکت‌ها و تأمین‌کنندگان سرمایه تأثیر می‌گذارد. کیفیت اطلاعات حسابداری، واکنش بازار سهام شرکت‌ها و حساسیت سرمایه‌گذاری آینده به تغییرات غیرمنتظره در سیاست پولی را تعدیل می‌کند. گراندستاف (2020) به بررسی تأثیر شرایط اقتصادی و سیاست پولی بر کیفیت اطلاعات حسابداری پرداخت و نشان داد که محیط اقتصادی به‌طور قابل توجهی بر کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیر می‌گذارد. با بهبود اقتصاد، ارزش سود افزایش می‌یابد در حالی که ارتباط ارزش دفتری و جریان‌های نقدی کاهش می‌یابد. برعکس، زمانی که اقتصاد رو به زوال است، ارتباط ارزشی سود به ارزش دفتری و جریان‌های نقدی تغییر می‌کند، زیرا کیفیت دارایی و موقعیت نقدی اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد به طور قابل توجهی بر ارزش اطلاعات حسابداری تأثیر می‌گذارد.

 

4- فرضیه‌های پژوهش

باتوجه به مبانی نظری و پیشینه‌های تجربی ذکر شده، فرضیه‌های مورد آزمون این پژوهش به صورت زیر تبیین گردید:

فرضیه‌ اصلی: کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

فرضیه‌های فرعی:

  • کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.
  • سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

 

5- مدل پژوهش

مدل کلی فرضیه‌های پژوهش به بررسی اثرات سیاست پولی و کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی قبل از موعد ورشکستگی تمرکز دارد. بنابراین با توجه به مبانی نظری، مدل پژوهش به شرح زیر می‌باشد:

مدل مربوط به فرضیه اصلی(1)       

Z𝑆𝑐𝑜𝑒𝑟i,t=𝛼+𝛽1𝐴I𝑄𝑖,𝑡 +𝛽2𝑀𝑖,𝑡 +𝛽3𝐴I𝑄𝑖,𝑡×𝑀𝑖,𝑡 +𝛽4𝑆𝐼𝑍𝐸𝑖,𝑡+𝛽5𝐿𝐸𝑉𝑖,𝑡+𝛽6𝑅𝑂𝐴𝑖,𝑡 +𝜀𝑖,𝑡

 

مدل مربوط به فرضیه فرعی (2)

Z𝑆𝑐𝑜𝑒𝑟i,t=𝛼+𝛽1𝐴I𝑄𝑖,𝑡 +𝛽2𝑆𝐼𝑍𝐸𝑖,𝑡+𝛽3𝐿𝐸𝑉𝑖,𝑡+𝛽4𝑅𝑂𝐴𝑖,𝑡 +𝜀𝑖,𝑡

 

مدل مربوط به فرضیه فرعی (3)

Z𝑆𝑐𝑜𝑒𝑟i,t=𝛼+𝛽1𝑀𝑖,𝑡 +𝛽2𝑆𝐼𝑍𝐸𝑖,𝑡+𝛽3𝐿𝐸𝑉𝑖,𝑡+𝛽4𝑅𝑂𝐴𝑖,𝑡 +𝜀𝑖,𝑡

ZScore: پیش‌بینی ورشکستگی مالی

M: عرضه پول  

SIZE: اندازه شرکت

LEV: اهرم مالی   

ROA: بازده دارایی‌ها

6- متغیرهای پژوهش

6-1- متغیر وابسته

عدد آلتمن مقیاسی برای تخمین و احتمال ورشکستگی شرکت است. مدل آلتمن و اسپرینگیت توانایی پیش‌بینی ورشکستگی در بورس اوراق بهادار تهران را دارند اما دقت مدل آلتمن بیشتر از مدل اسپرینگیت می‌باشد (محمدزاده و نوفرستی، 1388). بهرامی در سال 1389 مدل‌های ورشکستگی و درصد صحت مدل آلتمن در بورس ایران را بررسی نمود. نتایج پژوهش نشان داد که مدل آلتمن همچنان از صحت کافی در بورس اوراق بهادار ایران برخوردار است (بهرامی، 1389). ادوارد آلتمن در سال 1993، با گسترش پژوهش‌های خود، مدل آلتمن تعدیل شده را نیز برای پـیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌های غیرتولیدی و خدماتی طراحی کرد. این مدل تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی ورشکسـتگی شـرکت‌های تولیدی بورسی و خصوصی را دارد (آلتمن، 2000 و آلتمن، 2006 و پورزمانی، 1389 و ابراهیمی کردلر و اعرابی، 1390). صالحی و بذرگر (1394) از مدل آلتمن تعدیل شده برای اندازه‌گیری پیش‌بینی ورشکستگی استفاده کردند. معادله 4 به شرح زیر جهت اندازه‌گیری پیش‌بینی ورشکستگی می‌باشد:

Z" = 6.56X1+ 3.26X2 + 6.72X3+ 1.05X4                                                   (4)

