بررسی عوامل پیشرفت وموانع کندی فتوحات اعراب مسلمان در ماوراءالنهردر دوره خلافت امویان

فصلنامه تاریخ

مقاله 2، دوره 17، شماره 67، اسفند 1401، صفحه 21-39   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر احمدی نبی¹؛ منصور امانی^{* 2}؛ عبدالعزیز موحد²

¹دانشجوی دکتری گروه تاریخ اسلام، واحد شوشتر دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر ایران.

²استادیار گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

چکیده

هر چند در دوره خلافت عثمان با فتح خراسان و مرگ یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی مقدمات ورود مسلمانان به آسیای مرکزی فراهم گردید. و.در عهد معاویه نیز مسلمانان توانستند پیشرفت های قابل ملاحظه ای در آن منطقه به دست آورند اما آنچه مسلم است حملات اعراب مسلمان به ماوراءالنهر تا این زمان بصورت ایزایی و به منظور غارت منابع صورت میگرفت اما بر اساس گزارشات موثق سیطره قطعی بر ماوراءالنهر تا نیمه دوم عصر امویان به تاخیر افتاد.درست از زمانی که عبدالملک مروان قدرت را در دست گرفت. با ورود یکی از سرداران اموی بنام قتیبه به ماوراءالنهر فصل جدیدی در حملات به آسیای مرکزی آغاز شد. قتیبه بن مسلم باهلی در طول ده سال توانست قسمت های زیادی از ماوراءالنهر را به تصرف در آورد .بدون تردید میتوان گفت از آغاز ورود مسلمانان به این سرزمین یک سری از عوامل بطور مستقیم بر روند پیشرفت فتوحات موثر واقع شد و در مقابل یک دسته موانع نیز در این فرایند روند فتوحات را در برخی مناطق با مشکلاتی مواجه نمود و مانع روند پیشروی مسلمانان شد. این مقاله در صدد است به این برسش اساسی باسخ دهد که علل پیشرفت و دلایل کندی فتوحات در ماوراءالنهر چه بوده است.؟ از اینرو برای نیل به این مقصود ابتدا باید به مطالعه فرایند فتوحات در این منطقه به شیوه توصیفی پرداخت سپس با رویکردی تحلیلی به جستجوی عوامل پیشرفت وموانع فتوحات اسلامی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

ماوراءالنهر؛ فتوحات مسلمانان؛ عوامل پیشرفت و موانع پیشرفت؛ بنی امیه

مراجع