شناسایی آسیب‌های فرهنگی کشور؛ یک مطالعه کیفی

پژوهش های جامعه شناسی

دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 57، دی 1401، صفحه 81-107   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کیومرث مولادوست¹؛ امیرمسعود امیرمظاهری^{* 2}؛ مصطفی اکبریان³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدیریت امور فرهنگی، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایران.

²دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

³استادیار گروه مردم شناسی، دانشکده علوم اجتماعی ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایران.

چکیده

فرهنگ به‌عنوان یکی از عناصر اصلی توسعه، نقش مهمی در توسعه همه‌جانبه یک کشور دارد، بنابراین برای رسیدن به جامعه‌ای آرمانی و توسعه یافته، فرهنگ حاکم در هر جامعه‌ای به توجه و مراقبت نیاز دارد. هدف از این پژوهش شناسایی آسیب‌های فرهنگی در کشور ایران و طبقه‌بندی آن‌ها است. از روش فراترکیب که یکی از انواع روش‌های فرامطالعه است، استفاده شد. در این مطالعه با ترکیب نتایج پژوهش‌های انجـام شـده در حوزه‌ی «آسیب‌شناسی فرهنگی» بررسی شده است. بدین‌‌منظور انجام صحیح در گام نخست به دنبال پاسخ این سئوال پژوهش مبنی بر شناسایی مولفه‌ی آسیب‌های فرهنگی پرداخته شد و در گام‌های بعدی با جستجوی و دریافت مقالات مرتبط به دسته‌بندی و شناسایی مولفه اقدام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد: تعداد 14 مقاله کیفی در حوزه «آسیب‌شناسی فرهنگی» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتد و تعداد 41 شاخص در 7 مولفه در حوزه «آسیب‌شناسی فرهنگی» شناسایی شدند. مولفه‌ی «ابهام فرهنگی» با 82/28درصد بیشترین فراوانی در حوزه «آسیب‌شناسی فرهنگی» را به خود اختصاص داد. مولفه‌های «تهاجم فرهنگی» 95/21درصد، «تغییر باورهای فردی» 07/17درصد، «فضای مجازی» و «فقر» هر کدام 74/9درصد و همچنین «سستی تهاد خانواده» و «بی‌توجهی به فرهنگ ایرانی» هر کدام با 31/7درصد فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند. متصدیان فرهنگی کشور با تبیین موجودی فرهنگ ایران زمین، رشد و توسعه فرهنگی کشور را فراهم می‌کنند. دستگاه‌های فرهنگی باید شرایطی فراهم آورند که در بستری مناسب، همه توانایی‌های فرهنگی و هنری ایران هویدا شود. آشکارسازی قدرت فرهنگی ایران موجب توان چانه‌زنی و گفتمان فرهنگی بین‌المللی نیز می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آسیب‌شناسی فرهنگی؛ حکمرانی فرهنگی؛ نظام فرهنگی؛ سیاست‌های فرهنگی

مراجع