X1: سرمایه در گردش به کل دارایی‌ها

X2: سود (زیان) انباشته به کل دارایی‌ها

X3:  سـود قبـل از بهره و مالیات (سود و زیان عملیاتی) به کل دارایی‌ها

X4: نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ارزش دفتری کل بدهی‌ها

 1.1 ≥  Z”                     احتمال ورشکستگی خیلی زیاد

تحلیل مدل آلتمن تعدیل شده       2،6 ≥  Z”  > 1،1   

           ناحیه ورشکستگی مالی= احتمال ورشکستگی ضعیف

  6 < Z”                     احتمال ورشکستگی خیلی کم

6-2- متغیرهای مستقل

6-2-1- کیفیت اطلاعات حسابداری

از آنجا که کیفیت قابل مشاهده نیست، توان تعیین معیارهای مختلف در سنجش آن مشکل است. از این‌رو در پژوهش‌ها از پیامدهای کیفیت اطلاعات به عنوان شاخصی برای ارزیابی معیارهای سنجش کیفیت اطلاعات استفاده می‌شود (ایلیا و همکاران، 2013). در پژوهش‌های گذشته، مدل‌سازی اقلام تعهدی براساس تفکیک آن به اقلام تعهدی اختیاری و غیراختیاری انجام شده است (برای مثال، هیلی، 1985 و جونز، 1991). می‌توان چنین استدلال کرد که استفاده از این تفکیک برای اندازه‌گیری کیفیت اطلاعات حسابداری، که به مقایسه منافع و هزینه‌های استفاده از اقلام تعهدی معطوف بوده، نامربوط است. دلیل این است که افزایش اقلام تعهدی اختیاری الزاماً به معنای کاهش سودمندی اقلام تعهدی و مخدوش شدن عملکرد شرکت نیست (واتز و زیمرمن، 1986). کیفیت اقلام تعهدی از جمله شاخص‌های با اهمیتی است که برای ردیابی کیفیت اطلاعات حسابداری مورد استفاده قرار گرفته است. کیفیت اقلام تعهدی به معنای عدم وجود اطمینان نسبت به نقدشوندگی اقلام تعهدی است. شرکت‌های دارای اقلام تعهدی با کیفیت بالا از کیفیت ضعیف اطلاعات حسابداری برخوردار هستند. کیفیت اقلام تعهدی با کیفیت اطلاعات حسابداری در ارتباط است (جکسون، 2011). محاسبه کیفیت اقلام تعهدی با استفاده از باقیمانده مدلی که توسط دیچو و دیچاو (2002) مطرح شده و توسط فرانسیس و همکاران (2004) تعدیل شده است. ثقفی و همکاران (1390)، فرانسیس و همکاران (2004) و نادری و همکاران(1397) هریک در پژوهش‌های خود برای محاسبه کیفیت اطلاعات حسابداری از معیار کیفیت اقلام تعهدی استفاده کردند که به شرح 5 است:

 (5)

WCt: تغییردرحساب‌های‌دریافتنی+تغییردرموجودی‌کالا+تغییردرسایردارایی‌ها-تغییردرحساب‌های‌پرداختنی-تغییردرمالیات‌بردرآمدپرداختی

 

CFt: جریان‌های نقدی

ΔSALES: تغییرات فروش (فروش دوره جاری منهای فروش دوره قبل)

PPEt: دارایی‌های ثابت در پایان سال   t

 

6-2-2- سیاست پولی

عرضه پول به عنوان نماینده سیاست پولی قابل تعریف است (طهران‌چیان و همکاران، 1393). عرضه پول شامل پول‌های نقد (سکه و اسکناس) در دست مردم به اضافه سپرده‌های دیداری بخش خصوصی نزد بانک‌ها است که به آن حجم پول گفته می‌شود. بعلاوه شبه پول عبارت است از مجموع سپرده‌های غیردیداری که به آن حجم نقدینگی گفته می‌شود. جمع پول و شبه پول، همان حجم نقدینگی می‌باشد که تعریف گسترده عرضه پول است. در نهایت از لگاریتم طبیعی عرضه پول به عنوان شاخص سیاست پولی استفاده می‌شود (کامیابی و گرجیان، 1395). لازم به ذکر است کلیه داده‌ها از گزارش‌های سالیانه بانک مرکزی کشور ایران جمع‌آوری می‌گردند.

 

6-3- متغیرهای کنترلی

به استناد پژوهش‌ احمدپور و همکاران (1395) و همچنین پژوهش صالحی و بذرگر (1394) متغیرهای اندازه شرکت، اهرم مالی و بازده دارایی عوامل اثرگذار بر ورشکستگی مالی محسوب می‌گردند.

 

6-3-1- اندازه شرکت

 اندازه شرکت i در سا  t برابر با لگاریتم طبیعی کل دارایی‌های شرکت در پایان سال مالی است. اثر سیاست‌های پولی بر شرکت‌های کوچک بیشتر است. این نتیجه همان‌طور که در گرترلر و گیلکریست (1994)، بوگوئاس و همکاران (2006) شرکت‌های بزرگ در طول دوره‌های انقباض پولی، اثرات کمتری را تجربه می‌کنند. بنابراین، هنگام تجزیه و تحلیل تأثیر سیاست پولی بر نرخ ورشکستگی، کنترل اندازه شرکت مهم است.

 

6-3-2- اهرم مالی

 از طریق نسبت کل بدهی‌ها به کل دارایی‌ها تا پایان سال مالی محاسبه می‌شود. شرکت‌های دارای اهرم بیشتر تمایل به ورشکستگی دارند، زیرا ریسک بالاتری از نکول مرتبط با سطح بالاتر بدهی وجود دارد. این شهود توسط آلتمن (1986) و دافی و همکاران (2007) نشان داده شده است.

 

6-3-3- بازده دارایی

بازده دارایی‌ها نشان‌دهنده توانایی مدیریت در استفاده کارا از دارایی‌ها است و برابر با نسبت سودخالص بر کل دارایی‌ها می‌باشد (زین‌افزا و همکاران، 1396).

 

6-4- روش نمونه‌گیری و حجم نمونه

جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. هرچه جامعه آماری کوچک‌تر باشد می‌توان آن‌را دقیق‌تر از یک جامعه آماری بزرگ‌تر مطالعه نمود. جامعه آماری پژوهش شامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران درقلمرو زمانی بین سال‌های 1389 الی 1400 می‌باشد. در پژوهش حاضر برای تعیین نمونه آماری، از روش نمونه‌گیری استفاده نشده است. برای انتخاب نمونه شرایط زیر مشخص شد و با توجه به محدودیت‌های جامعه آماری، کل عناصر جامعه آماری با حذف شرکت‌هایی که شرایط زیر را داشتند به عنوان نمونه انتخاب شدند: 

  • شرکت‌هایی که در سال‌های 1389 الی 1400 در بورس حضور نداشته‌اند.
  • شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند نمی‌باشد.
  • شرکت‌هایی که اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای عملیاتی پژوهش، برای آنها در دسترس نباشد.
  • شرکت‌هایی که توقف معاملاتی بیش از 3 ماه داشته باشند.
  • شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها و بیمه‌ها

از تعداد 600 شرکت که در سال 1400 در بورس اوراق بهادار تهران حضور داشتند پس از اعمال محدودیت‌های فوق تعداد 135 شرکت باقی‌ماند که نمونه نهایی مورد بررسی پژوهش حاضر است و داده‌های آن جمع‌آوری گردید.

