تسبیح مقرّبون و تأثیر آن در صیرورت اصحاب یمین با رویکرد تأویلی عرفانی بر ساختار سوره انسان

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 75، فروردین 1402، صفحه 155-176   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمدرضا آرام^*

دانشیار گروه علوم قرآن وحدیث، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

چکیده

تسبیح در هستی، در حقیقت بیانگر امر تجلی و حیات است؛ آنگاه که اراده الله بر خلقت تعلق می­گیرد، سنت الهی بر آن استوار است که هستی هر شیء منوط به امر تسبیح آن باشد. در این راستا، تسبیح انسان، آنگاه که در مسیر حبّ به مقرّبون قرارگیرد به شکل تحمید آشکارمی­شود که تسبیحی است خاصِ کسانی که در مسیر صراط مستقیم قراردارند. در ساختار سوره انسان چگونگی این تسبیح به تصویر کشیده­شده­است؛ در این سوره، معصومین ‏(علیهم السلام) به عنوان مصداق مقرّبون ذاتی معرّفى­شده‏اند. این سوره مشتمل بر 31 آیه است که آیات 5 تا 15آن اوصافی از مقرّبون را تشریح­نموده، درآیات 16 تا 23 به ویژگی­های محبین آنان و چگونگی ارتباطشان با مقرّبون اشاره­شده و در7 آیه آخر نیز راهکارهای نیل به مقام مقرّبون ارائه­گردیده­است. در این نوشتار به شیوه ساختار­شناسی تأویلی سوره، این حقیقت عظیم به­دست­آمده که یکی از جنبه­های تسبیح مقرّبون، در سوره دهر در بُعد وجه اللهی بودن آنان، خود را آشکار می­سازد. درخصوص تسبیح محبّین نیز اینگونه نتیجه میشود که به­واسطه مودّتی که با مقرّبون دارند، در چارچوب تسبیح صراط مستقیم  قرارخواهندگرفت که سبب می­شود به لطف الهی به درجه قرب اکتسابی نایل­آیند که این همان تحمید اصحاب یمین است.

کلیدواژه‌ها

تسبیح؛ مقرّبون؛ اصحاب یمین؛ ساختار تاویلی- عرفانی؛ سوره انسان

مراجع