حمایت از بزه‌دیدگان قاچاق کالاهای سلامت محور در سیاست جنایی ایران و اسناد بین‌المللی

تحقیقات حقوقی بین المللی

دوره 16، شماره 60، شهریور 1402، صفحه 107-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2023.1961804.2407

نویسندگان

بابک پورقهرمانی^{* 1}؛ فاطمه احدی²؛ سونیا علیزاده سامع³

¹دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

²استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران. رایانامه: [e-mail]

³دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: قاچاق کالاهای سلامت‌محور یکی از مصادیق جرایم اقتصادی است که در رسته جرایم تهدیدکننده سلامت بشمار می‌آید و موجبات قربانی شدن انسان‌ها را فراهم می‌آورد. ازاین‌رو واردات و تولیدات کالاهای سلامت‌محور باید تحت کنترل و نظارت دقیق قرار گیرد.
روش: مطالعه حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام‌گرفته است.
یافته‌ها و نتایج: نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که سیاست جنایی اتخاذی ایران در مورد قربانیان قاچاق کالاهای سلامت‌محور یک سیاست جنایی افتراقی است که در مواد ۲۶ و ۲۷ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب ۱۳۹۲ و بند پ از ماده ۷ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۶ مورد اشاره مقنن قرار گرفته است. پیش‌بینی پرداخت دیه و جبران خسارات در ماده ۲۷ علاوه بر مجازات قاچاق کالای ممنوعه یک حمایت کیفری فرق‌گذاری است و با بررسی اسناد بین‌المللی نیز مشخص گردید که حمایت از بزه‌دیدگان برخی جرایم جنبه‌ای تک‌بعدی دارد و حمایتی از بزه‌دیدگان قاچاق کالاهای سلامت‌محور به صورت روشن و کامل دیده نمی‌شود. لکن انتظار می‌رود متولیان این جرم در مقررات ملی و فراملی در جهت حمایت همه‌جانبه از بزه‌دیدگان، تمهیدات و تدابیر ویژه‌ای را اتخاذ نمایند. مسئولان و مراجع ذی‌ربط نیز با پیش‌بینی حمایت‌های پزشکی، مالی و اجتماعی، بزه‌دیدگان ناشی از قاچاق کالاهای سلامت‌محور را زیر چتر حمایتی قرار دهند.

کلیدواژه‌ها

حمایت؛ بزه‌دیدگان؛ کالاهای سلامت‌محور؛ سیاست جنایی افتراقی؛ اسناد بین‌المللی

مراجع

- آقالر، شهرام؛ خسروشاهی، قدرت‌اله. (۱۳۹۷). تأثیر آموزه‌های بزه‌دیده‌شناسی حمایتی بر تحولات آیین دادرسی کیفری با نگرشی بر اسناد بین‌المللی. فصلنامه دانش انتظامی اصفهان، (۱۷)، ۴۶-۶۲.

- بازهوایی، عبدالرضا؛ پورخاقان، زینب؛ رئیسی دزکی، لیلا. (1399). تحلیل وضعیت قاچاق کالا از منظر حقوق بین‌الملل اقتصادی با تأکید بر وضعیت حقوقی ایران. فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، 11(45)، 234-201.

- پورقهرمانی، بابک؛ علیزاده ‌سامع، سونیا. (۱۳۹۸). بازشناسی عوامل مؤثر در مبارزه با قاچاق دارو. پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، ۱۴ (۵۴)، ۲۶-۹.

- حاجی‌تبار فیروزجانی، حسن. (۱۳۹۰). دلایل توجیهی حمایت افتراقی از بزه‌دیدگان آسیب‌پذیر در پرتو آموزه‌های علوم جنایی. دانشنامه حقوق و سیاست، (۱۶)، 28-11.

- حسن‌زاده، رعنا. (1390). بررسی شیوه‌های حمایت از بزه‌دیدگان در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی. راهنما: اسمعیل رحیمی‌نژاد.[ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز].

- خلیل‌پور چالکیاسری، سیدعباس. (1399). سیاست تقنینی ایران در قبال مبارزه با قاچاق داروهای تقلبی و فاقد اعتبار از منظرحقوق کیفری. نشریه قانون یار، 4(15)، 440-401.

- رایجیان اصلی، مهرداد؛ نیازمند، ندا. (۱۳۹۸). حق جبران و ترمیم برای بزه‌دیده و چالش‌های فراروی آن در دیوان جنایی بین‌المللی. فصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، ۱۶(۱۷)، ۱۶۰-۱۲۹.

- رایجیان اصلی، مهرداد. (۱۳۹۰). بزه‌دیده‌شناسی-تحولات بزه‌دیده‌شناسی و علوم جنایی. جلد اول، چاپ اول، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

- شاملو، باقر، محتشمی، ندا. (۱۳۹۱). مطالعه تطبیقی دو نظریه تعامل‌گرایی و پنجره‌های شکسته و آثار آنها بر سیاست جنایی، نشریه حقوق کیفری، ۱ (۲)، 126-158.

- صادقی، میرمحمد؛ عدومی‌زاده، محمدرضا. (1397). قاچاق سازمان‌یافته کالا در حقوق کیفری ایران. آموزه‌های حقوقی گواه، 4(2)،156-131.

- فیلیزولا، ژینا؛ لوپز، ژرار. (۱۳۸۸). بزه‌دیده‌شناسی. ترجمه ‌ روح الله کردعلیوند، چاپ دوم، تهران: انتشارات مجد.

- قوام، میرعظیم. (۱۳۹۰). نقش پلیس در حمایت از بزه‌دیده و کاهش آسیب‌های ناشی از جرم، چاپ اول، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ناجا.

- لوک‌بچر، ژان؛ کلوز، نیکلا. (۱۳۸۶). جرم اقتصادی و کنترل آن. ترجمة شهرام ابراهیمی، مجله حقوقی دادگستری، ۷۱ (۶۱)، 148-134.

- نجفی ابرندآبادی. علی حسین؛ حبیب‌زاده، محمد‌جعفر؛ شمس ناتری، محمدابراهیم. (۱۳۷۹). جرم سازمان‌یافته در جرم‌شناسی و حقوق جزا. فصلنامه مدرس، ۴ (۴)، ۷۳-۵۳.

- نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (۱۳۷۳). تقریرات درسی جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، به کوشش فاطمه قناد.‏

- نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (۱۳۹۶). جهانی‌شدن قاچاق کالای سلامت‌محور، جهانی‌شدن سیاست جنایی. مجموعه مقالات و سخنرانی‌های همایش ملی پیشگیری از قاچاق کالای سلامت‌محور، چاپ اول، شیراز: انتشارات فرهنگ پارس.

- ویانو، امیلییو. (۱۳۷۶). بزه‌دیده‌شناسی. ترجمه نسرین مهرا. مجله تحقیقات حقوقی، (۱۹ و۲۰).

Akinyandenu, O. (2013). Counterfeit drugs in Nigeria: A threat to public health. African journal of pharmacy and pharmacology, 7(36), 2571-2576.‏

- Gautam, C. S., Utreja, A., & Singal, G. L. (2009). Spurious and counterfeit drugs: a growing industry in the developing world. Postgraduate medical journal, 85(1003), 251-256.‏