 

 

 

7- روش‌شناسی پژوهش

روش پژوهش حاضر بر حسب هدف، کاربردی و نوع داده‌ها کمی می‌باشد. در فرآیند پژوهش ابتدا داده‌های جمع‌آوری شده از بانک‌ اطلاعاتی ره‌آورد نوین، پایگاه اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و همچنین پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی وارد اکسل می‌شود. بنابراین روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، روش کتابخانه‌ای است.  سپس جهت انجام آمار توصیفی و آزمون همبستگی به‌وسیله ضریب همبستگی پیرسون، آزمون مانایی متغیرهای پژوهش از طریق آزمون لوین و لین و همچنین آزمون نرمالیته با استفاده از آزمون جارک-برا و جهت آزمون فرضیه‌های از نرم‌افزار  Eviews  استفاده گردید.

 

8- تجزیه‌وتحلیل داده‌ها

8-1- آمار توصیفی

آمار توصیفی پژوهش در جدول 1 ارائه شده است.

 

جدول 1- آمار توصیفی

 

عنوان

 

متغیرها

پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد

کیفیت اطلاعات حسابداری

سیاست پولی

کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سایست پولی

اندازه شرکت

اهرم مالی

بازده دارایی

ZSCOERIT

AIQ

M

AIQ*M

SIZE

LEVE

ROA

میانگین

47/3

00/0

47/13

00/0

48/14

56/0

13/0

میانه

24/3

01/0-

46/13

14/0-

31/14

56/0

10/0

ماکسیمم

50/14

52/1

72/14

06/21

82/20

99/0

67/0

مینیمم

31/7-

40/1-

53/12

64/20-

03/10

03/0

06/1-

انحراف معیار

08/3

19/0

74/0

69/2

61/1

19/0

15/0

چولگی

05/0

53/0

14/0

03/0

64/0

17/0-

05/0-

کشیدگی

20/3

27/4

62/1

21/4

00/4

40/2

68/6

مشاهدات

1620

1620

1620

1620

1620

1620

1620

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 1 دربردارنده اصلی‌ترین شاخص‌های مرکزی و پراکندگی است. میانگین که نشان‌دهنده نقطه تعادل و مرکز ثقل توزیع بوده و شاخص خوبی برای نشان دادن مرکزیت داده‌هاست، برای متغیر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد برابر 47/3 است. میانه یکی دیگر از شاخص‌های مرکزی می‌باشد که وضعیت جامعه را نشان می‌دهد و بیانگر این است که نیمی از داده‌ها کمتر از این مقدار و نیمی دیگر بیشتر از این مقدار هستند همچنین یکسان بودن مقدار میانگین و میانه نشان‌دهنده نرمال بودن این متغیر می‌باشد که برای متغیر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد برابر 24/3  است. شاخص‌های پراکندگی، معیاری برای تعیین میزان پراکندگی داده‌ها از یکدیگر یا میزان پراکندگی آن‌ها نسبت به میانگین است. انحراف معیار یکی از مهمترین شاخص‌های پراکندگی است که برای متغیر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد برابر 08/3 می‌باشد. میزان عدم تقارن منحنی فراوانی را چولگی می‌نامند. اگر ضریب چولگی صفر باشد، جامعه کاملاً متقارن است و چنانچه این ضریب مثبت باشد، چولگی به راست و اگر ضریب منفی باشد چولگی به چپ دارد. مقدار ضریب چولگی برای متغیر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد مثبت و نزدیک صفر می‌باشد که نشان می‌دهد توزیع نرمال و خیلی کم چوله به راست می‌باشد. شاخص پراکندگی میزان کشیدگی یا پخی منحنی فراوانی نسبت به منحنی نرمال استاندارد را برجستگی یا کشیدگی می‌نامند. اگر کشیدگی حدود صفر باشد، یعنی منحنی فراوانی از لحاظ کشیدگی وضع متعادل و نرمالی دارد، اگر این مقدار مثبت باشد منحنی برجسته و اگر منفی باشد منحنی پهن می باشد. در این پژوهش برای تمام متغیرها کشیدگی مثبت می‌باشد.

 

8-2- آزمون همبستگی

جدول 2 خلاصه نتایج آزمون همبستگی را نشان می‌دهد. اعداد موجود در هر خانه از جدول، تنها مشتمل بر ضریب همبستگی پیرسون می‌باشد. عناصر قطر اصلی در ماتریس همبستگی یادشده معادل یک و این ماتریس نسبت به قطر اصلی متقارن است. به جهت این تقارن، عناصر بالای قطر اصلی عیناً با عناصر پایین قطر اصلی، یکسان بوده و در جدول بیان نشده است. عدد اول در خانه‌های ماتریس یا ضرایب همبستگی محاسبه شده، تأثیرات خطی متقابل متغیرهای مستقل بر یکدیگر را بر مبنای مقایسه دودویی آن‌ها اندازه‌گیری نموده که در صورت به سمت صفر میل کردن این ضرایب، می‌توان نسبت به استقلال خطی متغیرهای مستقل از یکدیگر قضاوت کرد.

