براورد نیاز آبی چند گونه درختچه ای در فضای سبز شهر شیراز با استفاده از ضریب منظر

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 48، اردیبهشت 1401، صفحه 62-71   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید عباسی زاده^{* 1}؛ محمد رسول شکر اله زاده²

¹استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، ارسنجان، ایران.

²دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه فضای سبز، واحدارسنجان، دانشگاه آزاداسلامی، ارسنجان، ایران.

چکیده

امروزه اهمیت آب در حفظ حیات بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک بر کسی پوشیده نیست . در امر مدیریت فضای سبز شهری، شناخت گونه ی گیاهی و میکرو افلیمی که گونه در آن قرار دارد جهت تعیین میزان تعرق گیاه و براورد آب مصرفی مهم است. تکنیک های مختلفی جهت تعیین تبخیر و تعرق وجود دارد که شامل استفاده از فرمولهای تجربی، لایسیمتر ها، سنجش از دور و روشهای ماهوارهای، ‌فن آوری های خرد اقلیمی و روش های استفاده از ضریب تعریق گیاهی است. این تحقیق در فروردین ماه 1394 آغاز و تا اواسط شهریور ماه سال 1394 انجام و پایان پذیرفت. مطالعات بر روی سه گونه ی برگ بو، رزماری، و خرزهره واقع در پارکها و بلوارهای هر 9 منطقه شهرداری شیراز انجام شد. با استفاده از داده های ایستگاه سینوپتیک شیراز و روش استاندارد پنمن- مانتیس- فائو، میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع محاسبه شد و سپس ضریب منظربراساس روش کالیفرنیا برای محاسبه میزان تبخیر و تعرق گیاه مورد نظر تعیین شد. این ضریب عامل کلیدی در تخمین نیاز آبی فضای سبز است. بیشترین میزان تبخیر و تعرق مرجع به ترتیب مربوط به ماههای مرداد و تیر بوده و کمترین آن مربوط به ماههای بهمن و دی می باشد. بیشترین بیشترین نیاز آبی بین خرداد تا مهرماه وجود دارد. جهت مرتفع شدن بخش اعظمی از کمبود منابع آبی ذکرشده روش هایی نظیر استفاده مجدد از آبهای برگشتی، استفاده از منابع آب نامتعارف (فاضلاب، گنداب، ) و آبهای سطحی به عنوان راهکار پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها

تبخیر و تعرق پتانسیل؛ ضریب فضای سبز؛ میکرو اقلیم؛ ضریب گونه گیاهی

مراجع

اسماعیلی، ر.، م. رضائیان و ج. احمدیان. 1392. تعیین نیاز آبی گونه‌های درختی غالب فضای سبز مشهد گامی در جهت حفظ محیط زیست شهری. اولین کنفرانس ملی خدمات شهری و محیط زیست. انتشارات دانشگاه عالی مشهد.

بداق جمالی، ج.، ر. محمدی و م. کوهی. 1381. نیاز آبیاری پنبه تحت خشکی در استان خراسان. بولتن علمی پژوهشکده اقلیم شناسی. صفحات31-45.

بروجنی، ک.، و ش. آقابابایی.1393. مطالعات آبیاری و نیاز آبی مجموعه فضای سبز راهبردی جهت افزایش کارایی مصرف آب. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد شهر ری. گروه خاکشناسی.

پرهامی پویا، ف. و ع. حسنلی.1393. برآورد نیاز آبی گیاهان فضای سبز پارکها با استفاده از روشهای نوین درراستای توسعه پایدار. کنفرانس بین المللی توسعه پایدار. راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی و منابع طبیعی ومحیط زیست و گردشگری. مرجع دانش سیویلیکا.

پیر مرادیان، ن . 1376. تعیین نیاز آبی برنج در منطقه کوشکک استان فارس. رساله ی کارشناسی ارشد. بخش آبیاری. دانشگاه شیراز. 111 صفحه.

رنجبر، ا. و ع. رحیمی خوب. 1389.  برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع با حداقل داده‌های هواشناسی توسط معادله پنمن- معادله موردی استان خوزستان. دومین کنفرانس سراسری مدیریت جامع بهره برداری از منابع آب. کرمان  https://civilica.com/doc/106846

رنجبر، آ. و ع. رحیمی. 1389. مدل ساده برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع با استفاده از داده‌های دمای هوا. سومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. مرجع دانش سیویلیکا.

