تعیین تقویم مناسب طبیعت گردی در غرب کشور با استفاده از شاخص PET

جغرافیای طبیعی

مقاله 4، دوره 15، شماره 58، اسفند 1401، صفحه 51-70   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

علی حنفی^*

دانشیار اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه امام علی (ع)، تهران، ایران

چکیده

آب و هوا به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده گردشگری قلمداد می‌گردد و مراکز گردشگری، موجودیت و ارزش‌های خود را مدیون عوامل متعدد به ویژه شرایط آب و هوایی مناسب می‌دانند. در این تحقیق به منظور ارزیابی و پهنه‌بندی تقویم اکوتوریسم در استان‌های کردستان، کرمانشاه و همدان از مدل ریمن و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک ( PET) استفاده گردیده است. بدین منظور از بین ایستگاههای سینوپتیک موجود در منطقه، 19 ایستگاه که دارای طول دوره آماری بالای 30 سال (2020- 1990) بودند، انتخاب گردید. سپس داده‌های مربوط به پارامترهای اقلیمی شامل دمای هوای خشک، رطوبت نسبی، سرعت باد، ابرناکی و فشار بخار اشباع در دوره روزانه و ساعتی از سازمان هواشناسی دریافت گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در بیشتر بخش‌های منطقه غرب کشور مانند شهرهای سنندج، همدان و کرمانشاه، زمان آسایش اقلیمی برای فعالیت‌های گردشگری در دو دوره مجزا به وقوع می‌پیوندد. دوره اول آسایش اقلیمی در این مناطق، از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد به مدت 60 روز و دوره دوم آسایش اقلیمی گردشگری از اواسط شهریور تا اوایل آبان به مدت حدود 45 روز اتفاق می افتد. در نهایت نقشه‌های اقلیم گردشگری منطقه غرب کشور براساس تغییرات ارتفاعی و با لحاظ کردن ارتباط بین شاخص دمای فیزیولوژیک و ارتفاع تهیه گردید که با تحلیل این نقشه‌ها زمان‌های مناسب برای فعالیت‌هایی مانند کوهنوردی در ارتفاعات مهم منطقه مانند الوند، چهل چشمه، پرو و شاهو را شناسایی گردید.

کلیدواژه‌ها

اقلیم گردشگری؛ فعالیت‌های توریستی؛ شاخص PET؛ اکوتوریسم؛ غرب کشور

مراجع

1- اسماعیلی، رضا؛ صابر حقیقت، اکرم؛ ملبوسی، شهرام (1389): ارزیابی شرایط اقلیم آسایش بندر چابهار در جهت توسعه گردشگری، چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.

2- بامری نژاد, فریده, کشتکار، امیر رضا، کریم پورریحان, مجید, افضلی، علی (1398):. به‌کارگیری شاخص‌های اقلیمی در تعیین مناطق مستعد گردشگری استان کرمان. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 9-78، (3)30.

3- برقی، حمید, یزدانپناه, حجت ا... . اسماعیلی, آرزو. (1396): ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری مسیر رودخانۀ زاینده‌رود با استفاده از شاخص CTIS. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی 96-81، (3)28.

4- جهانیان، منوچهر، زندی، ابتهال (1391): اکوتوریسم، انتشارات جهاد دانشگاهی.

5- حاجری، زینب، ناصرزاده, محمدحسین, تقوی گودرزی, سعید. (1398): تهیه تقویم اکو توریسم حوزه خلیج فارس بر اساس شاخص‌های زیست‌اقلیمی MEMI (مطالعه موردی: بوشهر)، فصل­نامه مطالعات مدیریت گردشگری، (46)14، 282-245.

6- خوشحال دستجردی، جواد؛ غازی، ایران و آروین، عباسعلی (1385): استفاده از گروه بندی خوشه‌ای در پهنه‌بندی زیست اقلیم انسانی (مطالعه موردی: استان اصفهان)، مجله پزوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره 20، شماره 1.

7- خوارزمی، امید علی؛ قهرمان، آرش؛ بستان، زهرا (1398): تحلیلی بر پیشران‌های گردشگری شهر مشهد، نهمین کنفرانس ملی و دومین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت شهری توسعه پایدار و شهرهای آینده، مشهد، ایران.