 

جدول 2- آزمون همبستگی

Correlation

ZSCOER

AQ

M

AQ*M

SIZE

LEV

ROA

ZSCOER

1

 

 

 

 

 

 

AQ

40/0

1

 

 

 

 

 

M

16/0

12/0

1

 

 

 

 

AQ*M

42/0

47/0

13/0

1

 

 

 

SIZE

06/0

13/0

43/0

15/0

1

 

 

LEV

67/0-

25/0-

17/0-

25/0-

13/0-

1

 

ROA

84/0

41/0

17/0

40/0

16/0

41/0-

1

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 2 نشان می‌دهد هرگاه ضریب همبستگی کمتر از 5/0 باشد، بین متغیرهای مستقل همبستگی وجود ندارد. برای نمونه همان‌طور که مشاهده می‌شود ضریب همبستگی بین متغیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی برابر 13/0 است که این مقدار از 5/0کمتر هست بنابراین نشان می‌دهد بین متغیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی همبستگی وجود ندارد. برای سایر متغیرها هم، همین بیان مشاهده می‌گردد.

 

8-3- بررسی نرمال بودن داده‌ها

در این پژوهش با استفاده از آزمون جارک-برا نرمال بودن باقیمانده‌ها، آزمون شده است. از آن‌جایی که نرمال بودن مدل به نرمال بودن باقیمانده‌های الگو می‌انجامد، لازم است قبل از برازش الگو، نرمال بودن آن کنترل شود. فرض صفر و فرض مقابل آزمون نرمالیتی به صورت زیر است:

H0:  توزیع داده‌ها نرمال است      

H1: توزیع داده‌ها نرمال نیست  

 

جدول 3- نتایج نرمال بودن داده‌ها

نرمال بودن جزء خطا

مدل اصلی

آزمون جاکو-برا

391/5

سطح معناداری

061/0

مشاهدات

1620

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

براساس مقادیر ارائه شده درجدول 3 از آن‌جایی که مقادیر سطح معناداری مدلهای پژوهش بیشتر از ۵%  است، فرض صفر یعنی نرمال بودن مدل رد نمی‌شود. بنابراین مدل‌های پژوهش از توزیع نرمال برخوردار می‌باشد.

 

8-4- ثابت بودن واریانس جمله خطا (باقیمانده‌ها)

یکی‌دیگر از فروض رگرسیون خطی این است که، تمامی جملات باقیمانده دارای واریانس برابر باشند. در عمل ممکن است این فرض چندان صادق نبوده و به دلایل مختلفی از قبیل: شکل نادرست تابع مدل، وجود نقاط پرت، شکست ساختاری در جامعه آماری و غیره شاهد پدیده ناهمسانی واریانس باشیم. برای بررسی این مشکل آزمون‌های مختلفی توسط اقتصاددانان معرفی شده است. در این مطالعه فرض ناهمسانی واریانس باقیمانده‌ها از طریق آزمون LR مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آن در جدول 4 نشان داده شده است.

H0: وجود همسانی واریانس باقیمانده‌ها

H1: وجود ناهمسانی واریانس باقیمانده‌ها

جدول 4- نتایج آزمون LR

ردیف

نوع آماره

مقدار آماره

احتمال

مدل اصلی

آماره F

75/1918

0000/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

در این آزمون فرض بر ناهمسانی واریانس باقیمانده‌ها است که با توجه به جدول 4 و معنادار نبودن مدل اصلی مبنی بر وجود همسانی واریانس پذیرفته نمی‌شود. در حالت ناهمسانی واریانس از روش OLS نمی‌توان برای تخمین استفاده کرد بنابراین برای رفع مشکل ناهمسانی از روش GLS برای تخمین مدل اصلی استفاده می‌شود.

 

8-3- آزمون‌های تشخیصی در دادههای ترکیبی

بعد از اینکه مانایی متغیرها مورد بررسی قرار گرفت حال نوبت به آن رسیده است که روش تخمین مدل‌ها بررسی گردد. داده‌های این پژوهش از نوع ترکیبی می‌باشد. قبل از تخمین مدل‌ها لازم است که روش تخمین (تلفیقی یا تابلویی) مشخص گردد. برای این منظور از آزمون F لیمر استفاده شده است. برای مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها بیشتر از 5% باشد یا به عبارتی دیگر آماره آزمون آن‌ها کمتر از آماره جدول باشد، از روش تلفیقی استفاده می‌شود و برای مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها کمتر از 5% است، برای تخمین مدل از روش تابلویی استفاده خواهد شد. روش تابلویی خود با استفاده از دو مدل"اثرات تصادفی"  و"اثرات ثابت" می‌تواند انجام گیرد. برای تعیین اینکه از کدام مدل استفاده شود، از آزمون هاسمن استفاده شده است. مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها کمتر از 5% است از مدل اثرات ثابت و مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها بیشتر از5%  است از مدل اثرات تصادفی برای تخمین مدل استفاده می‌شود. برای تعیین مدل مورد استفاده در داده‌های ترکیبی از آزمون‌های F لیمر و هاسمن استفاده شده است آزمون F لیمر برای تعیین بکارگیری مدل اثرات تابلویی در مقابل تلفیق کل داده‌ها انجام گرفته و فرضیه‌های آن به‌صورت زیر است:

H0: روش تلفیقی

H1: روش تابلویی

فرض 0 H بر پایه عدم وجود اثرات فردی و گروهی است و فرض 1 H بر پایه وجود اثرات فردی و گروهی قرار دارد. آزمون هاسمن نیز برای تعیین استفاده از مدل اثرات ثابت در مقابل اثر تصادفی انجام می‌شود. آزمون هاسمن بر پایه وجود یا عدم وجود ارتباط بین خطای رگرسیون تخمین زده شده و متغیرهای مستقل مدل شکل گرفته است. اگر چنین ارتباطی وجود داشته باشد، مدل اثر ثابت و اگر این ارتباط وجود نداشته باشد مدل اثر تصادفی کاربرد خواهد داشت. فرض 0 H نشان‌دهنده عدم ارتباط متغیرهای مستقل و خطای تخمین و فرض 1H نشان‌دهنده وجود ارتباط است.

