مورخ شهیر، عارف گمنام شرف‌الدین علی یزدی در آینة «التوحید من نفس الرحمن»

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 75، فروردین 1402، صفحه 254-276   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناصر خراسانی¹؛ داود چوگانیان^{* 2}؛ غلامعلی آریا³؛ علیرضا ابراهیم⁴

¹دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار گروه عرفان اسلامی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³استاد گروه ادیان و عرفان، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

⁴استادیارگروه ادیان و عرفان، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از عرفای گمنام قرن نهم شرف‌الدین علی یزدی است که به­واسطة اثر معروف خود، ظفرنامه تا‌‌‌‌‌‌کنون به عنوان مورخی شهیر از وی یاد­شده؛ هرچند کشف آثار و تحقیقات معاصر ابعاد دیگر شخصیت علمی‌او را هویدا کرده­است لیکن معرفی نسخة خطی تازه­یاب رساله تهلیلیة «التوحید من نفس الرحمن» سبب پیدایی و شناخت وجهة عرفانی این مورخ، ادیب، ریاضی­دان، منجم، لغوی و موسیقی­دان یزدی شده که تا کنون مهجور مانده­است. در این پژوهش ضمن واکاوی زندگی و شخصیت معنوی شرف‌الدین علی یزدی کوشش­شده­است با بررسی‌اندیشه­های عرفانی وی در سه مقولة اساسی خداشناسی، هستی­شناسی و انسان­شناسی، منظومة عرفانی این دانشمند تبیین شود. شرف‌الدین علی یزدی قائل به وحدت ذاتی در ضمن کثرات رتبی است و آفرینش عالم را که صورتی از نَفَس رحمانی است، نمایشی مترتب بر ظهور اسمای حسنی و بر مدار عشق می‌داند. قرائن و شواهد تاریخی حکایت از تبعیت وی از شاه نعمت­الله ولی در سلوک داشته و طی طریق در کنار اشتغالات سیاسی و اجتماعی وی بسیار بارز و حائز اهمیت است.

کلیدواژه‌ها

شرف‌الدین علی یزدی؛ تهلیلیه؛ التوحید من نفس الرحمن؛ ظفرنامه؛ عرفان

مراجع