نقش تعاملی تخصص حسابرس بر رابطه بین معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته و گزارشگری مالی متقلبانه: آزمون تئوری نمایندگی

مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، مهر 1401، صفحه 137-163   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

امیرعلی بندریان^{* 1}؛ سعید امامی ده چشمه²؛ خاطره کارگرپور³

¹کارشناسی ارشد، حسابرس ارشد مالیاتی، مودیان بزرگ مالیاتی استان خوزستان، اهواز، ایران

²دکتری حسابداری، حسابرس ارشد مالیاتی، مودیان بزرگ مالیاتی استان البرز، کرج، ایران

³استادیار، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران.

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تعاملی تخصص حسابرس بر رابطه بین معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته و گزارشگری مالی متقلبانه با تاکید بر آزمون تئوری نمایندگی در بورس اوراق بهادار تهران می‌‌باشد.
روش: در این پژوهش با توجه به نوع داده‌ها، از روش رگرسیون لاجیت استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش شامل 118 شرکت طی بازه زمانی 1393 تا 1400 بوده که با استفاده از روش حذف سیستماتیک انتخاب شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد اجزای معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته، باعث افزایش گزارشگری مالی متقلبانه می‌‌شود. همچنین تخصص حسابرس، شدت رابطه مثبت بین معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته و گزارشگری مالی متقلبانه را کاهش داده و تعدیل می‌‌نماید.
نتیجه‌گیری: با توجه به تئوری نمایندگی، انگیزه معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته این است که دارایی‌‌های شرکت را به نفع اشخاص وابسته از تملّک شرکت خارج و مدیران نیز برای سرپوش گذاشتن بر آن، به تحریف صورت‌‌های مالی اقدام کنند که منجر به گزارشگری مالی متقلبانه می‌‌شود. همچنین حسابرسان متخصص به این دلیل که سهم بالایی از شرکت‌های یک صنعت را رسیدگی می‌کنند، دارای تخصص و تجربه‌‌ای هستند که سایر حسابرسان، آن تخصص و تجربه را ندارند؛ بنابراین، توانایی آن‌‌ها برای کشف تحریف‌ها و گزارشگری مالی متقلبانه در خصوص معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته بیشتر است.
 

کلیدواژه‌ها

 تخصص حسابرس؛ معاملات غیرعادی؛ گزارشگری مالی متقلبانه؛ آزمون تئوری نمایندگی

مراجع

براری، فاطمه (1396). بررسی رابطه معاملات با اشخاص وابسته و گزارشگری مالی متقلبانه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه حسابداری، بابل: موسسه آموزش عالی راه دانش.

بهرامی، آسو؛ نوروش، ایرج؛ راد، عباس (1399). پیش‌بینی کشف تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، دوره 17، شماره 65، ص59-35.

حاجیها، زهره؛ آزادزاده، عادله (1397). بررسی رابطه بین معاملات غیرنقدی و غیرعملیاتی با اشخاص وابسته با قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری با تأکید بر نقش تعدیل‌کنندگی اندازه موسسه حسابرسی. دانش حسابداری مالی، دوره 5، شماره 1، ص78-53.

حیدری، غلامحسین (1401). بررسی نقش تعدیل‌گری حاکمیت شرکت بر رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و گزارشگری متقلبانه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی شاندیز مشهد.

خداداده شاملو، ناصر؛ بادآور نهندی؛ یونس (1396). تأثیر تخصص حسابرس در صنعت و دورۀ تصدّی حسابرس بر
قابلیت مقایسۀ صورت‌های مالی با تأکید بر چرخۀ عمر شرکت. پژوهش‌های حسابداری مالی، دوره 2، شماره 9،
ص 127-105.

خواجه نصیری، سمیه؛ جعفرزاده، محمدصادق (1398). ارتباط کمیته حسابرسی با تقلب در گزارشگری مالی. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، دوره 2، شماره 11، ص92-76.

