سبک ادبی مدرن محمدبن مویلحی در حدیث عیسی‌بن هشام

مطالعات نقد ادبی

دوره 17، شماره 53، اسفند 1401، صفحه 153-166   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کتایون فلاحی^{* 1}؛ زهرا مهاجرنوعی²

¹استادیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه آزاداسلامی واحدگرمسار

²مدرس آموزش و پرورش

چکیده

محمدبن مویلحی (1323ق=1906م) از نویسندگان توانای قرن نوزدهم میلادی است. این ادیب مصلح، شاهکاری  ادبی با عنوان حدیث عیسی­بن هشام از خویشتن به یادگار گذاشت. این اثر ادبی آینه تمام نمای برخی واقعیت های  جامعه مصر در قرن نوزدهم میلادی است و مویلحی مانند یک جامعه شناس با شناخت دقیقی که از جامعه خود داشت با سبک داستانی مدرن آن را ترسیم کرد. محتوای این داستان بیانگر اندیشه های آزادی خواهانه مویلحی به شیوه ای واقع گرایانه می باشد. سبک مویلحی در این اثر ادبی از نظر شکل داستانی و به کارگیری واژگان ساده، جدید و نو می باشد. از نتایج مقاله حاضر می­توان به این موارد اشاره کرد: مویلحی با درک درستی که از شرایط اجتماعی و سیاسی مصر در قرن نوزدهم میلادی داشت، تلاش کرد فن داستان نویسی را هنرمندانه برای تعبیر اندیشه ها و احساسات عامه پسند در این اثر هنری به کار گیرد. هر چند فن داستان نویسی وی به پختگی داستان های اروپایی نیست اما در این زمینه از هیچ کوششی دریغ نورزید و تلاش کرد تمامی عناصرداستانش نزدیک به داستان های اروپایی باشد. وجود حکایت های طنزآمیز تلخ اجتماعی که بیانگر تضاد طبقاتی و آشفتگی در جامعه مصراست و توجه به درون مایه علمی متناسب با دانش روز از دیگر نکات قابل ذکر در این اثر ادبی می­باشد.

کلیدواژه‌ها

محمدبن مویلحی؛ حدیث عیسی‌بن هشام؛ مقامه؛ ادبیات داستانی؛ سبک ادبی مدرن

مراجع

آژند، یعقوب.(1371ش). ادبیات داستانی جدید در ادبیات عرب، تهران: مجله میان رشته­ای کیهان فرهنگی، 91 آذرماه.

ابراهیم، احمد ابوبکر.(1362ش). حرکه الاصلاح و حدیث عیسی­بن هشام، دارالمعارف مصر: مجلات مجموعه علوم انسانی (الرساله)، شماره 50/17 صفر.

-برونل، پیر و دیگران.(1388ش). تاریخ ادبیات فرانسه در قرن نوزدهم، ترجمه افضل وثوقی، تهران: انتشارات صحت، چاپ اول.

بهی، عصام.(1986م). «حدیث عیسی­بن هشام»، مجتمع متغیر وثقافه متغیره، مجلات مجموعه علوم انسانی، (فصول)، شماره 4 یولیه، أغسطس و سبتمبر.

بهیج، علی غریب.(1976م). شخصیات عربیه: محمد المویلحی، مجلات مجموعه علوم انسانی (الجدید)، شماره 117، 15 نوامبر.

حواس، عبدالحمید.(1981م). البنیه القصیه و مدلولها الجتماعی فی حدیث عیسی­بن هشام، مجلات مجموعه علوم انسانی (فصول) شماره 2 ینایر.

دادخواه، حسن و دیگران.(1386ش). بررسی تطبیقی سبک ادبی در مقامات حریری و حمیدی، تهران (دانشگاه شهید بهشتی): مجله شناخت، شماره 54 تابستان.

دسوقی، عمر.(بی­تا). فی الأدب الحدیث، چاپ اول، بیروت: دارلفکر.

زیدان، جرجی.(2011 م). تاریخ الاداب اللغه العربیه، بیروت: دارالفکر، طبعه جدیده مصححه منقحه.

ضیف، شوقی.(بی­تا). الادب العربی المعاصر فی مصر، القاهره: دارالمعارف، نسخه اصلی.

همو.(1956م). الفن و مذاهبه فی النثر العربی، چاپ دوازدهم، بیروت: مکتبه الدرسات الادبیه.

عفیفی، مجدی.(1982م). نقدالمجتمع فی حدیث عیسی­بن هشام، مجلات مجموعه علوم انسانی (الجدید)، شماره 257، 15 سپتامبر.

غنیمی هلال، محمد.(1390). الأدب المقارن، ترجمه و تعلیق مرتضی آیت الله زاده شیرازی، امیرکبیر، تهران.

لطفی، محمدرضا؛ خسروی وامکانی، زهرا؛ صابری،علی.(1401). "بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی درمقامات بدیع الزمان همدانی و حدیث عیسی­بن هشام محمدبن مویلحی"فصلنامه علمی ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، دوره16، ش 61، صص168-189.

میرصادقی، جمال.(1391ش). ادبیات داستانی، چاپ دوم، تهران، سخن.

مویلحی، محمد.(1930م). حدیث عیسی­بن هشام، مصر، مطبعة الهلال.