شناسایی ترکیبات فرار و بررسی اثرات ضداکسیدان، ضد میکروب و ضد سرطانی گیاه Tribulu longipetalus Viv.

فصلنامه بیولوژی کاربردی

دوره 12، شماره 47، مهر 1401، صفحه 87-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

علی اکبر ایمانی^*

کارشناسی ارشد شیمی و فناوری اسانس، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی ترکیبات فرّار و بررسی اثرات ضداکسیدان، ضد میکروب و ضد سرطانی گیاه خارخسک بیابانی بود.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش گیاه خارخسک بیابانی که گیاهی علفی یک‌ساله، دارای انشعاب‌های متعدد، خوابیده روی سطح زمین، دارای ساقه‌هایی با کرک‌های موئی نرم است، مورد بررسی قرار گرفته است. محدوده انتشار جغرافیائی این گیاه در گستره ماسه‌زارهای ریگ بلند بیابان‌های آران و بیدگل می‌باشد. خواص زیستی ازجمله سنجش فعالیت مهار رادیکال آزاد، بررسی میزان کل ترکیبات فنلی، میزان خواص ضد میکروبی و همچنین میزان خواص سمیت سلولی آن بررسی شد. از آنجا که عصاره تام گیاه در تست سمّیت سلولی میگوی آب شور میزان مهار بالایی از خود نشان داد (نزدیک به 70 میکروگرم بر لیتر)، به منظور دستیابی به اجزای مؤثر، استخراج با حلال به کمک قیف دکانتور در دستور کار قرار گرفت. سه جزء به دست آمده هگزانی، اتیل استاتی و آبی به طور جداگانه بررسی شد. همچنین با استفاده از ستون کروماتوگرافی پلی استایرن دی ونیل بنزن، به جداسازی جزء مؤثر که توانایی مهار بالاتری داشته باشد، اقدام گردید. از میان اجزای موثر جز اتیل استاتی دارای قدرت مهار نسبتاً بالایی بود که به کمک دستگاه Hplc شناسای اجزای مؤثر آن صورت گرفت.
یافته‌ها: مقایسه قدرت ضد میکروبی گیاه خارخاسک بیابانی با آنتی‌بیوتیک‌ها، نشان داد که این گیاه دارای خاصیت آنتی میکروبیال خوبی است. همچنین با در نظر گرفتن اینکه LC₅₀ برابر با 70 میکروگرم بر میلی‌لیتر تعیین شد. این مقدار نشان‌دهنده قدرت سمّیت سلولی خوب از گیاه خارخاسک بیابانی است.

کلیدواژه‌ها

 گیاه خارخسک بیابانی؛ سمیّت سلولی؛ میگوی آب شور؛ اتیل استات؛ کروماتوگرافی؛ پلی استایرن دی ونیل بنزن؛ سرطان

مراجع

1. Mozaffarian V. Knowledge of Iranian Medicinal and Aromatic Plants. Farhang Masazer Publications, 2013:
2. Kahraman A. Basic Botany. Vol.1, 15^th Tehran University Publications Institute, 2013: 343-345.
3. Mozafarian V. Dictionary of Iranian Plant Names. Tehran: Farhang Masazer Publications, 1996: 750.
4. Betoli H. Investigation of biodiversity and vegetative appearance of plants located in the habitats of Aran and Bidgol long sand dunes. Plant and Ecology.
5. Jaimand K & Rezaei MB. Essential oil-distillation devices, test methods and inhibition indices in essential oil analysis. Medicinal Plants Association. 2016: 241-143, 97-111,
   40-45.
6. Punchard NA & Kelly FJ. Free Radical Approach. New York: Oxford University Press Inc, 1996: 1-8, 101-105, 119-131.
7. Poli G, Albano E & Dianzani MV. Free radicals: from basic science to medicine (Molecular and cell biology updates). Switzerland: Birkhauser Verlag Base, 1993: 65-79, 89-101, 124-143, 187-198.
8. Huang D, Ou B & Prior RL. The chemistry behind antioxidant capacity assays. Agric. Food Chem. 2005; 53: 1841-1856.
9. Cao GH, Alessio HM & Cutler RG. Oxygen- radical absorbency capacity assay for antioxidant. Free Radical Biol, J. Med. 1993; 14(3): 303-311.
10. Handa SS & et al. Extraction Technologies for Medicinal and Aromatic Plants. ed. U.N.I.D. Organization. New York: ICS UNIDO, 2008.