8- رمضانی، بهمن, کاظم نژاد، زهرا (1390): ارزیابی شرایط اقلیم آسایش در جهت توسعه گردشگری ساحلی شهر انزلی، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 1، شماره 1، بهار 1391، صص 32-41

9- ذولفقاری، حسن (1386): تعیین تقویم زمانی مناسب برای گردش در تبریز با استفاده از شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV)، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 62، صص 141-129.

10- زاهدی، شمس السادات (1385): مبانی توریسم و اکوتوریسم با تاکید بر محیط زیست، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

11- قبادیان، وحید؛ فیض مهدوی، محمد (1380): طراحی اقلیمی- اصول نظری و اجرای کاربرد انرژی در ساختمان، انتشارات دانشگاه تهران.

12- فرج زاده، منوچهر؛ احمدآبادی، علی (1389): ارزیابی و پهنه‌بندی اقلیم گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری TCI، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 71، بهار 1389.

13- عطایی، هوشمند؛ هاشمی نسب، سادات؛ زارعان، مرضیه؛ حیدری، ریحانه (1393): ارزیابی تأثیر تغییرات روزانه آب و هوا بر گردشگری استان کردستان با استفاده از روش PET، فصلنامه سپهر، دوره 23، شماره 90، صص 40-32.

14- کاظمی، زهرا، کریمی، صادق, محمدی سلیمانی، مهرداد. (1394): بررسی تقویم آب و هوایی گردشگری با استفاده از شاخص CTIS در شهر کرمان، جغرافیای اجتماعی شهری، 101-83، (3)2.

15- منوچهری، فاطمه؛ پروین، منصور (1398): بررسی اقلیم گردشگری استان کرمانشاه با استفاده از شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و اقلیم آسایش گردشگری (TCI)، فصل­نامه جغرافیای طبیعی، سال دوازدهم، شماره 44، صص 138- 119.

16- میری, آزیتا. (1398): ارزیابی پتانسیل گردشگری ساحلی شمال ایران با استفاده از شاخص‌های نسل دوم و سوم زیست‌اقلیمی برنامه­ریزی و توسعه گردشگری 226- 213، (30)8.

 

17- Amiranashvili, A. Matzarakis, A., Kartvelishvili, L., (2008): Tourism Climate İndex İn Tbilisi. Transactions Of The Georgian Institute Of Hydrometeorology 115, 1-4.

18- De Freitas, C. R. (2001): Theory, Concepts And Methods İn Climate Tourism Research. Proceedings Of The First İnternational Workshop On Climate, Tourism And Recreation. (Ed.) A. Matzarakis And C.R. De Freitas. International Society Of Biometeorology, Commission On Climate Tourism And Recreation. 3-20.

19- Endler, C., Matzarakis, A., (2007): Climate Change And Climate-Tourism Relationships İn Germany. In: A. Matzarakis, C. R. De Freitas, D. Scott (Eds.), Developments İn Tourism Climatology, 260-266.

20- Hoppe P (1999): The Physiological Equivalent Temperature-A Universal Index For Thebiometeorological Assessment Of The Thermal Environment. Int. J.Biometeorology.

21- Lin, T. P., Andrade, H., Hwang, R. L., Oliveira, S., Matzarakis, A. (2008): The Comparison Of Thermal Sensation And Acceptable Range For Outdoor Occupants Between Mediterranean And Subtropical Climates. Proceedings 18th Internationalcongress On Biometeorology, Tokio 22-26 September 2008, 1-4.

22- Matzarakis, A. (2007): Climate Thermal Comfort And Tourism, Proceedings Of The 2st International Workshop On Climate Change Andtourism Assessment And Coping Strategies (Ed.) A. Matzarakis And C. Bas Amelung- Krzysztof Blazejczyk - Andreas Matzarakis.

23- Olgay, V, (1973): Design With Climate,Princeton University Press., P.185.

24- Terjung, W.H. (1968): World Patterns Of The Monthly Comfort Index. International Journal Of Biometeorology Vol., 12, N. 2, Pp.119 123, 141.

25- Thomson, Madeleine C. Garcia –Herrera Ricardo, Beniston Martin (2008):Seasonal Forecasts, Climatic Change And Human Health:Health And Climate, Springer Science +Business Media B. V, 232 Pages.

26- Steadman RG (1979): The Assessment Of Sultriness. Part I. A Temperature-Humidity İndex Based On Human Physiology And Clothingscience. J Appl Meteorol 18:861 873.