بررسی و مقایسه عنصر « زمان » از دیدگاه جرالد پرینس و ژرار ژنت در دو داستان از هاروکی موراکامی ( بید نابینا، زن خفته ) و ( میمون شیناگاوا )

مطالعات نقد ادبی

دوره 17، شماره 53، اسفند 1401، صفحه 103-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم زاهدین فرد¹؛ فاطمه توکلی رستمی^{* 2}

¹دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

²استادیار دانشگاه پیام نور تهران جنوب

چکیده

یکی از مسائل مهمی که در نظریه ساختارگرایی به آن پرداخته شده، رابطه میان زمان و روایت و چگونگی تبلور زمان در روایت است و همچنین یکی از راه­هایی که باعث عینی شدن این امر انتزاعی می­شود، کنش روایت است. بر مبنای تحلیل ساختارگرایان، زمان که یکی از مؤلفه­های اصلی پیشبرد هر روایت است، به همراه علییت، خط داستان را پیش می­برد. جرالد پرینس (1942) و ژرار ژنت (2018 – 1930) دو نظریه­پردازِ ساختارگرا، در ارتباط با زمان در روایت، دیدگاه­هایی را بیان می­دارند که این پژوهش به مقایسه این دو دیدگاه و بررسی آنها در دو داستان کوتاه «بید نابینا، زن خفته» و «میمون شیناگاوا» از هاروکی موراکامی می­پردازد. نتیجه نشان می­دهد که ژرار ژنت برای این­که یکی از پیچیده­ترین مفاهیم روایت­شناسی، یعنی مسئله زمان را با الگوی ساده­تری ارائه دهد «فاصلة زمانی» و «مدت زمان روایتگری» در دیدگاه پرینس را حذف کرده؛ مبحث «سرعت روایت» در دیدگاه پرینس را با دو مفهوم جداگانة «تداوم» و «بسامد» تعریف می­کند. افزون بر آن ژنت با توجه به دیدگاه­های نظریه­پردازان دیگر در باب زمان، کارکرد آن و گونه­های آن در روایت، نظریه­های دیگر روایت­شناسان را جرح و تعدیل کرده و تعریفی جامع­تر و کامل­تر را مطرح می­کند. پژوهش حاضر به شیوه پژوهشِ توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

عنصر زمان؛ جرالد پرینس؛ ژرار ژنت؛ بید نابینا – زن خفته؛ میمون شیناگاوا

مراجع

بارت، رولان؛ تودوروف، تزوتان؛ پرینس، جرالد.(1394). درآمدی بر روایت شناسی، ترجمه هوشنگ رهنما، چاپ اول، تهران، هرمس

برتنس، هانس.(1387). مبانی نظریه ادبی، ترجمه محمد رضا ابوالقاسمی، چاپ اول، تهران، ماهی

بی­نیاز، فتح الله.(1393). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، چاپ پنجم، تهران، افراز

پرینس، جرالد.(1391). روایت‌شناسی(شکل و کارکرد روایت)، ترجمه محمد شهبا، چاپ اول، تهران، مینوی خرد

ریمون کنان، شلومیث.(1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حری، چاپ 1، تهران، نیلوفر

موراکامی، هاروکی.(1397). دیدن دختر صددرصد دلخواه در صبح زیبای ماه آوریل، ترجمه محمود مرادی، چاپ پانزدهم، تهران، ثالث

هرمن، دیوید.(1393). عناصر بنیادین در نظریه‌های روایت، ترجمه حسین صافی، تهران، نشر نی

بهنام­فر، محمد، شامیان ساروکلایی، اکبر، طلایی، زینب.(1393). بررسی زمانمندی در رمان سالمرگی بر اساس نظریه ژرار ژنت، مجله متن پژوهی ادبی، تابستان، شماره 60، 144 - 125

حسن پور آلاشتی، حسین، احمد ناطقی، مریم.(1396). کارکرد نظریه زمان در روایت ژرار ژنت در تحلیل رمان همسایه ها، فصلنامه مطالعات نظریه و انواع ادبی، سال دوم، زمستان، شماره 5، 28 - 7

قاسمی­پور، قدرت.(1387). زمان و روایت، مجله نقد ادبی، تابستان، شماره 2، 144- 123

یعقوبی، رویا.(1391). روایت‌شناسی و تفاوت میان داستان و گفتمان، پژوهشنامه فرهنگ و ادب، سال هشتم، بهار و تابستان، شماره 13، 311 - 289

Prince, gerald (1970 ) 'Presuppoition and Narrative Strategy ' in centrum 1(1) ; 23-31

Genette, gerard (1980 ) 'Narrative Discourse ' translated by Jane E . Lewin,cornell university press Ithaca , new York