چگونگی نمود عنصر «شرّ» در حدیقة‌الحقیقه سنایی

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 75، فروردین 1402، صفحه 349-368   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه دانشور¹؛ جمال احمدی^{* 2}؛ صادق زمانی³؛ شراره الهامی⁴

¹دانشجوی دکتری گروه زبان وادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی،سنندج،ایران.

²استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی،سنندج،ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیارگروه الهیات و معارف اسلامی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی،سنندج،ایران.

⁴استادیارگروه زبان وادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی،سنندج،ایران

چکیده

وجود شرّ قرن­ها، به عنوان مسئله­ای برای خداپرستان بوده­است. باور به اینکه جهان، با شمار زیاد شرور مخلوق و تحت نظارت مطلق خیر اعلی و قادر مطلق و دانای مطلق باشد، مشکل به­نظر می­رسد. اهمیت جهان­بینی درخصوص شرور تا بدان جاست که به عنوان یکی از مضامین مهم و برجسته، نه تنها در متون کلامی و فلسفی و حکمی، بلکه در متون عرفانی نیز به­وفور دیده­می­شود. در این مقاله نگارندگان پس از اشاراتی کوتاه به پاسخ­هایی که به مسئله شرور داده­شده­است، با روش توصیفی-تحلیلی، به مصداق­های مسئله شرّ در منظومۀ عرفانی حدیقه سنایی می­پردازند. حکیم سنایی از نظر اصول اعتقادی و کلامی دنباله­رو اشعری – ماتریدی است و در این سپهر فکری به آن اندیشیده است. نتیجه­ای که از این پژوهش به دست می­آید حاکی از آن است که سنایی با رویکردی عرفانی در مسئله شرور با حکمای الهی متفق­القول است و شرور را به­طور کلی نفی­می­کند. بر اساس منظومه فکری او، اراده الهی خیر محض است و این اصل از اساسی­ترین پایه­های جهان­بینی اوست و با تعبیرهای متفاوت از آن سخن­گفته­است.

کلیدواژه‌ها

خیر و شرّ؛ سنایی؛ حدیقه‌الحقیقه؛ عدل الهی؛ حسن و قبح

مراجع