فراتحلیلی بر نگاه آسیب شناسانه در مطالعات اسنادی داخلی مبتنی بر سطح منطقه

آمایش محیط

دوره 15، شماره 59، اسفند 1401، صفحه 113-138   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مریم سجودی^{* 1}؛ کرامت الله زیاری²؛ مجید یاسوری³؛ احمد پوراحمد⁴

¹دانش آموخته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

پژوهش حاضر بر آن بوده است تا فراتحلیلی بر نگاه آسیب‌شناسانه در مطالعات اسنادی داخلی مبتنی بر سطح منطقه داشته باشد. فرایند کار در مطالعات اسنادی چون اسناد فرادست و گزارشات، برخی از پیش‌نویس‌های منتشر شده و منتشر نشده، طرح‌های پوشش دهنده استانی، رساله‌های دکتری و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و مقالات مشتمل بر دو مرحله بوده است؛ مرحله اول بر اساس روش شیوه‌های اسنادی و جمع‌آوری منابع و اسناد اولیه و ثانویه (آسیب‌های دسته‌بندی شده) و در مرحله دوم بر اساس روش‌های فراتحلیل، تحلیل محتوا، گرندد تئوری (آسیب‌های موردی آشکار و مستتر) پیگیری شده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد در مرحله اول مهم‌ترین نتایج آسیب‌های دسته‌بندی شده تأکید بر: رویکرد اسناد، روش و رویه، مدیریت منطقه، مسائل اقتصادی، مفاهیم و اندیشه‌ها، حوزه عملی و اجرا داشته‌اند و در مرحله دوم نیز در میان 54 پژوهش مورد بررسی در زمینه ماهیت پژوهش بیشترین فراوانی با 42 مورد با تحقیقات کاربردی، در زمینه روش تحقیق بیشترین فراوانی با 25 مورد با پیمایشی– میدانی، در زمینه فنون گردآوری داده‌ها بیشترین فراوانی معادل 27 مورد مبتنی بر پرسشنامه بوده‌اند. همچنین از 31 مورد دارای پایایی ابزار سنجش، 27 مورد آن‌ها دارای میانگین بین 7/0 تا 9/0 بوده‌اند. همچنین 43 مورد آن‌ها دارای فرضیه و یا پرسش پژوهش بوده‌اند و نهایتاً باتوجه به به‌کارگیری اکثریت پژوهش‌ها از چهارچوب تحلیلی، به‌کارگیری ماهیت پژوهش در استفاده از نظریات نشان می‌دهد که 48 مورد آن‌ها صرفاً مبتنی بر نظریه آزمایی بوده‌اند و مابقی آن‌ها نیز نوعی نظریه‌آزمایی بوده‌اند که با ارائه الگوها و پیشنهادهایی می‌توان آن‌ها را در زمره پژوهش‌های مبتنی بر ارائه نظریه جای داد؛ اگر چه به طور کامل دارای خط و مشی و اصول یک پژوهش بنیادی و نظریه ساز نبوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

