تاثیر عوامل رقابتی بر رفتار نامتقارن هزینه‌ها

مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، مهر 1401، صفحه 29-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اکبر کریم زاده¹؛ نادر رضایی^{* 2}؛ زهره حاجیها³؛ رسول عبدی²

¹استادیار، گروه حسابداری، واحد هشترود، دانشگاه آزاد اسلامی، هشترود، ایران

²استادیار، گروه حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

³استاد، گروه حسابداری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: مدیریت هزینه و چگونگی برنامه‌‌ریزی مصرف منابع یکی از مسائلی است که همواره جهت مدیریت در راستای ارزش‌آفرینی برای بنگاه تحت مدیریت خود با آن سروکار دارند، اما این امر مستلزم آگاهی کامل از چگونگی رفتار هزینه‌‌ها و عوامل تاثیرگذار بر رفتار هزینه‌‌ها است. مطالعات پیشین در مورد رفتار نامتقارن هزینه، به طور عمده بر عوامل داخلی تمرکز داشته‌اند. با این وجود، مدیران در زمان اتخاذ تصمیمات راهبردی هزینه، عوامل داخلی و خارجی را توأماً مورد توجه قرار می‌دهند. از این‌رو، در این پژوهش، جهت توجه بر عوامل خارجی، تاثیر عوامل رقابتی بر رفتار نامتقارن هزینه‌ها در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است.
روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش و ماهیت، همبستگی یا همخوانی است. برای دستیابی به اهداف پژوهش، اطلاعات صورت‌های مالی 167 شرکت در دوره‌ زمانی 1389 الی 1398 مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه‌ها از رگرسیون چند‌گانه با داده‌های ترکیبی استفاده شده است.
نتایج: نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش بیانگر این است که عوامل رقابتی از جمله تمایز محصولات، هزینه ورود و اندازه بازار، تاثیر معنا‌داری بر رفتار نامتقارن هزینه‌های فروش، اداری و عمومی ندارد.
نتیجه‌گیری: شرکت‌های فعال در صنایع رقابتی، کنترل کم‌تری بر قیمت محصولات دارند و ممکن است برای حفظ سودآوری معین یا به حداقل رساندن زیان، هزینه‌‌ها را کاهش دهند. همچنین، شرکت‌های فعال در صنایعی که هزینه ورود بیشتر است، تمایل کمتری بر سرمایه‌گذاری در منابع متعهدانه مانند هزینه تبلیغات، تحقیق و توسعه و هزینه‌‌های فروش، اداری و عمومی دارند تا از ورود رقبای بالقوه به این بازار و همچنین از دستیابی به قدرت انحصاری بلندمدت جلوگیری کنند. در نتیجه، مدیران این شرکت‌ها ممکن است در زمان کاهش فروش، اقدام به کاهش این مخارج نمایند.

کلیدواژه‌ها

اندازه بازار؛ بورس اوراق بهادار؛ تمایز محصولات؛ رفتار نامتقارن هزینه‌ها؛ هزینه ورود؛ رقابت

مراجع

آذرپور، مجید؛ ویسی‌حصار، ثریا (1397). بررسی چسبندگی هزینه‌های تعهدی در مقابل هزینه‌های نقدی. پژوهش‌ حسابداری، دوره 8، شماره 4، ص90-110.

آقایی، محمدعلی؛ حسنی، حسن (1393). بررسی تاثیر انگیزه‌های شخصی مدیران و متغیرهای حاکمیت شرکتی بر چسبندگی هزینه‌ها‌ در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی، سال 6، شماره 4، پیاپی22، ص109-128.

اعلایی، اعظم (1396). بررسی رابطه بین رقابت در بازار محصول و چسبندگی هزینه‌ها در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات مدیریت و حسابداری، دوره 3، شماره 4، ص296-307.

انواری رستمی، علی‌اصغر؛ اعتمادی، حسین؛ موحد مجد، مرضیه (1392). بررسی تاثیر ساختارهای رقابتی بازار محصول بر سیاست‌های تقسیم سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال1، شماره 2، ص1-18.

تجویدی، الناز؛ اثنی عشری، حمیده؛ حاج نوروزی، احمد (1394). رابطه تأخیری تغییرات فروش با رفتار نامتقارن هزینه و اثر تعدیلی نگرش مدیریت. مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال 12، شماره 48، ص105-122.

حاجیها، زهره؛ قادری، کاوه؛ قادری، صلاح‌الدین (1398). تأثیر نگرش کوتاه‌مدت مدیران در چسبندگی هزینۀ شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال 7، شماره 3، پیاپی26، ص27-44.

خواجوی، شکراله؛ صادق‌زاده مهارلویی، محمد؛ جوکار، محمد؛ تقی‌زاده، رضا (1398). چسبندگی هزینه و اینرسی هزینه: مدل دو محرک هزینه‌ای از رفتار نامتقارن هزینه‌ها. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال 8، شماره 29، ص135-148.

سلیمانی امیری، غلامرضا؛ طباطبائیان، مریم‌السادات؛ معصومی‌بیلندی، زهرا (۱۳۹۷). چسبندگی هزینه و مدیریت سود با تمرکز بر انگیزه‌های مدیریتی در صنعت سیمان. دانش حسابداری، دوره 9، شماره 4، پیاپی 35، ص129-151.

