مدل مطلوب انتخاباتی بر مبنای سیاست‌های کلی انتخابات در مقایسه با نظام‌های بین المللی (مطالعه موردی آمریکا و آلمان)

تحقیقات حقوقی بین المللی

دوره 16، شماره 60، شهریور 1402، صفحه 209-238   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2023.1977449.2511

نویسندگان

افسانه بی جکر¹؛ محمد وارسته باز قلعه^{* 2}؛ علی دشتی³

¹دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]

²استادیار گروه حقوق، واحد پرند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

³استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: مشروعیت یا مقبولیت نظام‌های سیاسی از طریق انتخابات عمومی و خواست ملت‌ها ایجاد می‌شود و برخی حاکمیت‌ها مشروعیت خود را فرازمینی و تنها مقبولیت نظام سیاسی را از مردم می‌دانند؛ همانند نظام جمهوری اسلامی ایران که در مقدمه قانون اساسی آن این‌گونه آمده: «حکومت از دیدگاه اسلام، برخاسته از موضع طبقاتی و سلطه‌گری ‌فردی یا گروهی نیست، بلکه تبلور آرمان سیاسی ملتی هم‌کیش و هم‌فکر است که به خود سازمان می‌دهد تا در روند تحول فکری و عقیدتی، راه خود را به سوی هدف نهایی (حرکت به سوی الله) بگشاید». اما خودِ مقبولیت و برگزاری انتخابات در همه جای دنیا وابسته به یک نظام انتخاباتی بوده که حکومت‌ها بر اساس آن دموکراسی را اداره می‌کنند؛ که در این مقاله به دنبال ارائه یک مدل مطلوب انتخاباتی برخاسته از سیاست‌های کلی انتخابات با مطالعه نظام‌های انتخاباتی آلمان و آمریکا هستیم.
 روش: این مقاله‌ی پژوهشی از حیث هدف، کاربردی و توسعه‌ای بوده که داده‌ها با روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری و به روش کیفی تجزیه‌وتحلیل شده است.
یافته‌ها و نتایج: مقام معظم رهبری با دغدغه اصولی کردن نظام انتخابات کشور، در 24 مهر ماه 1395 سیاست‌های کلی انتخابات را در 18 بند به مسؤولین کشور ابلاغ کرد که تاکنون هیچ نظام جامع انتخاباتی در این راستا تدوین و به اجرا گذاشته نشده است. نظر به اینکه سیستم انتخاباتی کشور آلمان و آمریکا نیز تناسبی و اکثریتی می‌باشد، با مطالعه استانداردهای بین‌المللی بر اساس سیاست‌های 18‌گانه ابلاغی رهبری، یک نظام انتخاباتی «تناسبی مردم‌سالار»  با ساختار مشخص و جامع ارائه کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

دموکراسی؛ انتخابات؛ نظام انتخاباتی؛ سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغی 1395؛ مدل انتخاباتی

مراجع

-اقبال، فرشید. (1382). مکتب‌های سیاسی. چاپ اول. تهران: سبکباران.

-امجد، محمد. (1394). سیاست و حکومت در ایالات متحده. چاپ یازدهم. تهران: سمت.

-بیرو، آلن. (1380).  فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی، چاپ چهارم. تهران: انتشارات کیهان.

-حافظ‌نیا، محمدرضا و کاویانی‌راد، مراد. (1399). فلسفه جغرافیای سیاسی. چاپ سوم. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-بزرگمهری، مجید. (1386). بررسی تطبیقی تبلیغات در نظام انتخاباتی ریاست‌جمهوری ایران و فرانسه. مدرس علوم انسانی، 11(4)، 23-1.

-جانستون، رون و پتی، چارلز. (1395).  تخلفات انتخاباتی علی‌رغم ترسیم مرزهای انتخاباتی توسط کمیسیون‌های مستقل، مجموعه مقالات: فرآیند ترسیم مرزهای حوزه‌های انتخابیه، گردآورندگان: لیزا هندلی و برنارد گروفمن. ترجمه ابوذر رفیعی. تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

-خسروی، حسن. (1395). حقوق انتخابات دموکراتیک (اصول، مبانی و الگوی مطلوب نظام انتخابات پارلمان). چاپ دوم. تهران: انتشارات مجد.

-خرمشاد، محمدباقر و رفیعی قهساره، ابوذر. (1397). نظام انتخاباتی و تأثیر آن بر نظام حزبی در ایران. فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 1 (1)، 101-83.

-رهنورد، فرج‌اله و خارستانی، نوازاله. (1381) پیش‌نیازهای انتخابات الکترونیکی در ایران. دانش مدیریت، 20 (78)، 44-25.