 H0: روش اثرات تصادفی

H1: روش اثرات ثابت

برای تعیین روش تخمین، آزمون F لیمر و هاسمن برای مدل اصلی و فرعی 1 و2  انجام شده است. نتایج آزمون به شرح جدول 8 می‌باشد:

 

جدول 5- نتایج آزمون تشخیصی در داده‌های ترکیبی

 

آزمون F لیمر

سطح معنی‌داری

نتیجه

آزمون هاسمن

سطح معنی‌داری

نتیجه

مدل اصلی

61/7

00/0

تابلویی

41/40

00/0

اثرات ثابت

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

همان‌طور که ملاحظه می‌شود آزمون F لیمر نشان می‌دهد مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها بیشتر از5%  باشد یا به عبارت دیگر آماره آزمون آن‌ها کمتر از آماره جدول باشد، از روش تلفیقی استفاده می‌شود و برای مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها کمتر از ۵% است، برای تخمین الگو از روش داده‌های تابلویی استفاده خواهد شد. با توجه به نتایج بدست آمده، روش داده‌های تابلویی برای مدل اصلی پذیرفته شده است. روش داده‌های تابلویی خود با استفاده از دو الگوی "اثرات تصادفی" و "اثرات ثابت" می‌تواند انجام گیرد که برای انتخاب آن‌ها، از آزمون هاسمن استفاده می‌شود. برای مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها کمتر از ۵% است از الگوی اثرات ثابت و برای مشاهداتی که احتمال آزمون آن‌ها بیشتر از ۵% است از الگوی اثرات تصادفی برای تخمین استفاده می‌شود. با توجه به مدل اصلی احتمال آزمون کای دو کمتر از ۵% شده است بنابراین از اثرات ثابت جهت تخمین و تجزیه‌وتحلیل مدل اصلی استفاده می‌شود.

 

9- یافته‌های پژوهش

9-1- تجزیه‌وتحلیل فرضیه اصلی

فرضیه اصلی: کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

H0: کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر ندارد.

H1: کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

فرضیه فرعی ۱: کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

H0: کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر ندارد.

H1: کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

فرضیه فرعی ۲: سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

H0: سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر ندارد.

H1: سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

(6)

Z𝑆𝑐𝑜𝑒𝑟i,t=𝛼+𝛽1𝐴I𝑄𝑖,𝑡 +𝛽2𝑀𝑖,𝑡 +𝛽3𝐴I𝑄𝑖,𝑡×𝑀𝑖,𝑡 +𝛽4𝑆𝐼𝑍𝐸𝑖,𝑡+𝛽5𝐿𝐸𝑉𝑖,𝑡+𝛽6𝑅𝑂𝐴𝑖,𝑡 +𝜀𝑖,𝑡

 

جدول 6- خلاصه نتایج مدل با استفاده از روش اثرات ثابت

 

متغیرها

ضرایب

خطای استاندارد

آماره- t

سطح معناداری

نتیجه

عرض از مبدأ

 

68/5

31/0

28/18

00/0

مثبت

کیفیت اطلاعات حسابداری

AQ

81/3

97/0

92/3

00/0

مثبت

سیاست پولی

M

34/0

04/0

98/7

00/0

مثبت

کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سایست پولی

AQ*M

29/0

07/0

21/4

00/0

مثبت

اندازه شرکت

SIZE

39/0-

04/0

46/9-

00/0

منفی

اهرم مالی

LEVE

27/5-

13/0

55/38-

00/0

منفی

بازده دارایی

ROA

90/13

18/0

85/74

00/0

مثبت

اثرات سال

کنترل شد

اثرات صنعت

کنترل شد

ضریب تعیین

80/0

F-آماره

25/24

ضریب تعیین تعدیل شده

80/0

سطح معناداری

00/0

 

دوربین واتسون

29/2

 

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج حاصل از تخمین نشان می‌دهد که احتمال آماره t برای ضریب ثابت و ضرایب متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری، سیاست پولی، کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی، اندازه شرکت، اهرم مالی و بازده دارایی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد کمتر از ۵% است. لذا ارتباط فوق از لحاظ آماری معنادار می‌باشد. ضرایب متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری، سیاست پولی و کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد به ترتیب برابر 81/3 ، 34/0 و 29/0 مثبت و معنادار می‌باشد. ضریب برآوردی کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد کمتر از ضرایب متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد شده است و این نشان می‌دهد که تعامل کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی نقش تعدیل‌گری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد داشته است. ضریب تعیین تعدیل شده قدرت توضیح‌دهندگی متغیرهای مستقل را نشان می‌دهد که قادر است به میزان ۸۰%  تغییرات متغیر وابسته را توضیح دهند. احتمال آماره F بیانگر این است که کل مدل از لحاظ آماری معنادار می‌باشد. برای بررسی استقلال پسماندهای مدل‌های برازش شده از آماره، آزمون دوربین- واتسون استفاده شد. اگر مقدار این آماره در محدود 5/1 تا 5/2 باشد، استقلال پسماندهای مدل مورد تأیید قرار می‌گیرد در غیر اینصورت شواهد حاکی از فقدان استقلال یا وجود همبستگی سریالی پسماندهای مدل است که در اینجا مقدار دوربین واتسون برابر 29/2 و در محدود 5/1 تا 5/2 می‌باشد بنابراین استقلال پسماندهای مدل مورد تأیید قرار می‌گیرد. با توجه به فرضیه چون متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری، سیاست پولی و کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد به ترتیب برابر 81/3 ، 34/0 و 29/۰ و معنادار می‌باشد. فرض صفر برای فرضیه اصلی و فرضیه‌های فرعی ۱ و ۲ رد می‌شود. بنابراین کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد، کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد و همچنین سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد.

