مطالعه جامعه شناختی رابطه سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی – اجتماعی در ایران (با تأکید بر برنامه‌های 5 ساله توسعه اول تا ششم )

پژوهش های جامعه شناسی

دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 57، دی 1401، صفحه 31-55   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجتبی روحانی یزدلی¹؛ طاهره میرساردو^{* 2}؛ عبدالرضا ادهمی³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی ، دانشکده علوم انسانی ، واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار و عضو هیأت علمی گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایران

³دانشیار و عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی رابطه سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی – اجتماعی از نظر اساتید دانشگاه­ها و دانشجویان دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال بود. در این تحقیق از دو روش تحقیق پیمایشی و نظریه زمینه ای استفاده شد. جامعه آماری تحقیق  از یک سو دانشجویان و از سوی دیگر اساتید متخصص در حوزه توسعه اقتصادی- اجتماعی بودند. تعداد نمونه اساتید 10 نفر بودکه با استفاده از روش نمونه­گیری هدفمند و با اشباع نظری انتخاب شد. جامعه آماری کلیه دانشجویان دوره دکتری رشته های جامعه شناسی، علوم سیاسی و اقتصاد مشغول به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال که در نیمسال دوم 99-98 مشغول به تحصیل بودند، نمونه دانشجویان 200 نفر بود. اعتبار پرسشنامه با اعتبار صوری و پایایی داده­ها با استفاده از روش آزمون و آزمون مجدد و آزمون آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت. در پیمایش ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته و در مطالعه کیفی مصاحبه نیمه ساخت یافته بود.  فرضیه ها با استفاده از نظریه سرمایه انسانی تدوین شده اند. یافته های پیمایش، حاکی از وجود رابطه معنادار قوی بین مؤلفه­های سرمایه انسانی (تخصص، نوآوری، نخبه گرایی) و  توسعه اقتصادی – اجتماعی است. نتایج مطالعه کیفی نشان داد که، شرایط علی پاسخگویی، حاکمیت قانون، اجماع عمومی، شفافیت ، کارایی و اثربخشی، حقوق مساوی و مسئولیت پذیری شناسایی شده و پدیده محوری اقتصاد تک محصولی که  در زمینه فعالیت بخش خصوصی، استقلال مردم و  رسانه ها ، نقش دولت، اشتراک دولت و مردم، ظرفیت سیاسی و سازمانی دولت، دولت و تأمین رفاه و بسترسازی دولت پدید آمده است. تخصص، نخبه گرایی و نوآوری به‎ عنوان شرایط مداخله­گر و اقتصاد تک محصولی منجر به اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی ، حمایت اجتماعی و مشارکت اجتماعی می شود که پیامدهای چنین کنش­ها و واکنش­هایی رفاه ، امنیت اجتماعی، عدالت اجتماعی و آموزش همگانی است.

کلیدواژه‌ها

سرمایه انسانی؛ توسعه اقتصادی – اجتماعی؛ تخصص؛ نوآوری؛ نخبه گرایی

مراجع