صفرزاده، محمدحسین؛ اناری، حامد (1398). ارتباط بازار رقابتی با رفتار چسبنده هزینه‌ها و راهبری شرکتی. پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی، دوره 8، شماره 14، ص119-146.

قدرتی زوارم، عباس؛ نوروزی، محمد؛ باقری ایرج، الهام؛ نصیری، داریوش (1401). بررسی وضعیت چسبندگی هزینه‌های اداری و عمومی در چرخه حیات. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 6(84)، ص919-938.

نمازی، محمد؛ جعفری، زهرا (1398). بررسی تأثیر تعدیل‌کنندگی هزینه نمایندگی بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی شرکت و چسبندگی هزینه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های تجربی حسابداری، سال9، شماره 34، ص169-199.

هاشمی، سید عباس؛ اصغری، مریم؛ صدری‌زاده، سحر (1397). تاثیر توانایی مدیریت و رقابت در بازار محصول بر چسبندگی هزینه‌ها. مطالعات حسابداری و حسابرسی، شماره 26، ص31-44.

Anderson, M., Banker, R. & Janakiraman, S. (2003). Are Selling, General, and Administrative Costs ‘Sticky’? Journal of Accounting Research, 41(1), p.47–63.

Balakrishnan, R. & Cohen, D.A. (2013). Competition and Financial Accounting Misreporting. Working paper. Philadelphia: University of Pennsylvania.

Banker, R., Byzalov, D., Ciftci, M. & Mashruwala, R. (2014). The Moderating Effect of Prior Sales Changes on Asymmetric Cost Behavior. Journal of Management Accounting Research, 26(2), p.221-242.

Banker, R., Huang, R. & Natarajan, R. (2011). Equity Incentives and Long-term Value Created by SG & A Expenditure. Contemporary Accounting Research, 28(3), p.794–830.

Chen, C., Li, L. & Ma, M.L.Z. (2014). Product Market Competition and the Cost of Equity Capital: Evidence from China. Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 21(3), p.227–261.

Chen, C.X., Lu, H. & Sougiannis, T. (2012). The Agency Problem, Corporate Governance, and the Asymmetrical Behavior of Selling, General, and Administrative Costs. Contemporary Accounting Research, 29(1), p.252–282.

Cheung, C., Kim, H., Kim, S. & Kim, B. (2014). The Effect of Industry Characteristics on Asymmetric Cost Behavior. Korean Accounting Journal, 23(6), p.429–456.

Cheung, J., Kim, H., Kim, S. & Rong, H. (2018). Is the asymmetric cost behavior affected by competition factors? Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 25, p.218-234.

Chung, Ch.Y., Hur, S. & Liu, Ch. (2019). Institutional investors and cost stickiness: Theory and evidence. The North American Journal of Economics and Finance, 47, p.336-350.

Dhaliwal, D., Huang, S., Khurana, I.K. & Pereira, R. (2014). Product Market Competition and Conditional Conservatism. Review of Accounting Studies, 19(4), p.1309–1345.

Dierynck, B., Landsman, W. & Renders, A. (2012). Do Managerial Incentives Drive Cost Behavior? Evidence about the Role of the Zero Earnings Benchmark for Labor Cost Behavior in Private Belgian Firms. The Accounting Review, 87(4), p.1219-1246.

Giroud, X. & Mueller, H. (2011). Corporate Governance, Product Market Competition, and Equity Prices. Journal of Finance, 66(2), p.563–600.

Grullon, G. & Michaely, R. (2008). Corporate Payout Policy and Product Market Competition. SSRN Electronic Journal, 10, p.2139/ssrn.972221.

Hartlieb, S., Thomas, R. & Loy, B.E. (2020). Does community social capital affect asymmetric cost behaviour? Management Accounting Research, 46, p.1-15

Kama, I. & Weiss, D. (2013). Do Earnings Targets and Managerial Incentives Affect Sticky Costs? Journal of Accounting Research, 51(1), p.201-224.

Karuna, C. (2007). Industry Product Market Competition and Managerial Incentives. Journal of Accounting and Economics, 43(2–3), p.275–297.

Kim, J.S. & Ra, K. (2022). Employee satisfaction and asymmetric cost behavior: Evidence from Glassdoor. Economics Letters, 219, p.110829.

Li, T. & Zhang, Z. (2021). The Impact of Macroeconomic Environment on Cost Stickiness: Evidence from China, Advances in Economics. Business and Management Research, 190, p.209-212.

Porter, M.E. (2008). The Five Competitive Forces that Shape Strategy. Harvard Business Review, 86(1), p.25–40.

Raith, M. (2003). Competition, Risk and Managerial Incentives. American Economic Review, 93(4), p.1425–1436.

Wu-Lung, L. & Zheng, K. (2016). Product Market Competition and Cost Stickiness. Review of Quantitative Finance and Accounting, 49(2), p.283-313.

Zhang, L., Li, J. & Wang, H. (2019). IPO Over-funding and Cost Stickiness. Asia Pacific Journal of Accounting & Economics. DOI: 10.1080/16081625.2019.1601024.

Zhang, Y. (2016). The Stickiness of SG&A Costs, Agency Problems and Competition Intensity. Economics. Available at: http://hdl.handle.net/2105/33799.