فراتحلیل؛ تحلیل محتوا؛ گرندد تئوری؛ نگاه آسیب شناسانه؛ مطالعات داخلی

مراجع

• اسماعیل‌زاده، ح.، کوزه‌گر، ل.، علیان، م.، آدینه وند، ع. 1395. فراتحلیلی بر پژوهش‌های حوزه‌ی حکمروایی شهری در ایران، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 20 (2)؛ 40-1.
• ایمان، م. 1385. فرا‌تحلیل، روشی برای مطالعه مطالعات، روش‌شناسی علوم انسانی، 12(49)؛ 120-83.
• جعفری هرندی، ر.، نصر، ا.، میرشاه جعفری، ا. 1387. تحلیل محتوا روشی پر کاربرد در مطالعات علوم اجتماعی، رفتاری و انسانی، با تأکید بر تحلیل محتوای کتاب‌های درسی، حوزه و دانشگاه-روش شناسی علوم انسانی-، 14 (55)؛ 58-33.
• حکاک، م.، فعلی، ر. 1395. نظریه پردازی رفتار شبکه سازی کارکنان مبتنی بر نظریه تحلیل داده بنیاد، مطالعات رفتار سازمانی، 9 (4)؛ 220-191.
• دانایی فرد، ح. 1384. تئوری پردازی با استفاده از رویکرد استقرایی؛ استراتژی مفهوم سازی داده – بنیاد، دانشور رفتار، 12 (11)70 -57.
• رئیس دانا، ف. 1380. بررسی آسیب شناسی اجتماعی در ایران، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
• ستوده، هدایت اله. 1378. آسیب شناسی اجتماعی، چاپ پنجم، تهران، آوای نور.
• شفیعا، س.، شفیعا، م.، کاظمیان، غ. 1392. فراتحلیل روش و نتایج پژوهش‌های کیفیت زندگی شهری در ایران، جامعه‌شناسی کاربردی، 24 (2)؛ 40-21.
• صادقی فسایی، س.، عرفان منش، ا. 1394. مبانی روش شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی (مورد مطالعه: تأثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی)، راهبرد فرهنگ،8 (29)؛ 91-61.
• ضیغمی، ر.، باقری نسامی، م.، حق دوست اسکویی، ف.، یادآور نیک روش، م. 1387. تحلیل محتوا، پرستاری ایران، 21 (53)؛ 52-41.
• عزیزی، ز.، شمس،م. 1399. تحلیلی بر جایگاه شهرهای کوچک در نظام سلسله مراتب شهری استان کرمانشاه (نمونه موردی شهر سرپل ذهاب)، 13 (48)؛ 221-199.
• قادرمزی، م.، رحمانی،م. 1395. بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعه فضایی منطقه‌ای (نمونه موردی شهر دهگلان)، آمایش محیط، 12(44)؛ 42-21.
• قائدی، م.، گلشنی، ع. 1395. روش تحلیل محتوا، از کمی گرایی تا کیفی گرایی، روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 7 (23)؛ 82-57.
• کاظمیان، غ.، واعضی، ر.، قربانی زاده، و.، شاه محمدی، م. 1398. آسیب شناسی شکل گیری حکمروایی محلی در ایران با روش نظریه پردازی داده بنیاد ساخت‌گرا، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 6 (1)؛ 80-63
• مبینی دهکردی، ا.، ابراهیمی، م. 1395. تحلیل نقش نظام ارزشیابی عملکرد در بهره‌وری سازمان با استفاده از نظریه داده بنیاد، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 8 (3)؛ 81-59.
• مصطفوی ثانی، ع.، نعمتی، م. 1398. تحلیل آسیب‌شناسانه توسعه متوازن منطقه‌ای در برنامه‌های توسعه کشور، سیاست‌های مالی و اقتصادی، 7 (26)؛ 31-69.
• نبی زاده شهری، ت. 1394. آسیب شناسی سیاست‌های توسعه منطقه‌ای و تأثیر آن بر انسجام ملی، هشتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران همدلی اقوام ایرانی انسجام و اقتدار ملی، سنندج، انجمن ژئوپلیتیک ایران.
• نصرالهی،ن.، مختاری، ح.، سیدین، م. 1392. فرا تحلیل: روﯾﮑﺮدی ﺑﻪ ﺗﻠﻔﯿﻖ و ارزﺷﯿﺎﺑﯽ پژوهش‌های ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶﺷﻨﺎﺳﯽ، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 29 (2)؛ 316-293.
• یاسوری،م.، سجودی، م. 1397. استراتژی توسعه منطقه‌ای راهکاری جهت تمرکز زدایی (مطالعه موردی شهرستان رشت)، آمایش محیط، 11 (42)؛ 96-71.
• Allen, B. & Reser, D. 1990. Content Analysis and Information Science Researches, Library and Information Science Research،12,3(july-Sep).
• Barthes، 1963. Search Results Web results، eng5010.pbworks.com.
• Bowen،G. Document Analysis as a Qualitative Research Method،Qualitative Research Journal 9(2):27-40،DOI:10.3316/QRJ0902027
• Corner، J.2014. Documentary Studies’: Dimensions of Transition and Continuity، Corpus ID: 201680249
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. 2005. The Sage handbook of qualitative research (3rd ed.). Thousand، Oaks, CA: Sage.
• Domas White، M Marsh، E.2006. Content Analysis: A Flexible Methodology، Library Trends،pp45-22. DOI: 10.1353/lib.2006.0053 · Source: OAI
• Gifreu-Castells، A.2017. Proposed methodology for studying and analysing the new documentary forms، especial, dezembro de 2017, www.doc.ubi.pt, pp. 6-42:، DOI: 10.20287/doc.esp17.dt01.
• Hussein، F؛ Stephens، J؛ Tiwari،2020. Grounded Theory as an Approach for Exploring the E_ect of Cultural Memory on Psychosocial Well-Being in Historic Urban Landscapes، Social science،1-21. doi:10.3390/socsci9120219
• Mayring، Ph.2014. Qualitative content analysis: theoretical foundation, basic procedures and software solution، Klagenfurt, 2014. URN: http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0168-ssoar-395173
• Mogalakwe،M.2006.The Use of Documentary Research Methods in Social Research،African Sociological Review, 10, (1), 2. 221-230.
• Neuendorf، K. The Content Analysis Guidebook،Second Edition، SAGE Publications, Inc.
• Noble، H ؛ Mitchell، 2016. What is grounded theory?، Evidence-Based Nursing · DOI: 10.1136/eb-2016-102306.International journal of social work and human services practice
• Parveen، H؛ Showkat،2017. Content Analysis، Communications Research، Quadrant-I،1-9
• Rao Pulla،2016. An Introduction to the Grounded Theory Approach in Social Research، 75-81
• Shelby، L؛ Vaske، J.2008. Understanding Meta-Analysis: A Review of the Methodological Literature، Leisure Sciences، DOI: 10.1080/01490400701881366pp96-110
• Strohmeier، S .2015. Introduction to Procedures and Methods of Meta-Analysis، Management-Informationssysteme،1-33
• Uddin Ahmed،2010.ocumentary Research Method: New Dimensions: ndus Journal of Management & Social Sciences, 4(1)،1-14