تحلیل مکاشفات روزبهان با استفاده از الگوی تحلیل ویلیام جیمز

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 75، فروردین 1402، صفحه 121-148   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرهاد فرضی¹؛ عبدالرضا مظاهری^{* 2}؛ انشاءالله رحمتی³

¹دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد گروه عرفان اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

³استاد گروه فلسفه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

در عرفان اسلامی- مکاشفه مسئله مهم و مورد توجه خاص و ویژه­ای بوده و هست. زمانی که عارف بر اثر تهذیب نفس و ریاضتی که از سوی مرشد و پیر به او القامی­شود و به حالات و مقاماتی دست یافت درواقع واجد مکاشفاتی شده­است. روزبهان بقلی از عارفان بزرگ قرن6 هجری می­باشد که از دو گرایش بارز در تصوف اسلامی که به سکر و صحو (یا به­قول حافظ مستی و مستوری) شهرت دارد، روزبهان بی شک در خط گرایش اول است. نگاه جدید به دین و باورهای دینی و طرح عناوین و پرسش­های نو در این ارتباط مدت زمانی است که اذهان متفکران دینی را به خود معطوف کرده­است، از جمله این عناوین جدید بحث تجربه دینی است. ویلیام جیمز دین را تاثیرات، احساسات و رویدادهایی می­داند که برای هر انسانی در عالم تنهایی رخ­می­دهد و احساسات را مفهوم ذاتی دین می­داند. از دیدگاه او تجربه دینی گوهر دین است، به این معنا که حقیقت دین احساسات و عواطفی است که در انسان هنگام رویارویی با حقیقت غائی پدید­می­آید و امور دیگر مانند عقاید اعمال و مناسک مؤخر از این تجربه­اند. این تحقیق پس از پرداختن به مکاشفات روزبهان این موضوع را مورد بررسی قرارخواهدداد که آیا مکاشفات روزبهان براساس الگوی ویلیام جیمز قابل­تحلیل است یا خیر؟
روش تحقیق: روش این مطالعه توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای است و از کتاب، مقاله، نرم‌افزار استفاده­‌شده و ابزار گردآوری اطلاعات فیش‌برداری است.

کلیدواژه‌ها

مکاشفات؛ روزبهان بقلی؛ تجربه دینی؛ تجربه عرفانی؛ الگوی تحلیل ویلیام جیمز

مراجع