تجلی هنر و موسیقی در عرفان ایرانی

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 75، فروردین 1402، صفحه 82-102   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پویان آزاده^{* 1}؛ یوسف عالی‌عباس‌آباد²؛ سحر معتمدی³

¹استادیار دانشگاه هنر تهران،ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور،ایران.

³مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی.

چکیده

عرفان، پدیده یا شاخه‌ای از تفکر انسان است که در میان افکار ملل دنیا به گونه‌های مختلف وجوددارد. هرملتی بنا به مَشرب‌ها و آمال نهایی خود، لباسی بر عرفان پوشانده، آن را بهترین و زیباترین تجلیگاه اندیشه‌های هنری ـ جامعه‌شناسی و فضیلت‌انگاری خود قرارداده­است.
هنرهای زیادی در پیدایش و تکوین عرفان، نقش­دارند موسیقی یا هنرِ موسیقی، یکی از مهمترین  آن­هاست که در عرفان ایران و جهان دیده­می‌شود. عرفا و متصوفة ایرانی از بدو پیدایش گرایش عرفانی، با موسیقی همراه بوده‌اند یا موسیقی را به خدمت گرفته‌اند تا بتوانند به زبان رمز و ایماء، سخن خود را در قالب عرفان و ارکان آن بزنند.
عرفان ایرانی به عرفان مانوی، مسیحی، بودایی و نگرش اسلامی تکیه­دارد، بر این اساس در هر تفکر عرفانی، موسیقی، ابزارها، آلات، لحن‌ها، موسیقی‌دانان، نوازندگان و هنرمندانی حضوردارند که در هزارة عرفان ایرانی زیسته‌اند.
شیوة بررسی در این مقاله، تحلیل محتوایی است که با استفاده از آن و تجزیه و تحلیل داده‌های متن، به ابعاد گوناگون سؤال‌های‌ طرح‌شده، پاسخ­­داده­شده­است.

کلیدواژه‌ها

عرفان؛ نگرش عرفانی؛ عرفان ایرانی؛ موسیقی؛ هنر

مراجع