ستوده نیا، ع. و ج. حاجی طاهری ها. 1389. راهنمای برآورد نیاز‌های آبی برای آبیاری گیاهان فضای سبز )ترجمه). نشر پرک.143 صفحه.

سجودی، ز. و ف. میرزایی. 1398. ارزیابی روش WUCOLS در برآورد نیاز آبی گیاهان فضای سبز. پژوهش آب در کشاورزی (علوم خاک و آب). 33(4 (ب) ). 629-643. SID. https://sid.ir/paper/196839/fa

سجودی، ز. و ف. میرزایی. 1399. تعیین نیاز آبی گیاهان فضای سبز شهری. مدیریت آب و آبیاری.10(1 ). 131-141. SID. https://sid.ir/paper/393372/fa

سلطانی، س. و م. میر لطفی. 1389. مقایسه ی روش‌های داده محدود با روش‌های تجربی و شبکه عصبی مصنوعی در برآورد تبخیر و تعرق مرجع در اقلیم بسیار خشک ایران. سومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. مرجع دانش سیویلیکا.

شجاعی، پ.، م. قیصری، ح. نوری، ه. اسماعیلی و س. اسلامیان. 1398.  مقایسه آب کاربردی و نیاز آبی باغ گل‌های شهر اصفهان با استفاده از روش‌های LIMP و WUCOLS. علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی). 23(3 ). 197-210. SID. https://sid.ir/paper/406101/fa

شکراله زاده، م.، ح. میری، م. عباسی زاده. تعیین نیاز آبی گونه‌های درختی و درختچه ای رایج فضای سبز شیراز با استفاده از روش WUCOLS III. پایان نامه کارشناسی ارشد. بخش کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان. 180 صفحه.

فولادمند، ح. ر. و ع. ر. سپاسخواه. 1384. ارزیابی و واسنجی سه معادله تبخیر و تعرق در منطقه ی نیمه خشک. مجله ی تحقیقات منابع آب ایران. شماره ی1. جلد2. صفحات 16-31

کیخسروی، ح. 1386. برآورد آب مورد نیاز گیاهان فضای سبز. سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری. مرجع دانش سیویلیکا.

Costello, L.R., N.P. Matheny, J.R. Clark. A Guide to Estimating Irrigation Water Needs of Landscape Plantings in California. the Landscape Coefficient Method and Wucols III. University of California Cooperative Extension. California Department of Water Resources: Berkeley. CA, USA, 2000. [Google Scholar]

Doorenbos, J. and W.O. Pruitt. 1975. Guidelines for Pridicting Crop Water Requirements. Irrigation and Drainage,paper 24. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome. 179.

Gundekar, H. G. U., M. Khodke and S. Sarkar. 2008. Evaluation of Pan Coefficient Reference Crop Evapotranspiration for Semi-arid Region. Irrigation Science. 26. 169-175.

Hashemi Garmdareh, E. 2005. Estimation of Water Requirement for Some of Species Using Lysimeters in Esfahan City. MSC thesis. Faculty of Agriculture. University of Technology. 128p.

Kouchak zadeh, M. and J. Nikbakht. 2004. Comparison of Different Methods to Estimate Reference Evapotranspiration in Iran Different Climates with PMFAO Standard Method. Agriculture Sciences. 10: 43-57.

Nouri, H., E.P. Glenn, S. Beecham, S. Chavoshi Boroujeni, P. Sutton, S. Alaghmand, B. and Noori, P. Nagler. 2016. Comparing Three Approaches of Evapotranspiration Estimation in Mixed Urban Vegetation: Field-Based, Remote Sensing-Based and Observational-Based Methods. Remote Sens. 8: 492. https://doi.org/10.3390/rs8060492

Sabziparvar, A., S. Soleimani. And SH. Mirmasoodi. 2010. Evaluation Evapotranspiration Model Sensitivity (FAO-56 and Hargreaves) to the Estimated Parameters. Maximum and Minimum Air Temperatures and Wet Areas in North of Country. Journal of Soil and Water Conservation Research. 17(3): 1-24.

Zehtabian, GH. and A. Farshi. 1999. Estimation of Water Requirements of Landscape Plants in Arid Regions. Journal of Natural Resources. 2(2): 63-75.