 

 

 

آزمون روابط بین متغیرها

ضریب تعیین تعدیل شده

ضرایب متغیر

آماره- t

سطح معناداری

نتیجه آزمون فرضیه

فرضیه اصلی

کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تاثیر دارد.

۸۰/۰

29/0

21/4

00/0

عدم رد فرضیه

فرضیه فرعی ۱

کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تاثیر دارد.

81/3

92/3

00/0

عدم رد فرضیه

فرضیه فرعی ۲

سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تاثیر دارد.

34/0

98/7

00/0

عدم رد فرضیه

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

10- بحث و نتیجه‌گیری

در نهایت نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش را می‌توان این‌گونه تشریح کرد:

نتایج آزمون فرضیه اصلی

 پژوهش نشان می‌دهد که تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی‌ ورشکستگی پیش از موعد مثبت و معنادار می‌باشد. یعنی کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد. این تأثیر مورد تأیید تنیکو و ویلسون (2013) می‌باشد. در این میان باید اثرات کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر یکدیگر را هم درنظر گرفت. ضریب برآوردی کیفیت اطلاعات حسابداری در تعامل با سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد کمتر از ضرایب متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد شده است و این نشان می‌دهد که تعامل کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی، نقش تعدیل‌گری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد داشته است. این نتیجه در پژوهش‌های گودی و میکس (1991)، آگاروال و تافلر  (2008)، آرمسترانگ و همکاران (2010)، دکو و همکاران (2010)، شانپینگ و ژیجون (2011)، هرناندزتیناکو و ویلسون (2013)، کوتاری و لیندسی (2019)، گراندستاف (2020) مشهود است. برای مثال، کوتاری و لیندسی (2019) نشان دادند شرکت‌هایی که دارای کیفیت اطلاعات حسابداری پایین‌تری هستند، واکنش بیشتری نسبت به تغییرات غافلگیرکننده سیاست پولی دارند. از طرفی گراندستاف (2020) هم نشان داد که سیاست پولی بر کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیر می‌گذارد. با این وجود (هرناندزتیناکو و ویلسون، 2013) نشان دادند ترکیب متغیرهای حسابداری و متغیرهای اقتصادی در پیش‌بینی ورشکستگی دقت بالایی دارد که تاییدی بر نتایج پژوهش حاضر می‌باشد.

نتایج آزمون فرضیه فرعی 1

پژوهش نشان می‌دهد که تاثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد مثبت و معنادار می‌باشد. یعنی کیفیت اطلاعات حسابداری بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد. با توجه به اینکه در پژوهش حاضر معیار اندازه‌گیری کیفیت اطلاعات حسابداری، کیفیت اقلام تعهدی است نتایج به دست آمده با پژوهش‎های صورت گرفته توسط صالحی و بذرگر (1394)، احمدپور و همکاران (1395)، رضایی و همکاران (1398)، گارسیا و همکاران (2009) و هیون و هیانگ (2021) هم‌خوانی بالایی دارد. با نگاهی تلفیقی به پژوهش‌های جکسون (2011) و هیون و هیانگ (2021) درمی‌یابیم که شرکت‌های دارای اقلام تعهدی با کیفیت بالا از کیفیت اطلاعات حسابداری پایین برخوردار هستند، بنابراین احتمال ورشکستگی مالی آن‌ها افزایش می‌یابد. اما کورنلیوس و کیسی (1980) در پژوهشی پرسشنامه‌ای تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر توانایی آن در پیش‌بینی ورشکستگی مالی بررسی کردند. سه گروه آزمایشی با کیفیت اطلاعات حسابداری متفاوت در نظر گرفته شد. پرسش‌شوندگان با بالاترین کیفیت اطلاعات حسابداری، دقت پیش‌بینی بالاتری نسبت به پرسش‌شوندگان با کمترین کیفیت اطلاعات حسابداری نداشتند. همچنین هیلگیست و همکاران (2004) استدلال کردند که توانایی کیفیت اطلاعات حسابداری در پیش‌بینی ورشکستگی احتمالاً محدود است.

با این وجود کیفیت اطلاعات حسابداری بالا، سطوح بالاتری از عملکرد مالی را منعکس می‌کند (بوکنیا ، 2014) و این سطوح عملکرد مالی بر پیش‌بینی ورشکستگی اثرگذار است (خدامرادی و همکاران، 1394). در نهایت، جمالیان‌پور و ثقفی (1392) نشان دادند که شرکت‌ها هنگام بحران مالی از اقلام تعهدی بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها بهره می‌برند که همسو با فرضیه پژوهش حاضر می‌باشد.

نتایج آزمون فرضیه فرعی 2

پژوهش نشان می‌دهد که تأثیر سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد مثبت و معنادار است. یعنی سیاست پولی بر پیش‌بینی ورشکستگی پیش از موعد تأثیر دارد. ساریکوف و کوپریانوف (2020) نشان دادند که سیاست پولی دارای اثرات متفاوتی بر پیش‌بینی ورشکستگی است. بوگوئاس و همکاران (2006) هم به این نتیجه رسیده بودند. گودی و میکس (1991) لوی و بارنیو (1987)  باهامرا و همکاران (2011)، هاراد و کاگیاما (2011) و دی‌فیوره و همکاران   (2011)  هم این یافته‌ها را تأیید می‌کنند. در هر حال شوک‌های ناشی از سیاست‌های پولی بر فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها تأثیر دارد (گرتلر و گیلکریست 1994) و این فعالیت ‌اقتصادی است که منجر به ورشکستگی یا غیرورشکستگی شرکت‌ها خواهد شد (لوپوکی2005). این نتایج مورد توافق پیش‌قدم و پاکروان (1397) است که نشان دادند سیاست‌های پولی بر شکنندگی مالی شرکت‌ها تأثیر مثبت و معنادار دارد. در نهایت نتایج پژوهش‌های اوریرو و باسیلیو  (2011)، (آرمسترانگ و همکاران، ۲۰19) و ساریکوف و کوپریانوف (2020) همسو با فرضیه پژوهش حاضر می‌باشد.