رضایی، یاسر؛ عبدالهی، احمد (1398). قابلیت مقایسه صورت‌های مالی و احتمال گزارشگری متقلبانه. پژوهش‌‌های حسابداری مالی، دوره 11، شماره 40، ص104-89.

رهروی دستجردی، علیرضا؛ فروغی، داریوش؛ کیانی، غلامحسین (1397). ارزیابی خطر تقلب مدیران با استفاده از روش داده‌کاوی. دانش حسابداری، سال 9، شماره 1، ص114-91.

سرابچی، سارا (1400). بررسی رابطه بین صورت‌‌های مالی متقلبانه و خطر اقامه دعوا علیه حسابرس در شرکت‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با تأکید بر اثربخشی اندازه حسابرس و تخصص حسابرس در صنعت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور مرکز قشم.

صالحی، اله کرم؛ عچراوی، جواد؛ فرهانیان، عبدالکریم (1400). تاثیر خودشیفتگی مدیران بر سرعت تعدیل نگهداشت وجه نقد با تاکید بر نقش توانمندی مدیران در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی، سال 1، شماره 1، ص140-113.

عابدی صدقیانی، بابک؛ واعظ، سید علی؛ مظاهری، اسماعیل؛ انواری، ابراهیم (1399). بررسی رابطه بین کاهش حق‌الزحمه حسابرسی در دوران بحران اقتصادی با کیفیت اطلاعات حسابداری. حسابداری مالی، سال 12، شماره 47، ص85-59.

عرب‌زاده، سیامک؛ پرویزلو، ناصر (1399). تاثیر تخصص حسابرس در صنعت بر کیفیت گزارشگری مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، دوره 3، شماره 23، ص57-48.

فرج‌‌زاده دهکردی، حسن؛ آقایی، لیلا (1394). سیاست تقسیم سود و گزارشگری مالی متقلبانه. مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال 12، شماره 45، ص114-97.

فروغی، داریوش؛ حمیدیان، نرگس؛ بهرامی، فاطمه (1400). تاثیر مسئولیت اجتماعی شرکت‌‌ها بر گزارشگری مالی متقلبانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه حسابداری، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری (1399). اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی: استانداردهای حسابداری: استانداردهای شماره 1 تا 9. سازمان حسابرسی، چاپ سی و یکم.

کیانی، سعید (1400). تحلیل رابطه بین صورت‌‌های مالی متقلبانه و خطر اقامه دعوی علیه حسابرس در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با تاکید بر اثربخشی اندازه حسابرس و تخصص حسابرس در صنعت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور مرکز قشم.

محمدی خشوئی، حمزه؛ هاشمی، سیدعباس؛ امیری، هادی (1394). تأثیر سبک حسابرس بر ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری. حسابداری مالی، سال 7، شماره 28، ص149-122.

محمدی، سمیرا (1398). بررسی تاثیر معاملات با اشخاص وابسته و مالکیت عمده بر گزارشگری مالی متقلبانه. در: تهران: دومین کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در مدیریت و حسابداری.

مقدم، عبدالکریم؛ ظاهری عبده‌وند، سمیه؛ تامرادی، علی (1400). تأثیر قدرت مدیرعامل بر رابطۀ بین معاملات مدیریتی و کیفیت گزارشگری مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی، سال 13، شماره 1، ص108-87.

مهربان‌‌پور، محمدرضا؛ بنافی، محمد (1398). بررسی نقش تعدیلی تخصص حسابرس بر رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و کارایی سرمایه‌گذاری. پژوهش‌های تجربی حسابداری، سال 24، شماره 33، ص84-68.

مهربان‌‌پور، محمدرضا؛ جندقی قمی، محمد؛ محمدی، منصور (1396). بررسی اثر روابط سیاسی شرکت‌‌ها بر بکارگیری معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته. حسابداری ارزشی و رفتاری، سال 2، شماره 3، ص168-147.