- سائلی کرده، مجید. (1387). سیر تحول قوانین انتخاباتی مجلس ایران. چاپ سوم. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-عباسی، بیژن. (1388). نقد و بررسی نظام‌های اکثریتی و تناسبی. فصلنامه حقوق، 39(3)، 247-246.

-کاویانی‌راد، مراد و قره‌بیگی، مصیب. (1397). جغرافیای انتخابات (بنیادها، مفاهیم و رویکردها). چاپ دوم. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-کولایی، الهه. (1398). سیاست و حکومت در آسیای مرکزی. چاپ هشتم. تهران: سمت.

-کریمی، عباس. (1381). نقدی بر تفسیر شورای نگهبان درباره حدود مصونیت پارلمانی در قانون اساسی ج.ا.ا. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، (58)، 252-241.

-کریمی‌مله، علی. (1377). پلورالیسم سیاسی:  نگرش توصیفی و تحلیلی. فصلنامه گفتمان، (2)،154-136.

-مختاری، ایمان و اسماعیلی، محسن. (1395). وجوه تشابه و افتراق دموکراسی و ارکان آن با نظام ولایت فقیه از دیدگاه قائلان به دو نظریه نصب و نخب. مطالعات حقوق عمومی، 46(2)، 373-359.

-نیوجنت، نیل. (1393). سیاست و حکومت در اتحادیه اروپا. ترجمه محسن میردامادی. چاپ سوم. تهران: وزارت امور خارجه.

-نوریس، پیپا. (1384). گزینش نظام‌های انتخاباتی: تناسبی، اکثریتی و ترکیبی، ترجمه حسین نبی لو. مجلس و پژوهش، 12(49) 361-331.

-هاشمی، سید محمد. (1396). حقوق اساسی ج.ا.ا (اصول و مبانی کلی نظام). جلد اول. چاپ چهاردهم. تهران: نشر میزان.

-هاشمی، سید محمد. (1395). حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی. چاپ سوم. تهران: میزان.

-هاشمی، سید محمد. (1383). حقوق اساسی ج.ا.ا. جلد دوم. چاپ هشتم. تهران: میزان.

 

• Beetham, David and Boyle, Kevin, (2009). Introducing Democracy: 80 question and answers, UNESCO, Second edition.
• Balinski, M and Lraki, R, (2015). Election by Majority judgement: Experimental Evidence, in dolez, bernard; grofman, bernard; laurent, annie, in situ and laboratory experiments on electoral law reform: French presidential elections, springer.
• Bowler, S., T. Donovan, and J. A. Karp. (2006). “Why Politicians Like Electoral Institutions: SelfInterest, Values, or Ideology?” Journal of Politics 68, no. 2 , 434–446.
• Collomer, j,m (2013). handbook of Electoral system choice, palgrave mcmillan, second edition.
• Dowse, E. R (1974). Hughes, A. J. Political Sociology, vol.7, no.2. Recoverable
• Farrel, David, (2011). electoral Systems: A Comparative Introduction, Palgrave Macmillan, at 159-170.
• Heinz, Dominic (2009). “Electoral System and Committee Assignment in the German.
• Hall, Thad E., (2016). “Primer on the U.S. Election System”, International Foundation for Electoral Systems (IFES), U.S., PP:1-20.
• JACQUE, P, (1995). “Droit constitutionnel et institutions politiques”, Paris, Dalloz, at: 37.
• Johnston, Neil (2017). “Voting systems in the UK”, BRIEFING PAPER, Number 04458, 26 October 2017, pp: 1-19.
• Kaplan, Ethan. (2019). Election Law and Political Economy, RESEARCH BRIEF, Economists for Inclusive Prosperity, pp: 1-8.
• Lipsey and Others (1998). “The Report of the Independent Commission on The Voting System”, London.
• Lijphart, A. (1994). Electoral Systems and Party Systems in Twenty-Seven Democracies (Oxford: Oxford University Press).
• Reynolds, Andrew, and Reilly B. (1997). The International IDEA Handbook of Electoral System Design, International Institute to Democracy and Electoral Assistance (IDEA), Stockholm, Sweden.
• Mény, Yves and Yves Surel (2009). Politique comparée, Paris: Montchrestien, 8e édition Morales, Jose Marea ( 2005). Rapport sur la réforme du Senat, Seville: Instituto de Estudios Andaluces.
• Massicotte, L and A. Blais. (1999). “Mixed Electoral Systems: A Conceptual and Empirical Survey. Electoral Studies 18, no. 3 , 341–366.
• Shugart, Matthew S. (2001). “Electoral ‘efficiency’ and the move to mixed-member systems.” Electoral Studies 20, no , 173–193.