 

پیشنهادات کاربردی به شرح زیر می‌باشد:

  • با توجه به اهمیت و کیفیت داده‌های ورودی جهت پیش‌بینی ورشکستگی مالی، افزایش شفافیت اطلاعاتی در بازار سرمایه در اولویت قرار گیرد.
  • با توجه به اهمیت اطلاعات حسابداری وجود معیاری برای پیش‌بینی ورشکستگی مالی همراه با ارائه صورت‌های مالی می‌تواند مفید باشد.
  • تحلیلگران مالی که به دنبال نشانه‌هایی از غیرورشکستگی و یا ورشکستگی شرکت‌ها هستند نیاز است کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی را مدنظر قرار دهند.
  • سیاست‌گذاران حتماً قبل از اعمال سیاست‌های پولی اتخاذ شده اثرات آن در راستای جلوگیری از ورشکستگی مالی شرکت‌ها مورد بررسی قرار دهند.
  • جهت ارزیابی عملکرد مقامات پولی در اتخاذ سیاست‌های پولی، هر سال به‌طور مشخص تصمیمات مقامات پولی بر وضعیت مالی شرکت‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
  • مدیران مالی و حسابداران شرکت‌ها با مدنظر قرار دادن معیار کیفیت اطلاعات حسابداری که در دسترس آ‌ن‌ها است، سعی در شناسایی زودهنگام ورشکستگی احتمالی آتی داشته باشند.
  • سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی خود چون خرید یا فروش یا نگهداری سهام باید این موضوع را مد نظر قرار دهند که کیفیت اطلاعات حسابداری همراه با سیاست‌های پولی، در جهت پیش‌بینی ورشکستگی مالی شرکت ارتباط دارد.

 

 

[1]- گروه حسابداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. نویسنده مسئول setayesh@shirazu.ac.ir

[2]- گروه حسابداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران miladrahimi1989@yahoo.com