Albrechet, Ch., Holland, D. & Malagueño, R. (2015). The role of power in financial statement fraud schemes. Journal of business ethics, 131(4), p.803-813. DOI: 10.1007/s10551-013-2019-1

Bradshawa, M., Guanmin, L. & Mark, S. (2019). Agency costs and tax planning when the government is a major Shareholder. Journal of Accounting and Economics, 67(2), p.255-277.  
DOI: https://doi.org/10.1016/j.jacceco.

Chen, C-L., Chen, C-Y. & Weng, P.-Y. (2020). Do Related Party Transactions Always Deteriorate Earnings Informativeness? North American Journal of Economics & Finance, 54(5), p.1-25. DOI: https://doi.org/10.1016/j.najef.

Cheung, Y., Rau, P.R., Yuehua, Q.P. & Stouraitis, A. (2008). Buy high, sell low: How listed firms Price Asset Transfers in Related Party Transactions. City University of Hong Kong. 33(5), p.914-924. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2008.10.002

Cheung, Y.L., Rau, P.R. & Stouraitis, A.M. (2006). Tunnelling, Propping and Expropriation: Evidence from Connected Party Transactions in Hong Kong. Journal of Financial Economics, 82(2), p.343-386. DOI: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1008780

Elliot, R. & Willingham, J. (1980). Management Fraud: Detection and Deterrence. New York: Petrocelli.

Farooq, U.M., Kun, S. & Sabri, B. (2022). Does gender promote ethical and risk-averse behavior among CEOs? An illustration through related-party transactions. Finance Research Letters, 47(5), p.1-35. DOI: https://doi.org/10.1016/j.frl.2022.102730

Freedman, D. (2009). Statistical Models: Theory and Practice. Cambridge University Press.

Gordon, E., Henry, E. & Palia, D. (2005). Related Party Transactions: Associations with Corporate Governance and Firm Value. Available at: SSRN:
https://ssrn.com/abstract=558983 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.558983

Gul, F.A., Chandrasekhar, K. & Syed Shams, H. (2020). Corporate social responsibility, overconfident CEOs and empire building: Agency and stakeholder theoretic perspectives. Journal of Business Research, 111, p.52-68. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.01.035

Habib, A., Muhammadi, H.A. & Jiang, H. (2017). Political connections, related party transactions, and auditor choice: Evidence from Indonesia. Journal of Contemporary Accounting & Economics, 13(1), p.1-19.

Jalan, A.S., Badrinath, G. & Al‐Gamrh, B. (2020). Women on audit committees and the relationship between related party transactions and earnings management. Microfinance and Financial Inclusion: Challenges and Opportunies, 29(3), p.389-406.

Knapp, M. (1991). Factors that Audit Committees Use as Surrogates for Audit Quality. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 10(1), p.35-52.

Li, J., Tongshui, X. & Dengsheng, W. (2022). Internal Control Quality, Related Party Transactions and Accounting Information Comparability. Procedia Computer Science, 199(1), p.1252-1259.

Mao, X., HaoSun, Z. & Jianping, L. (2022). Financial fraud detection using the related-party transaction. Procedia Computer Science, 199(1), p.733-740.

Mendonça, J., César Gomes, M. & Rodrigues, M. (2021). Related-Party Transactions as An Instrument of Corporate Fraud in Brazilian Banks. Revista Contabilidade Vista & Revista, 32(3), p.1-21.

Ribar, P., Kravet, T. & Wilson, R. (2014). A new measure of accounting quality. Review of Accounting Studies, 19(2), p.506-538

Singh, H., Nigar, S. & Ariful, I. (2022). Busy auditors, financial reporting timeliness and quality. The British Accounting Review, 54(3), p.1-25. DOI: https://doi.org/10.1016/j.bar.2022.101080

Suryani, A., Atikah, A. & Putri, H.T. (2019). The Effect of Related Party Transactions through Opportunistic Behaviour Management to Increase Firm Value. J. Fin. Bank. Review, 4(2),
p.64-72. DOI: 10.35609/jfbr.2019.4.2(3)