مراجع
فهرست منابع

  • ابراهیمی، ک، بهرامی نسب، ع و احمدی مقدم، م، (۱۳۹۵)، "رابطه بین تصمیمات تدمین مالی با انواع مدیریت سود"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 8(30)، صص 83-102.
  • ابراهیمی‌کردلر، ع و اعرابی، م،. (1390)، "بررسی کاربرد مدل‌های پیش‌بینی‌ ورشکستگی (آلتمن، فالمر، اسپرینگیت، زیمسکی و شیراتا) در پیش‌بینی نکول تسهیلات اعطایی بـه شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش موردی: بانک سپه"، پژوهش‌های حسابداری، 3(12)، صص  52-63
  • احمدپور، ا، شهسواری، م و عموزاد خلیلی، ع، (1395)، "بررسی عوامل مؤثر بر ریسک ورشکستگی مالی شرکت‌ها"، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 13(51)، صص  9-34
  • ادیب‌پور، م، مدنی‌تنکابنی، ص، محمودزاده، م و قویدل دوستکوئی، ص، (1398)، "تاب‌آوری اقتصاد کلان و ورشکستگی نظام بانکی"، فصلنامه مدلسازی اقتصادسنجی،  4(15)، صص  107-153
  • اعتمادی، ح و مودب، ه، (1391)، " اهمیت کیفیت اطالعات حسابداری در زمان بروز بحران‌های مالی"، اولین همایش ملی حسابداری و مدیریت.
  • بهرامی، ژ، (1398)، "مروری بر مدل‌های ورشکستگی و درصد صحت مدل آلتمن در بورس ایران"، مجله حسابداری و مدیریت مالی، 3(27)، صص  101-127
  • پورحیدری، ا و یزدی، س، (1390)، "بررسی مقایسه‌ای توانایی پیش‌بینی و محتوی اطلاعاتی صورت سود و زیان"، دانش حسابداری، 2(7)، صص 121-142
  • پورزمانی، ز، توانگرحمزه‎‌کلایی، ا و کیارسی، آ، (1389)، "بررسی کارایی الگـوی لوجیـت و تحلیل تمایزی چند متغیره در پیش‌بینی وضعیت مالی شرکت‌های بورس اوراق بهادار"، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی، 2(5)، صص  94-122
  • پیش‌قدم، س و پاکروان، ب، (1397)، "بررسی تأثیر سیاست‌های پولی بر شکنندگی مالی شرکت‌های منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و کسب و کار، تبریز.
  • ثقفی، ع، بولو، ق و محمدیان، (1390)، "کیفیت اطلاعات حسابداری، سرمایه‌گذاری بیش از حد و جریان‌های نقد آزاد"، مجله پیشرفت‌های حسابداری دانشگاه شیراز، 3(2)، صص 37-63
  • ثقفی، ع و سدیدی، م، (1386)، "تأثیر محافظه‌کاری حسابداری بر کیفیت سود و بازده سهام"، مطالعات حسابداری، 5(18)، صص 1-24
  • جمالیان‌پور، م و ثقفی، ع، (1392)، " اقلام تعهدی غیرمنتظره انحراف پایداری سود و بحران مالی"، دانش حسابداری، 4(12)، صص 7-33
  • حاجیها، ز و شکرشکن، ع، (1400)، "بررسی نقش کنترل دولتی بر رابطه سیاست پولی و سرمایه‌گذاری سرمایه‌ای"، مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوق "، 5(1)، صص 378-394
  • خدامرادی، م، نعمتی‌پور، ن، شایسته، ه و طاهری‌فرد، ا، (1394)، "بررسی رابطه بین عملکرد مالی و پیشبینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پنجمین کنفرانس ملی و سومین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت.
  • خوشکار، ف،لشگری، ع ر و فضلی، ا6" رابطه بین نسبت‌های مالی سودآوری و پیش‌بینی ورشکستگی در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران رویکردپژوهشی نوین در مدیریت و حسابداریH(23)، صص 1-20 
  • دستگیر، م، حسین‌زاده، ع ‌ح و خدادادی واعظ، س ، (1391)، "کیفیت سود در شرکت‌های درماندة مالی"، مجلة پژوهش‌های حسابدری مالی، 4(1)، صص 1-16
  • رضایی، ف، سبحانی، م و کاظمی، ح، (1398)، "ارزیابی کیفیت اطلاعات حسابداری ارائه شده با استفاده از الگورتیم تجمع ذرات"، پژوهش موردی بورس اوراق بهادار تهران، دانش حسابرسی، 19(77)، صص 291-313
  • رهنمای روپشتی، ف، نیکومرام، ه و شاه‌وردیانی، ش، (1385)، " مدیریت مالی و راهبردی ارزش آفرینی"، تهران، انتشارات کساکاوش.
  • زرین، ج.، جمشیدی، ن.، قنبری، م.، و باغ‌فلمی، ا، (1399)، "تدوین الگوی پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌های دولتی با استفاده از متغیرهای کلان اقتصادی، مدیریتی، مالی و سیاسی"، فصلنامه علمی حسابداری دولتی، 7(1)، صص  79-96
  • زین‌افزا، م.، ذالفقاری، م.، و اکبریان، م، (1396)، "نقش سرمایه‌گذاران نهادی در رابطه بین مدیریت سود و بازده دارایی‌ها"، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، (4)3، صص 324-334
  • ستایش، م. ح.، و اذنب، م، (1398)، "ارائه مدلِ بهینه‌‌ پیش‌بینی ورشکستگی با استفاده از الگوریتم علف‌های هرز و ارزیابی کارآیی آن در مقایسه با مدل آلتمن"، نشریه پژوهش‌های حسابداری و حسابرسی، 11(43)، صص 41-54
  • سعیدی، ع.، و آقایی، آ، (1388)، "پیش‌بینی ورشکستگی مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه‌های بیز"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 16(56)، صص 59-78
  • صالحی، م.، بذرگر، ح، (1394)، "رابطه بین کیفیت سود و ریسک ورشکستگی "، راهبرد مدیریت مالی، 3(1)، صص 113-140
  • طاهری بازخانه، ص.، احسانی، م. ع.، گیلک حکیم‌آبادی، م. ت.، و فرزین وش، اسدالله، (1399)، "ادوار مالی و سیاست پولی در اقتصاد ایران"، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 3(95)، صص 271-306
  • طهران‌چیان، ا. م.، علمی، ز.، و خورده‌فروش دیلمقانی، ا، (1393)، "تأثیر سیاست‌های پولی بر نرخ ارز: پژوهش موردی کشورهای منتخب در حال توسعه"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه مازنداران، بابلسر
  • عرفانی.،کرمی خرم آبادی.، و توکلیان، ح، (1401)،  "کارایی سیاست پولی در دوران رکود و رونق اقتصادی با استفاده از داده‎‌های مربوط به اقلام تشکیل‌دهنده شاخص‌های قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده"، پژوهش های اقتصادی ایران
  • فروغی، د.، امیری، ه.، و صدرالدین، ا، (1398)، "توضیح بازده غیرعادی مرتبط با ریسک ورشکستگی با استفاده از الگوی دو بتا بر مبنای ریسک نرخ تنزیل و ریسک جریان نقدی"، نشریه مدیریت دارایی و تامین مالی، 7(3)، صص 45-58
  • کرمی، غ. ر.، و سیدحسینی، م، (1391)، "سودمندی اطلاعات حسابداری نسبت به اطلاعات بازار در پیش‌بینی ورشکستگی"، دانش حسابداری، 3(10)، صص 93-116
  • کامیابی، ی.، و گرجیان‌مهلبانی، ر، (1395)، "بررسی اثر سیاست پولی بر رابطه بین محافظه‌کاری حسابداری و اعتبار تجاری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهش‌های حسابداری مالی، 8(3)، صص 1-18
  • محمدزاده، ا.، و نوفرستی، م، 01388)، "بررسی مدل‌های آلتمن و اسپرینگیت در پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهش‌های مدیریت، 20(83)، صص 65-78
  • مشایخی، ب.، و گنجی، ح، (1393)، "تأثیر کیفیت سود بر پیش‌بینی ورشکستگی با استفاده از شبکة عصـبی مصنوعی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 6(22)، صص 147-173
  • ملائی، ر، 01401)، "تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر نگهداشت وجه نقد با تأکید بر تورم"، چشم " انداز حسابداری و مدیریت،
  • منوچهرآبادی، و، (1394)، " تأثیر سیاست‌های پولی بر ارزش افزوده بخش کشاورزی"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه پیام نور تهران.
  • نادری، س.، حیدرپور، ف.، و یعقوب‌نژاد، ا، (1397)، "رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و همبستگی نرخ رشد شرکت با صنعت"، پژوهش‌هایحسابداری مالی وحسابرسی، 10(39)، صص 191-218
  • نبوی چاشمی، س. ع.، احمدی، م.، و مهدوی فرح‌آبادی، ص، (1389)، "پیش بینی ورشکستگی شرکت‌ها با استفاده از مدل الجیت"، مجله مهندسی مالی و مدیریت پرتفوی، 1(5)، صص 55-79
  • نیکبخت، ز.، حمزه‌نیک‌نیافرد، م.،و افلاطونی، ع، (1399)، "تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و کیفیت افشاء بر بکارگیری منابع مالی در هستۀ اصلی فعالیت تجاری شرکت‌ها"، "پژوهش‌های تجربی حسابداری، صص  97-114
  • یوسفی، ف، (1389)، "بررسی اثر کیفیت اطلاعات حسابداری بر نگهداشت وجه نقد"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,120
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 432


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب